Morgunblaðið - 23.08.2007, Qupperneq 14

14 FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Washington. AP. | Nokkrir vís-
indamenn eru að reyna að skapa líf
frá grunni og þeim hefur miðað í
áttina að því markmiði.
Sérfræðingar búast við því að til-
kynnt verði innan þriggja til tíu ára
að einhverjum vísindamannanna
hafi tekist ætlunarverkið.
„Þetta verður mikið mál og allir
eiga eftir að heyra um þetta,“ sagði
Mark Bedau, sem stjórnar rann-
sóknum á þessu sviði á vegum há-
tæknifyrirtækisins ProtoLife í Fen-
eyjum. „Þetta er tækni sem getur
breytt heiminum okkar með all-
róttækum hætti – reyndar er
ógjörningur að spá því með hvaða
hætti það verður.“
Fyrsta fruma lífs, sem búið er til
á rannsóknarstofu – gerð úr grunn-
efnum DNA-sameinda – verður ef
til vill ekki tilkomumikil í augum
þeirra sem ekki eru innvígðir í vís-
indin. Að minnsta kosti verður hún
svo lítil að nota þarf smásjá til að
koma auga á hana.
Hulu svipt af leyndardómum
um sköpun alheimsins?
Bedau sagði að með því að skapa
forfrumur yrði hægt að „svipta hul-
unni af leyndardómum um sköpun
alheimsins og hlutverk mannsins“.
Nokkrir vísindamenn telja að
manngerðar lífverur geti þegar
fram líða stundir stuðlað að lausn
margs konar vandamála, til dæmis
nýst í baráttunni við sjúkdóma, við
að binda gróðurhúsalofttegundir
eða við að losna við eiturúrgang.
Bedau telur að til að hægt verði
að skapa lífverur frá grunni þurfi
vísindamennirnir að yfirstíga þrjár
meginhindranir:
 Þróa þarf himnu sem heldur
slæmum sameindum frá frumunni
en góðum sameindum inni ásamt
því að gera frumunni kleift að fjölga
sér.
 Genakerfi sem stjórnar starfsemi
frumunnar, gerir henni kleift að
æxlast og stökkbreytast til að
bregðast við breytingum í umhverf-
inu.
 Efnaskipti sem vinna hráefni úr
umhverfinu sem fæðu og breyta
henni síðan í orku.
„Látum þróunina
um erfiða verkið“
Einn virtustu vísindamannanna á
þessu sviði, Jack Szostak, við Har-
vard-háskóla, spáir því að innan
hálfs árs skýri vísindamenn frá því
að fyrsta skrefið – það að búa til
frumuhimnu – sé „ekki mikið
vandamál“. Vísindamennirnir nota
núna fitusýrur í þessu skyni.
Szostak er einnig bjartsýnn á
næsta skrefið – það að fá svonefnd
kirni, byggingarefni DNA-
sameinda, til að mynda virkt gena-
kerfi.
Szostak telur að þegar vís-
indamennirnir hafa þróað frumu-
himnuna, og bætt við kirnum í rétt-
um hlutföllum, taki einfaldlega
þróunin við í samræmi við kenn-
inguna um að öll lífsform hafi
þróast með náttúruvali úr eldri og
frumstæðari lífsformum. „Við erum
ekki nógu snjöll til að geta hannað
lífverur, við látum bara þróunina
um erfiða verkið og síðan reynum
við að átta okkur á því sem gerðist,“
sagði Szostak.
Steve Benner, lífefnafræðingur
við bandaríska stofnun sem sérhæf-
ir sig í hagnýtri sameindaþróun
(Foundation for Applied Molecular
Evolution), reynir að leysa þetta
vandamál með því að fara út fyrir
venjulegu erfðafræðina. Í venju-
legri DNA-sameind eru fjórir nit-
urbasar – adenín, cýtósín, gúanín og
týmín (A,C,G,T) – sameindir úr tvö-
faldri, snúinni keðju DNA-kirna.
Benner reynir að bæta við átta nýj-
um bösum í DNA-stafrófið.
Bedau segir eðlilegt að menn hafi
áhyggjur af því að vísindamenn
missi alveg stjórn á lífsformunum
sem þeir skapa, en segir að langur
tími líði þar til slíkt vandamál geti
komið upp og ýmsar leiðir séu til að
leysa það.
„Þegar þessi lífsform eru sköpuð
verða þau svo veik að það verður
mikið afrek að halda þeim á lífi í
klukkustund í tilraunastofunni,“
sagði hann. „En það gæti aldrei
gerst að þau kæmust út og tækju
við stjórninni.“
Vísindamenn reyna
að skapa líf frá grunni
AP
Sköpun Gervihimnur fyrir frumur
sem ráðgert er að skapa frá grunni.
»Nokkrir vísinda-
menn telja að mann-
gerðar lífverur geti þeg-
ar fram líða stundir
stuðlað að lausn margs
konar vandamála, til
dæmis nýst í baráttunni
við sjúkdóma.
ÁÐUR óþekktar eyjar hafa komið í
ljós á Norður-Íshafi vegna bráðn-
unar hafíssins þar, að því er fram
kom á ráðstefnu 40 vísindamanna
og stjórnmálamanna í Nýja-
Álasundi.
Vísindamenn á ráðstefnunni
sögðu að hafísinn kynni að minnka
örar en gert er ráð fyrir í skýrslu
vísindanefndar Sameinuðu þjóð-
anna um loftslagsbreytingar. Þar
er gert ráð fyrir því að hafísinn
hverfi nær alveg á sumrin undir lok
aldarinnar en á ráðstefnunni kom
fram að þetta gæti gerst miklu fyrr,
eða um miðja öldina.
Bráðnun Norður-
skautsíssins vanmetin?

 







   





 
 !"##$ "% 
 & '"()
* ))  )+))" ), )) ")) ##  )) %
 !' - )( $

 
 
  


 ! 
"  # 

. 

/

012
013
 
415
412


676/6

!


 



!   "#$#%#
&'($)#$%
* +
,
$-'.&/'
$-'.&/'
$0

 12
"8$" *" 5990
) 231,1

% 45  
0
6
1* ,&
7 2
  5994
8 ,* +
, 5 
9 , 
6

 
1 : 19
1
#)#"#
';)#$%
$9
,1
 1+ 11

$
 %&'
$9
,1
 
 (%&'
)*&' ,   
,
 :<


=:>? 


 "8$+
5993






" "%+%"%
,
-

"8$+
5999
"8$+
:2;9
 Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
ÓTTINN hefur lengi leikið stórt
hlutverk í rússneskum stjórnmálum
og segja fréttaskýrendur að nú sjáist
þess merki að svo verði einnig í
næstu kosningum. Ofstækismenn
hóta blóðsúthellingum, nýlega
sprakk sprengja undir teinum járn-
brautarlestar, tugir manna særðust.
Og myndband á vegum nýnasista-
hóps sýnir mann úr einhverju hinna
fjölmörgu þjóðarbrota landsins háls-
höggvinn og annan skotinn.
Hópur sem kallar sig „hernaðar-
arm Félags þjóðernisjafnaðarmanna
í Rússlandi“ sendi frá sér yfirlýsingu
á Netinu og sagði þar að hafin væri
„vopnuð barátta flokks okkar gegn
hörundsdökkum nýlendubúum“.
Lögreglan sem rannsakaði árásina á
lestina, sem var á leið milli Péturs-
borgar og Moskvu, taldi í fyrstu að
um væri að ræða tilræði af hálfu
þjóðernisöfgamanna, síðar að um að-
skilnaðarsinna frá Tétsníu væri að
ræða, segir í skeyti AFP-fréttastof-
unnar.
Forsetakosningar verða á næsta
ári og þingkosningar þegar í desem-
ber á þessu ári. Því meiri tökum sem
hræðslan við ógn af einhverju tagi
nær á almenningi þeim mun meiri
líkur eru á að ríkjandi valdhafar
styrki sig í kosningum, segir Borís
Dúbín, félagsfræðingur hjá Levada-
rannsóknamiðstöðinni í Moskvu.
„Ýmsir flokkar munu að sjálf-
sögðu reyna að notfæra sér þennan
ótta, þ. á m. þjóðernissinnar,“ segir
hann. „En þegar upp er staðið kem-
ur hann að mestum notum fyrir
flokkinn sem er við völd vegna þess
að fólk lítur á hann sem þann sem
einna helst geti losað það við ógnina.
Fólk telur að eingöngu sterkt, óvæg-
ið og miðstýrt vald geti bjargað mál-
unum.“
Yfirmaður alríkislögreglu Rúss-
lands (FSB), Nikolaj Petrúsjev,
sagði þegar eftir lestartilræðið að
hættan frá öfgamönnum og hryðju-
verkahópum væri svo sannarlega
enn fyrir hendi en gripið yrði til um-
fangsmikilla aðgerða til að tryggja
öryggi í þing- og forsetakosningun-
um.
Ráðamenn í Rússlandi vara við hættunni frá þjóðernisofstækismönnum og hermdarverkamönnum
Stöðugt leikið á
strengi óttans
Í HNOTSKURN
»Vladímír Pútín forseti tókvið völdum 1999 eftir að
hundruð manna höfðu látið líf-
ið í sprengjutilræðum í íbúð-
arblokkum á nokkrum stöðum
í landinu.
»Tétsenum var kennt umtilræðin, stjórnvöld hófu á
ný stríð gegn Tétsníu og
ímynd Pútíns sem hins sterka
leiðtoga styrktist. Grunsemdir
vöknuðu síðar um að stjórn-
völd hefðu sjálf staðið fyrir til-
ræðunum.
RÚSSAR eru nú mjög uppteknir af
myndum sem birtust nýlega á
heimasíðu Vladímírs Pútíns forseta
þar sem hann sést vöðvastæltur og
ber að ofan í leyfi með Albert,
fursta í Mónakó, í fjöllum Síberíu.
Blaðið Komsomolskaja Pravda birti
eina myndina á forsíðu sinni í gær
með leiðbeiningum og æfingum fyr-
ir þá sem vilja verða kraftalegir
eins og þjóðhöfðinginn.
Jevgenía Albats, sem stýrir út-
varpsþætti, sagðist telja að mynd-
irnar ættu að efla stuðning við for-
setann og væru því merki um að
hann ætlaði ekki að hætta á næsta
ári, eins og honum ber samkvæmt
stjórnarskrá. Hún bætti því við að
myndir af hálfnöktum forseta væru
ekki við hæfi. En fjöldi kvenna úr
röðum hlustenda sendi henni tölvu-
póst til að mótmæla, þær lýstu að-
dáun sinni á vöðvum Pútíns.
Á spjallsíðum samkynhneigðra
hafa myndirnar vakið ánægju og
telja sumir að með nektinni sé Pútín
að boða aukið umburðarlyndi í garð
samkynhneigðra í Rússlandi.
Pútín er 54 ára, hann er þekktur
fyrir íþróttaáhuga sinn, er með
svart belti í júdó og stundar ákaft
skíðaíþróttina. Hann hefur sést við
stjórnvölinn á járnbrautarlest, orr-
ustuþotu og kafbát. Og fjölmiðlar,
sem eru nær allir undir beinni eða
óbeinni stjórn ríkisvaldsins, hafa
lengi hampað karlmennskuímynd
forsetans. „Hann er svalur. Það er
ímyndin sem birst hefur alla for-
setatíð hans,“ segir stjórnmálaskýr-
andinn Sergei Markov í Moskvu.
AP
Karlmennið Pútín að veiðum í ánni Kemtsík í Túva-héraði í Síberíu um
miðjan mánuðinn. Hann var þar í leyfi með Albert, fursta í Mónakó.
„Hann er
svalur“