Morgunblaðið - 28.08.2007, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 2007 9
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Friðrik Ársælsson
fridrik@mbl.is
SAMKVÆMT dýraverndarlög-
umer skylt að fara vel með öll dýr;
óheimilt er að hrekkja þau eða meiða
og forðast skal að ofbjóða kröftum
þeirra og þoli. Eigendum og um-
ráðamönnum dýra ber að sjá þeim
fyrir viðunandi vistarverum og full-
nægjandi fóðri, drykk og umhirðu.
Á sumarfundi Dýralæknafélags
Íslands á dögunum var samþykkt
ályktun þar sem félagið lýsir yfir
furðu og hneykslan á þeirri ákvörð-
un lögreglustjóra að ákæra ekki í
máli tamningamanns við bæinn
Vatnsenda í Kópavogi, en maðurinn
sást misþyrma hrossi í sjónvarps-
þættinum Kompás s.l. vor. Héraðs-
dýralæknir Gullbringu- og Kjósar-
umdæmis kærði manninn
umsvifalaust til lögreglu, þar sem
hann taldi barsmíðarnar fara í bága
við ákvæði dýraverndunarlaga.
Að sögn Laufeyjar Kristjánsdótt-
ur, lögfræðings í ákærudeild lög-
reglustjórans á höfuðborgarsvæð-
inu, var það niðurstaða embættisins,
eftir að hafa farið yfir rannsóknar-
gögnin, að þau nægðu ekki til sak-
fellis. Laufey vill ekki tjá sig um á
hvaða grundvelli sú ákvörðun að
falla frá ákæru var tekin, fyrr en
kæranda hefur verið birtur skrifleg-
ur rökstuðningur fyrir ákvörðuninni.
Í ályktun Dýralæknafélagsins segir:
„Tryggja verður með einhverjum
hætti að ákæruvaldið sinni mála-
flokknum, geti ekki stungið dýra-
verndarmálum undir stólinn án efn-
islegs rökstuðnings.“
Pottur víða brotinn
En það er víðar sem dýralæknar
telja pott brotinn. „Það þarf að sam-
ræma kerfið. Við þurfum ein lög,
eina stofnun og eitt ráðuneyti. Eins
og staðan er í dag heyrir dýravernd
undir umhverfisráðuneytið en bú-
fjárlög undir landbúnaðarráðuneyt-
ið. Síðan fylgir búfjárlögum mikið
reglugerðarfargan þar sem meðal
annars er fjallað um aðbúnað hrossa,
nautgripa og svína. Sumir lögfræð-
ingar segja að búfjárlög séu yngri og
sértækari og gildi því í nær öllum til-
vikum nema þegar um er að ræða
gæludýr. Aðrir lögfróðir menn segja
að dýraverndarlög taki til allra dýra,
líkt og stendur í inngangi laganna.
Það virðist því á reiki hvaða lög eiga
við hverju sinni,“ segir Sigurborg
Daðadóttir, formaður Dýraverndar-
ráðs og stjórnarmaður í Dýralækna-
félaginu. Sigurborg er jafnframt
þeirrar skoðunar að lög sem fjalla
um dýravernd skorti skýrari rétt til
inngrips yfirvalda þegar grunur
leikur á að dýr sæti illri meðferð.
„Það má segja að stjórnsýslulög séu
dragbítur á dýraverndarstarf.
Eignaréttur fólks er friðhelgur og
andmælarétturinn svo sterkur. Dýr-
in mega ekki líða fyrir það að nauð-
synlegt sé að þjóna heimi skrif-
finnskunnar áður en gripið er til
ráðstafana,“ segir Sigurborg. Hún
kveðst þó gera sér grein fyrir því að
öll stjórnsýslumeðferð þurfi að vera
í lagi, þannig að réttindi fólks verði
ekki virt að vettugi. „En það þarf að
vera hægt að grípa inn í, taka dýrin
úr umsjá eiganda og setja umsjón-
armann yfir þau á meðan verið er að
þvælast í pappírsvinnunni.“
Langur vegur milli
þess að hirta og misþyrma
Að sögn Sigurborgar eru fé-
lagsleg vandamál í langflestum til-
vikum fylgifiskur dýraverndarmála.
„Oft er þetta fólk sem er andlega
veikt, glímir við áfengisfíkn eða er
einfaldlega ekki í stakk búið til þess
að sinna dýrunum. Það er oftast
mikið að hjá fólkinu sjálfu og nær-
samfélagið á mjög erfitt með að taka
á svona málum. Það er því mjög
brýnt að einhver utanaðkomandi
geti gripið inn í,“ segir Sigurborg og
kveður dýraverndarmál ekki ósvip-
uð barnaverndarmálum að þessu
leytinu. „Það er til dæmis ekkert
voðalega oft sem fólk fer illa með dýr
af einskærum ásetningi eins og þessi
maður á Vatnsenda. Það er langur
vegur milli þess að hirta dýr og mis-
þyrma þeim,“ segir Sigurborg.
Áhugi almennings
takmarkaður
Sigurborg telur dýraverndarmál
skammt á veg komin í samanburði
við nágrannalöndin. Dýraverndun-
arsamtök séu þar víða mjög sterk og
hér á landi þurfi að gera meira í því
að fá fólk til þess að hugsa um og
taka þátt í dýravernd. Að sögn Sig-
urborgar eru frjáls félagasamtök
fólks sem lætur sig málefni dýra
varða mjög á undanhaldi. Til að
mynda sé Dýraverndunarsamband
Íslands grútmáttlaus samtök.
„Það er mikið af málum sem við
eigum eftir að taka afstöðu til. Sam-
félagið þróast og það sem okkur
þótti í lagi fyrir 50 árum finnst okkur
fyrir neðan allar hellur í dag. Ég get
sem dæmi nefnt að um flutning á
dýrum gildir reglugerð frá árinu
1957 og þau eru langt frá því að
standast tímans tönn,“ segir Sigur-
borg og heldur áfram. „Það vantar
áhuga almennings og fjölmiðla á
þessum málum og það eru margir
þættir sem þarf að skoða. Fagfólk,
siðfræðingar, stjórnmálamenn og al-
menningur þarf að koma að þessum
málum og koma þeim á dagskrá.“
Lögin tekin til endurskoðunar
Þórunn Sveinbjarnardóttir, um-
hverfisráðherra segir að verið sé að
skipa í nefnd sem annast mun end-
urskoðun dýraverndarlaga. Hún
býst við því að gengið verði frá skip-
unum fyrir næstu mánaðamót og
vinnan geti hafist í vetur. „Ég hef
mikinn áhuga á því að nýta þessa
endurskoðun til þess að efla dýra-
vernd og leggja siðferðilegan grunn
að henni,“ segir umhverfisráðherr-
ann.
Dýravernd hér á landi
skammt á veg komin?
 Dýralæknar telja að breyta þurfi lögum og reglugerðum um dýravernd
 Þess séu dæmi að dýr kveljist á meðan á stjórnsýslumeðferð stendur
 Lögin verða tekin til endurskoðunar í vetur að sögn umhverfisráðherra
Morgunblaðið/RAX
Á berangri? Folald við bæinn Raufarfell við Kaldaklifsá sleikir sólina og
mígur í vindinn. Sem betur fer er aðbúnaður dýra víðast hvar í góðu lagi.
Í HNOTSKURN
»Lög um dýravernd tókugildi fyrir 13 árum, árið
1994.
»Lögin taka til allra dýra,einkum þeirra sem eru í
vörslu eða umsjón manna.
»Um meðferð og aðbúnaðeinstakra búfjártegunda
skal jafnframt fara að fyr-
irmælum laga um búfjárhald
og reglugerða þar að lútandi.
FRÁ því að lög um dýravernd, nr.
15/1994, tóku gildi hafa aðeins tvö
sakamál sprottið af ákvæðum lag-
anna og endað með sakfellingu í
Hæstarétti. Árið 1997 voru tveir
menn sakfelldir fyrir ýmis brot
gegn dýraverndunarlögum með því
að hafa átt hlut að þátttöku hestins
Gýmis frá Vindheimum í keppni á
landsmóti hestamanna árið 1994.
Ákæruvaldið taldi að hesturinn
hefði ekki verið heilbrigður og
hefði um nokkurt skeið fyrir mótið
og á mótinu sjálfu verið bólginn og
haltur á vinstra framfæti og ekki í
keppnishæfu ástandi, en við keppn-
ina hlaut hesturinn svo alvarlega
áverka á fætinum að aflífa var hann
að kvöldi keppnisdags.
Í seinna málinu var íbúi í fjöl-
eignarhúsi sakfelldur fyrir brot
gegn ákvæðum dýraverndunarlaga
með því að hafa hrifsað tíkina Lady
Queen úr umsjá eiganda og murkað
úr henni lífið á hrottafenginn hátt.
Meðal annars var tíkin slegin með
krepptum hnefa, stigið ofan á hana,
hún hengd á hurðarhún á háls-
ólinni, með þeim afleiðingum að
hún kafnaði og drapst.
Í báðum tilvikum voru þeir sem
fundnir voru sekir um illa meðferð
á dýrum dæmdir til greiðslu sektar
í ríkissjóð.
Breyttir tímar
Fyrr á tímum var algengara að
bændur væru sakfelldir fyrir illa
meðferð á búfénaði sínum, svo sem
vanhirðu og vanfóðrun. Árið 1975
var bóndi dæmdur til greiðslu sekt-
ar og meinað að hafa sauðfé og
nautgripi í sínum vörslum vegna al-
varlegra brota gegn ákvæðum þá-
gildandi dýraverndunarlaga. Við
skoðun á bæ bóndans reyndust all-
ar mjólkurkýr og kálfar vanfóðruð,
sumar kúnna voru lúsugar og allir
gripirnir voru með flórklepra á
lærum og kviði. Fjárhúsin héldu
hvorki vatni né vindum og hundsaði
bóndinn fyrirmæli opinberra aðila
um úrbætur í áraraðir. Þá voru
tveir bændur sakfelldir árið 1984
fyrir að hafa vanhirt og vanfóðrað í
óhæfum og óræstum húsakynnum
allt að 200 hænsni og 200 endur,
þannig að sumt drapst úr hor og
aðrir fuglar lögðust á hræin, þar til
yfirvöld létu lóga öllum fuglum sem
fundust á bænum.
Í seinni tíð virðist þróunin hins
vegar vera sú að þau mál þar sem
reynir á ákvæði dýravernd-
unarlaga beinist að einu dýri. Þann-
ig voru fimmenningar á grálúð-
uveiðum sýknaðir af refsikröfu
ákæruvaldsins árið 1993, en menn-
irnir fönguðu í félagi ísbjörn á
sundi með snöru og drápu dýrið.
Sama ár var maður fundinn sekur
um eignarspjöll og brot á dýra-
verndunarlögum með því að skjóta
hund til dauða með haglabyssu inn-
an bæjarmarka Blönduóss. Einnig
má nefna mál keppnishestsins Gým-
is og tíkurinnar Lady-Queen í þessu
samhengi.
Flest brotin beinast að einu dýri
Laugavegi 53, s. 552 1555
TÍSKUVAL
Opið virka daga kl. 10-18, lau. kl. 11-16
Glæsilegar yfirhafnir frá
Síðustu
dagar
útsölunnar
Laugavegi 82,
á horni Barónsstígs
sími 551 4473
www.feminin.is • feminin@feminin.is
Bæjarlind 4, Kópavogi • sími 544 2222
Opið mán.-fös. kl. 11-18 - lau. 10-16
Malou
Full búð af
nýjum vörum frá
Str.
36-56
Ný sending
Glæsilegur sparifatnaður
Opið mán.-fös. kl. 10-18,
laugard. opið í Bæjarlind kl. 10-15 en lokað í Eddufelli.
Bæjarlind 6 • Sími 544 7030