Morgunblaðið - 28.08.2007, Qupperneq 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VARMÁRSAMTÖKIN í Mos-
fellsbæ hafa látið mikið að sér kveða
á undanförnum mánuðum í um-
ræðum um skipulags- og umhverf-
ismál í bæjarfélaginu.
Sem almennur fé-
lagsmaður í samtök-
unum hyggst ég horfa
um öxl og benda á ým-
islegt sem betur hefði
mátt fara í starfinu.
Íbúasamtök í þágu
allra?
Varmársamtökin
eru íbúa- og umhverf-
issamtök sem eiga að
beita sér fyrir sameig-
inlegum hagsmunum
og vilja allra fé-
lagsmanna, líkt og önnur íbúa-
samtök. Ég tel hins vegar að núver-
andi stjórn hafi brugðist bogalistin í
þeim efnum. Gagnrýni mín í þessari
grein beinist einungis gegn for-
ystufólki samtakanna en á engan
hátt gegn markmiðum eða tilgangi
félagsins sem ég hef ekkert út á að
setja.
Stjórnin hefur gengið fram af
mikilli einurð og sannfæringu um
ágæti eigin skoðana og beitt aðferð-
um og málflutningi sem eru mjög
gagnrýniverðar. Ég geri at-
hugasemdir við greinaskrif og
bloggfærslur einstakra stjórn-
armanna. Þau hafa á köflum verið
afar einkennileg og stundum borið
meiri svip af þráhyggju og þrætu-
bók, meiðandi ummælum og einelti
en opinni og málefnalegri umræðu.
Ég held að þessi málflutningur hafi
risið hæst – eða á ég kannski að
segja sokkið dýpst? – þegar Gunn-
laugur B. Ólafsson, varaformaður
samtakanna, skrifaði orðrétt í
bloggfærslu um forseta bæj-
arstjórnar Mosfellsbæjar: „þú hefur
kosið að fela þig í greni, umvafinn
bulli og bloggdólgum.“
Ef slík ummæli eru ekki meiðandi
veit ég ekki hvað það orð merkir.
Sérkennilegur málflutningur
Áður en lengra er haldið vil ég
hæla Varmársamtökunum fyrir að
skipuleggja viðburði, líkt og sl.
laugardag 25. ágúst, þegar þau
gengust fyrir útimarkaði í Álafoss-
kvos. Einnig hefur stjórn samtak-
anna verið mjög ötul við að kynna
sér lög og reglugerðir um umhverf-
is- og skipulagsmál og tvímælalaust
vakið bæjarbúa til tímabærrar um-
hugsunar um þau. Jafnframt hafa
samtökin verið ódeig
við að gagnrýna bæj-
aryfirvöld fyrir meinta
misbresti við stjórn-
sýslu.
En lífið er ekki bara
regluverk og til að um-
ræðan skili árangri
þarf hún að byggjast á
sanngirni og umburð-
arlyndi í garð náung-
ans og sátt um það
sem ákveðið hefur ver-
ið af lýðræðislega
kjörnum yfirvöldum.
Einn liðsmaður sam-
takanna, Bryndís Schram, ritaði í
Lesbók Morgunblaðsins 9. júní sl.
að Varmársamtökin hefðu reynt „að
koma vitinu fyrir bæjarstjórn-
armeirihlutann“ í svonefndu tengi-
brautarmáli, líkt og Mosfellingar
hefðu kosið skyni skroppið fólk til
valda.
Fleiri dæmi mætti nefna um sér-
kennilegan málflutning af hálfu
samtakanna. Þegar umhverf-
isskýrsla um tengibrautina inn í
Helgafellshverfi var birt síðastliðið
vor, þar sem komist var að þeirri
niðurstöðu að vegtengingin framhjá
Álafosskvos væri sú besta þrátt fyr-
ir allt, gaf varaformaður samtak-
anna í skyn í netskrifum að bæj-
aryfirvöld hefðu í raun pantað
niðurstöðurnar hjá fyrirtækinu sem
vann skýrsluna.
Með afskiptum sínum blönduðu
samtökin sér í flokkspólitískt mál í
bænum með afgerandi hætti en
slíkt er alltaf óæskilegt fyrir íbúa-
samtök. Staðreyndin er sú að ekki
er alltaf ljóst hvort stjórnarmenn
eru að starfa sem slíkir eða þátttak-
endur í flokkapólitík.
Girðingargjörningur
Síðastliðinn vetur tók ég sæti í
sögu- og safnanefnd samtakanna.
Ég hef mikinn áhuga á viðfangs-
efnum nefndarinnar auk þess sem
ég skynjaði þann kraft sem oft
fylgir grasrótarstarfi. En eftir að
hafa fylgst með málflutningnum,
sem að framan greinir, og ekki síst
framgöngu varaformanns samtak-
anna við niðurrif á girðingu kring-
um vinnusvæði á Álafossi 15. maí sl.
sagði ég mig úr téðri nefnd. Ég felli
mig ekki við að starfa í umboði
stjórnar sem ver slíkar bar-
áttuaðferðir en stjórnarmennirnir
Berglind Björgúlfsdóttir, Sigrún
Pálsdóttir og Gunnlaugur B. Ólafs-
son báru í bætifláka fyrir þennan
verknað af fullum þunga.
Meðal annars taldi eitt þeirra að
hér væri um táknrænan gjörning að
ræða. Það er auðvitað hægt að fegra
öll mannanna verk með því að túlka
þau á táknrænan hátt sér í vil en ég
tel fyrst og síðast að með girðing-
argjörningnum hafi forystusveit
Varmársamtakanna farið rækilega
yfir strikið, tekið sér vald sem er ut-
an við verksvið þeirra og í óþökk
margra félagsmanna.
Framtíðin
Nú í haust verður haldinn aðal-
fundur Varmársamtakanna. Þá
kemur í ljós hvort núverandi stjórn
nýtur áframhaldandi trausts fé-
lagsmanna. Sjálfur efa ég stórlega
að málflutningur hennar eigi hljóm-
grunn meðal þeirra eða Mosfellinga
almennt nema að takmörkuðu leyti,
svo ekki sé minnst á yfirvöld, hverju
nafni sem þau kunna að nefnast.
Ég er einfaldlega þeirrar skoð-
unar, og reyndar fjölmargir fleiri,
að undir núverandi stjórn hafi sam-
tökin misst trúverðugleika sinn. Og
ef það er rétt til getið hjá mér er þá
ekki vert að staldra við og spyrja:
Til hvers var þá allt þetta stríð og
streð? Var kannski verr farið en
heima setið?
Um Varmársamtökin
Bjarki Bjarnason skrifar um
skipulags- og umhverfismál í
Mosfellsbæ
» Sem almennur fé-lagsmaður í samtök-
unum hyggst ég horfa
um öxl og benda á ým-
islegt sem betur hefði
mátt fara í starfi Varm-
ársamtakanna í Mos-
fellsbæ.
Bjarki Bjarnason
Höfundur býr í Mosfellsbæ og
starfar sem kennari og rithöfundur.
Í VIÐSKIPTAKÁLFI Moggans
um daginn var fjallað um örlán og
dr. Mohammad Yunus sem fékk
Nóbelsverðlaun fyrir örlánahug-
myndina og útfærslu
hennar.
En það er ekkert
mál fyrir hvern sem
er að veita örlán.
Maður stofnar ein-
faldlega reikning á
heimasíðunni
www.kiva.org og er
kominn í gang fyrr en
varir.
Þegar farið er inn á
heimasíðu KIVA er
upplagt að byrja á því
að horfa á frétt blaða-
mannsins Nicholas
Kristof hjá New York Times,
svona til að fá það staðfest að eng-
in brögð séu í tafli. Að því búnu er
hægt að skoða lánbeiðendur og t.d.
flokka þá eftir kyni eða heima-
landi. Það er líka mjög athygl-
isvert að skoða þá sem hafa fengið
lán og eru að endurgreiða þau.
kiva.org
KIVA á sér samstarfssamtök í
fjölda landa er leita uppi fólk sem
er hæft til þess að taka lán. Þau
kanna t.d. greiðslugetu og lánafer-
il áður en viðkomandi ein-
staklingur er kynntur á heimasíðu
KIVA sem lánbeiðandi. Fólk sækir
yfirleitt um lán til þess að koma
undir sig fótunum við rekstur eða
styrkja einhverja þætti hans.
Þeir sem hyggjast veita örlán
stofna reikning hjá KIVA, velja
síðan þá sem þeir vilja lána og
greiða svo upphæðina í gegnum
PayPal. KIVA eru
fyrstu góðgerð-
arsamtökin sem Pay-
Pal veitir þessa þjón-
ustu ókeypis og það
ætti að vera trygging
fyrir því að starfsemin
sé heilbrigð. Áður var
hægt að lána ýmsar
upphæðir en ásóknin í
að lána er svo mikil að
lánaupphæðin er að
sinni takmörkuð við
25 bandaríkjadali.
Lánin eru síðan end-
urgreidd á dæmigert
6 til 12 mánuðum og þess ber að
geta að lántakendur fá enga vexti
svo þetta er ekki gert í hagn-
aðarskyni heldur til að leggja sitt
af mörkum til markvissra mann-
úðarmála. Góðgerðarsamtökin í
hverju landi fyrir sig mega hins
vegar taka smávegis vexti sem þau
nota til að fjármagna starfsemi
sína, mæta gengisáhættu o.þ.h..
Hvert fara lánin?
Lönd eru metin með stjörnum
sem sýna áhættuna. Víðast er end-
urgreiðsla nær örugg en ekki kem-
ur á óvart að ríki eins og t.d. Pal-
estína, Búlgaría og Tógó koma þar
fremur illa út. Sumir munu eflaust
forðast að lána til þessara landa en
aðrir vilja kannski einmitt beina
örlánum sínum þangað því þar er
þörfin kannski hvað brýnust.
Endurgreiðslur
Hverjum og einum lánveitanda
eru sendar upplýsingar reglulega
um stöðu lánsins og gang mála hjá
lánþega. Þetta er stórsniðugt kerfi
og virðist alveg öruggt og bara
það eitt að lesa um hvers fólk er
að fá lánað til er mikil reynsla
Vesturlandabúa sem hefur allt til
alls. Lítið er um það að fólk geti
ekki endurgreitt lánin sín en hlut-
fall endurgreiðslu er um 99%.
KIVA hóf starfsemi fyrir tæpum
tveimur árum en nú eru nær
90.000 manns skráðir þar sem lán-
veitendur samtals um 10 milljóna
dala.
Ég hvet alla til að kynna sér
þetta merka starf á www.kiva.org.
Veitum örlán – það er einfalt
Matthias Kristiansen skrifar
um nýja leið í lánveitingum til
mannúðarmál
» Það er einfalt aðveita örlán og taka
þátt í þessari nýju og at-
hyglisverðu leið til að
styðja við bakið á fólki í
þróunarlöndum þriðja
heimsins.
Matthías Kristiansen
Höfundur er þýðandi og
lánveitandi á KIVA.
FULLTRÚAR Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks í
bæjarstjórn Kópavogs hafa í vor
og sumar mælt fyrir og lagt fram
hugmyndir um stórfellda upp-
byggingu úti á Kársnesi í vest-
urbæ Kópavogs. Gert er ráð fyrir
að fjölga íbúum hverfisins allt að
tvöfalt, úr um það bil 4.000 í 7-
8.000. Mikil andstaða hefur verið
við þessar hugmyndir hjá íbúum
hverfisins og fulltrúar Samfylk-
ingarinnar hafa lagst eindregið
gegn svo glórulausum tillögum.
Samtök íbúa hafa skipulagt
einkar kröftug mótmæli og hvar-
vetna má sjá borða í görðum og á
hýbýlum fólks sem lýsa vanþókn-
un á hugmyndum meirihlutans.
Bæjarstjórinn hefur gripið til
þess úrræðis í vörninni að væna
íbúa og samtök þeirra um lygar
og látið fleira sér um mun fara
sem framkvæmdastjóri sveitarfé-
lags ætti ekki að láta út úr sér um
umbjóðendur sína. Allur áróður
bæjaryfirvalda og skipulagshöf-
unda lýtur að því að umferð-
arkerfið á Kársnesi beri auðveld-
lega þessa miklu aukningu
umferðar með minniháttar breyt-
ingum! Þeir segja að það sé allt
„útreiknað“ og „prófað“ í hermi-
líkani sem líkir eftir umferð á
svæðinu.
Á föstudaginn síðasta var um-
ferðarflæðið á Kársnesi prófað í
líkani í fullri stærð og í rauntíma
en þá var Nýbýlavegi, annarri að-
alleiðinni út úr vesturbænum, lok-
að vegna framkvæmda. Þegar
mynduðust langar raðir vestur
alla Borgarholtsbraut, niður Urð-
arbraut til sjávar bæði norðan og
sunnan, niður alla Hábraut niður
á Kársnesbraut svo aðeins hið
helsta sé nefnt. Það tók margan
manninn allt að klukkutíma að
komast út úr vesturbænum. Þessi
„tilraun“ sýndi svart á hvítu
hversu viðkvæmt umferðarkerfið
í vesturbænum er, ef annarri
(reyndar þeirri afkastameiri) að-
alleiðinni er lokað þá leiðir það til
gríðarlegrar umferðarteppu.
Nú búa á Kársnesi um 4.000
manns, skipulagshugmyndirnar
gera ráð fyrir að íbúar á nesinu
verði 7-8.000, en meginumferð-
aræðarnar verða eftir sem áður
bara tvær. Mér finnst trúlegt að
það hafi farið kaldur hrollur niður
bakið á mörgum bílstjóranum
sem sat í röðinni þegar honum
varð hugsað til þess. Við þessum
áþreifanlegu staðreyndum hefur
bæjarstjóri sett fram þá „lausn“
að það verði svo mikið af atvinnu-
tækifærum á hafnarsvæðinu fyrir
vesturbæinga, þangað eigi þeir að
fara með strætó og því verði eng-
inn umferðarvandi. Kannski er
þetta rétt hjá Gunnari, ef hug-
myndir hans félaga ná fram að
ganga eiga íbúar vesturbæjarins
engra annarra kosta völ en leita
sér að starfi í hverfinu, þeir kom-
ast trúlega ekki á réttum tíma til
starfa annars staðar.
Flosi Eiríksson
Hermilíkan í fullri stærð
Höfundur er bæjarfulltrúi
Samfylkingarinnar.
FYRIR nokkrum árum skrifaði
ég grein í Morgunblaðið um
Heimsminjaskrá Sameinuðu þjóð-
anna og Ísland. Kom
þar m.a. fram að
Þingvellir væru aug-
ljóslega vænlegur
staður til þess að fá
tilefndan til minja-
skrárinnar – og nán-
ast borðleggjandi að
svo færi. Málið vand-
ast þegar menn fara
að skima eftir öðrum,
íslenskum menning-
ar- eða nátt-
úruminjum til að
bæta á listann góða.
Reynt var að fá
Surtsey útnefnda
sem heimsminjar en
það gekk ekki í
fyrsta sinn og brátt
verður málið skoðað
á ný. Vandinn við
eyjuna er sá að
óbyggðar eld-
fjallaeyjar eru býsna
margar og sumar
ungar eða jafnvel
nýjar. Hvort rann-
sóknarsagan, þ.e. að
fylgst sé með mó-
bergsmyndun, rofi
lands og framvindu lífríkis, dugi
til útnefningar skal ósagt látið.
Vatnajökull, án tengsla langt og
allvíða út fyrir jökulhvelin, á erfitt
uppdráttar í heimsminjaflotanum.
Sumar aðrar tillögur héðan eru
þess eðlis að þær sýnast heldur
takmarkaðar.
Í umræddri grein lagði ég til að
valinn væri hluti af virku gosrein
landsins þar sem plötuskil væru
augljós og fjölbreyttar gosmenjar
frá mismunandi tímum blöstu við.
Slíkir staðir jarðar eru flestir neð-
ansjávar (nema helst í Eritreu) og
fengur að því að geta lagt einn
slíkan í heimsminjasjóðinn.
Reykjanesskaginn er of markaður
af mannvist og athöfnum okkar til
þess að vera frambærilegur. Eðli-
legast væri að velja til þess arna
stóran landskika með NA-SV-
lægri stefnu sem
markast af Eldgjá í
suðri og Veiðivötnum/
Torfajökli í norðri.
Innan hans væru þá
líka Lakagígar, mörg
móbergsfjöll og
Langisjór. Land-
svæðið væri látið ná
til megineldstöðvanna
Kötlu í suðvestri og
Grímsvatna í norð-
austri.
Sem ferhyrningur
er svæðið um 130 km
langt og 40 km breitt
eða ríflega 5.000 fer-
kílómetrar; þ.e. 5% af
landinu, en mörkin
mætti draga með öðr-
um hætti og minnka
flatarmálið talsvert.
Þarna væru sem næst
allar helstu tegundir
eldstöðva á þurrlendi,
nægar móbergsmynd-
anir undan jökli (svip-
aðar þeim sem eru
neðansjávar á Mið-
Atlantshafshryggnum)
og ýmis ummerki um-
brota eftir gos í stórvirkum meg-
ineldstöðvum undir þykkum jök-
ulhvelum en það eru sjaldgæfir
atburðir á heimsvísu. Þetta yrði
góð, forvitnileg, vönduð og gagn-
leg sýning sem ekki skaðaði gilda
hagsmuni en gerði öllum gott.
Vissulega gæti landsvæði með
Kröflu, Mývatni, Öskju, Herðu-
breið og Kverkfjöllum gengið að
sumu leyti en hitt er hentugra.
Minjar handa
heimsbyggðinni
Ari Trausti Guðmundsson
skrifar um staði á Íslandi sem
gætu átt heima á Heims-
minjaskrá Sameinuðu þjóðanna
Ari Trausti
Guðmundsson
» Þetta yrðigóð, for-
vitnileg, vönduð
og gagnleg sýn-
ing sem ekki
skaðaði gilda
hagsmuni en
gerði öllum
gott.
Höfundur er jarðeðlisfræðingur
og rithöfundur.