Morgunblaðið - 22.09.2007, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 2007 33
MINNINGAR
✝ Þórunn Andr-ésdóttir fæddist
á Uppsölum í Hálsa-
sveit 4. mars 1919.
Hún lést á Dval-
arheimili aldraðra í
Borgarnesi 10.
september síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru þau
Andrés Vigfússon
bóndi á Uppsölum
og Kollslæk í Hálsa-
sveit, f. 24. maí
1891, d. 22. júní
1971, og kona hans
Halla Jónsdóttir húsfreyja, f. 26.
september 1890, d. 4. apríl 1980.
Systir Þórunnar var Valgerður, f.
5. febrúar 1920, d. 15. júlí 1921.
Uppeldisbræður hennar voru Eyj-
ólfur Sigurðsson, f. 8. maí 1919, d.
1. mars 1998 og Baldur Sigurðs-
son, f. 12. janúar 1923, d. 10. des-
ember 2000.
Þórunn giftist hinn 24. júní
1955, Jóni Magnúsi Kolbeinssyni,
f. 14. júli 1921, d. 5. desember
2005 frá Stóra-Ási í Hálsasveit.
Foreldrar hans voru þau Kol-
beinn Guðmundsson bóndi og
járnsmiður í Stóra-Ási, f. 21. sept-
ember 1882, d. 9. maí 1958, og
kona hans Helga Jónsdóttir hús-
freyja, f. 26. febrúar 1885, d. 30.
júlí 1960. Börn Þórunnar og
Magnúsar eru: 1) Andrés lögfræð-
og Hrafnhildur, f. 12. október
1991. 4) Halla sjúkraliði í Borg-
arnesi, f. 25. september 1964,
maki Hreiðar Gunnarsson raf-
virki, f. 17. september 1963. Börn
þeirra eru Magnús Örn, f. 18.
febrúar 1985, Helga Margrét, f.
23. júlí 1990, og Gunnar Árni, f.
30. apríl 1996.
Þórunn átti heima á Uppsölum
tvö fyrstu ár ævi sinnar, en þá
fluttu foreldrar hennar að Kolls-
læk í sömu sveit og hófu búskap
þar. Á Kollslæk átti hún heima
fram á fullorðinsár. Þórunn var í
Héraðsskólanum í Reykholti 1937
til 1939 og lauk þaðan gagn-
fræðaprófi og nam síðan við Hús-
mæðraskólann á Laugalandi í
Eyjafirði. Hún vann í Reykjavík
um árabil, bæði við þjónustustörf
á heimilum og á saumastofum. Þá
var hún forstöðukona í mötuneyti
Héraðsskólans í Reykholti frá
1951 til 1955. Sumarið 1955 hófu
þau Magnús búskap í Stóra-Ási,
fyrst ásamt Helga bróður Magn-
úsar og síðan ein eða allt til árs-
ins 1989 er Kolbeinn sonur þeirra
og Lára tengdadóttir tóku við
búinu. Í apríl 1998 fluttist Þórunn
á Dvalarheimili aldraðra í Borg-
arnesi og var þar til æviloka. Hún
tók nokkurn þátt í félagsstörfum
og var m.a. um skeið formaður
Kvenfélags Hálsasveitar.
Þórunn verður jarðsungin frá
Reykholtskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Jarðsett verður í Stóra-Áss-
kirkjugarði.
ingur og fram-
kvæmdastjóri í
Reykjavík, f. 6. jan-
úar 1956. Sonur hans
og Ingibjargar Sig-
urðardóttur, f. 2.
október 1958 er:
Þorkell f. 22. janúar
1979. Maki Andrésar
er Martha Eiríks-
dóttir, f. 25. desem-
ber 1957, viðskipta-
fræðingur. Börn
þeirra eru: sonur
andvana fæddur 27.
nóvember 1986, Dav-
íð Helgi, f. 19. janúar 1989, og
Þórunn, f. 16. apríl 1993. 2) Kol-
beinn bóndi og húsasmíðameistari
í Stóra-Ási, f. 2. febrúar 1958,
maki Lára Kristín Gísladóttir hús-
freyja, f. 29. nóvember 1967. Börn
þeirra eru Höskuldur, f. 23. maí
1989, Anna Sólrún, f. 30. apríl
1992, og Kristleifur Darri, f. 3.
mars 1999. 3) Jón vélamaður í
Reykjavík, f. 24. mars 1960. Dótt-
ir hans og Ástríðar Sigurð-
ardóttur, f. 29. apríl 1962, er
Svala, f. 29. nóvember 1980, sam-
býlismaður Steingrímur Árnason,
f. 16. september 1981. Sonur
þeirra er Gabríel, f. 26. mars
2006. Maki Jóns var Anna Guðrún
Harðardóttir kennari, f. 6. febr-
úar 1964. Þau skildu. Dætur
þeirra eru Þórunn, f. 3. júní 1989
Það var á annan í jólum fyrir nær
25 árum sem ég, leidd af ástarþrá
og lítilli skynsemi, lagði af stað í
snjókomu og kafaldsbyl á litlum
sportbíl til að eyða áramótunum
með Andrési elsta syni þeirra
Doddu og Magga, í Stóra-Ási. Þeg-
ar ég renndi loks í hlað úr þessari
glæfraför var ég boðin velkomin og
mér fagnað af mikilli umhyggju,
hlýju og innileika sem æ síðan hefur
einkennt öll mín samskipti við
tengdaforeldra mína og þeirra fjöl-
skyldu.
Í þeirra augum hef ég vafalaust
verið mikið borgarbarn. Til marks
um það minnist ég atviks er átti sér
stað skömmu síðar er við vorum að
fara á sveitaball í Brúarási. Þá vildi
ekki betur til en svo að ég missti
fullt ilmvatnsglas á gólfið í forstof-
unni þar sem fjósagallarnir og
hundarnir réðu ríkjum. Mikið lá á
að fara á ballið og því greip ég
næsta gólfklút og þurrkaði ilmvatn-
ið lauslega upp, því ekki mátti missa
af fjörinu. Meðan þetta gerðist
höfðu tengdaforeldar mínir brugðið
sér af bæ til að lofa unga fólkinu að
njóta sín og undirbúa sig fyrir ball-
ið. Morguninn eftir vakna ég við
sterkan ilmvatnsfnyk sem lagði um
allan bæinn. Sýnu verst var lyktin
þó hjá hundagreyjunum og fjósa-
göllunum. Fyrir mig var ekki um
annað að ræða en drífa mig niður í
morgunmat, afsaka lyktina og út-
skýra málið. Sem ég sit þarna
skömmustuleg að segja sögu mína
færðist bros yfir andlit tengdamóð-
ur minnar og út braust mikill hlátur
er hún sagði: „Og við sem héldum
að þér hefði þótt sveitalyktin svona
vond og vildir eyða henni með því
að sprauta ilmvatni hjá hundunum
og yfir fjósagallana.“ Þetta var sem
sé upphafið að góðum kynnum við
tengdaforeldra mína og fjölskyldu
þeirra.
Hádegi á sunnudegi – útvarps-
messa – lambalæri, grænar baunir,
heimalagað rauðkál, brún sósa og
fjöldinn allur af fólki við matborðið í
Stóra-Ási varð svo fastur liður í lífi
mínu. Þá stjanaði Dodda gjarnan
við gesti og heimilisfólk. Sjaldnast
settist hún sjálf til borðs heldur sá
til þess að ekki vantaði neitt í borð-
haldið og var tilbúin með ísinn í lok-
in. Þá eru ófáir nestispakkarnir sem
hún hefur útbúið handa litlum
barnabörnum sem voru að fara í
mikilvægar ferðir, hvort sem það
var í berjamó, lautarferð, smölun
heimalninga eða hrossa eða vinnu-
ferð til að stífla bæjarlækinn. Vel-
ferð fjölskyldunnar – jafnt barna og
barnabarna – var það sem skipti
hana mestu máli. Um það vitna
jafnframt hinar höfðinglegu gjafir
sem allir í fjölskyldunni fengu frá
þeim hjónum við afmæli, á jólum og
við aðrar hátíðarstundir.
Það urðu því nokkur umskipti
fyrir níu árum þegar undan tók að
halla í heilsu Doddu og hún fór að
Dvalarheimili aldraðra í Borgarnesi.
Það var erfitt að sjá þau hjónin
hvort á sínum staðnum því fyrir
okkar fjölskyldu voru þau eitt –
amma og afi í Stóra-Ási – enda
stóðu þau hlið við hlið í 50 ár. Hins
vegar veitti það okkur hugarró að
þar naut hún einnig umhyggju og
aðhlynningar dóttur sinnar Höllu og
hennar fjölskyldu í Borgarnesi.
Þeirra hlutverk er ómetanlegt og
verður aldrei fullþakkað. Á Dval-
arheimilinu voru henni búnar góðar
aðstæður og færum við hjónin öllu
starfsfólki þar bestu þakkir fyrir
umönnunina.
Nú þegar komið er að hinstu
kveðju er ljóst að við opnum ekki
fleiri pakka frá ömmu í Stóra-Ási,
en eftir eigum við gjafir minning-
anna sem fylgja okkur áfram á veg-
ferð okkar í lífinu. Hafðu þökk fyrir
samfylgdina og guð blessi minningu
þína.
Martha Eiríksdóttir.
Elsku Dodda amma.
Það er svo erfitt að þurfa nú að
kveðja þig. Minningarnar sem við
geymum um þig og afa eru með
þeim dýrmætustu sem við eigum,
og við verðum ævinlega þakklátar
fyrir þann tíma sem við fengum að
eiga með þér. Í hvert einasta sinn
sem við komum til ykkar upp í
Stóra-Ás var tekið á móti okkur
með svo mikilli hlýju og væntum-
þykju og þú varst alltaf svo góð við
okkur. Yndislegri ömmu er vart
hægt að hugsa sér.
Það var stundum eins og ellin
hefði þegar tekið þig frá okkur. Þú
veist ekki hversu mikið það gladdi
okkur að sjá þig brosa til okkar og
segja hvað þú værir glöð að sjá okk-
ur þegar við sáum þig í seinasta
sinn, rúmri viku áður en þú kvaddir.
Þessi hlýja rödd og fallega bros sem
minnti okkur á þau skipti þegar við
komum upp í sveit og þú varst
ennþá þar við fulla heilsu, beiðst
eftir okkur með matinn í ofninum.
Hafðu það gott, elsku amma, með
afa og hinum englunum þangað til
við sjáumst næst.
Þínar ömmustelpur,
Þórunn og Hrafnhildur.
Í dag kveðjum við Þórunni Andr-
ésdóttir frá Stóra Ási, en hún lést á
Dvalarheimili aldraðra í Borgarnesi
þann 10. september s.l., 88 ára að
aldri. Dodda, eins og hún var alltaf
kölluð, fæddist á Kollslæk í Hálsa-
sveit. Hún giftist móðurbróður okk-
ar Magnúsi Kolbeinssyni frá Stóra
Ási árið 1955 og eignuðust þau fjög-
ur börn, Andrés, Kolbein, Jón og
Höllu.
Dodda var myndarleg húsmóðir á
fjölmennu og gestkvæmu heimili.
Það var einstaklega gott að koma í
Stóra Ás, slík var gestrisnin og
myndarskapurinn. Við sem vorum
svo heppin að vera í sumardvöl hjá
Doddu og Magga nutum góðs af, því
það var góður skóli. Dodda hafði
gott lag á börnum og unglingum,
vinnan varð auðveld og skemmtileg
undir hennar stjórn, enda var hún
mjög skipulögð og hvert verk hafði
sinn tíma. Slíkt var nauðsynlegt á
mannmörgu og gestkvæmu heimili.
Dodda var skemmtileg og mann-
blendin og oft hrókur alls fagnaðar
á góðri stund. Hún hafði létta lund,
gott skopskyn og svaraði vel fyrir
sig. Það var oft gaman og mikið
hlegið í Stóra Ási á kvöldin við stóra
eldhúsborðið og oftar en ekki voru
gestir í bæ. Við systkinin dvöldum
flest lengri eða skemmri tíma í
Stóra Ási hjá þeim Magga og
Doddu. Vistin var okkur bæði
þroskandi og skemmtileg og nutum
við góðs atlætis þeirra hjóna sem
tóku okkur sem sínum eigin börn-
um.
Þegar Dodda átti leið til höfuð-
staðarins einhverra erinda, oftast að
vetrinum, dvaldi hún iðulega á
heimili foreldra okkar í Kópavogi.
Var þá oft glatt á hjalla og vinkon-
urnar og mágkonurnar, móðir okk-
ar og Dodda gátu spjallað langt
fram á nótt um liðna daga.
Síðustu árin var Dodda á Dval-
arheimili aldraðra í Borgarnesi við
skerta heilsu en frábæra umönnun,
ekki síst Höllu dóttur sinnar sem
annaðist hana vel. Fyrir okkar hönd
og móður okkar Þorgerðar Kol-
beinsdóttur frá Stóra Ási, sem sér á
eftir góðri vinkonu, sendum við
frændsystkinum okkar þeim Adda,
Kolla, Nonna og Höllu og fjölskyld-
um þeirra okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Helga, Heiða, Kristján,
Kolbeinn og Hallveig.
Ennþá einu sinni erum við minnt
á vegamótin miklu, milli lífs og
dauða.
Við brottför vinkonu okkar Þór-
unnar Andrésdóttur húsfreyju að
Stóra-Ási erum við minnt á það að
tíminn líður hratt og minningarnar
hrannast upp frá nærri sjö áratuga
vináttu og tengsla.
Það var fyrir miðja síðustu öld á
heimsstyrjaldarárunum að það tíðk-
aðist að ungmeyjar í fremstu dölum
Borgarfjarðar fylgdu flugi svana og
annarra farfugla úr ríki stórfljóta,
jökla og vatna, suður yfir heiðar
þegar haustaði að.
Fuglarnir heldu langferðum sín-
um áfram yfir höfin til sólríkra
landa, en borgfirsku daladæturnar
leituðu náms og starfa í höfuðborg
hins unga íslenska lýðveldis.
Við vitum það núna að hinir tign-
arlegu farfuglar komust alla leið til
Evrópustranda á sjö til átta klukku-
stundum. Ferðatími þeirra var litlu
lengri en daladætranna frá fremstu
byggðum Borgarfjarðar um torfæra
haustvegi fyrir Hvalfjörð til
Reykjavikur.
Þegar við yngismeyjarnar höfð-
um komið okkur fyrir í höfuðborg-
inni var mörgum sinnum lengra
ferðalag heim en nú er orðið.
Þetta varð til þess að aðflutta
sveitafólkið,sem síðan margt tók
virkan þátt í því að byggja upp
Borgina við Sundin, stundaði það að
halda tengslum við sveitunga og
vini af heimaslóðum þegar til borg-
arinnar var komið. Þannig urðu til
átthagafélög og saumaklúbbar.
Það kom því eiginlega af sjálfu
sér að við nokkrar vinkonur úr
fremstu dalabyggðum Borgarfjarð-
ar, Hvítársíðu, Hálsasveit og Reyk-
holtsdal, sem höfðu fest búsetu í
Reykjavík, eða voru þar við nám
eða hjálparstörf á heimilum, tókum
að hittast reglulega, stundum viku-
lega eða aðeins sjaldnar. Samkom-
urnar fengu nafnið Saumaklúbbur,
til að gefa þeim nytsamlegan til-
gang, þó oftast væri meira talað en
saumað. Við vorum kunnugar heim-
an úr sveitinni frá störfum í ung-
mennafélögunum og voru raunar
sumar fermingarsystur.
Saumaklúbbskvöldin lýstu upp
skammdegið í höfuðborginni. Þetta
voru kaffikvöld þar sem borð svign-
uðu undan kræsingum, hnallþórum
og pönnukökum. Í hópnum voru
konur, sem fóru létt með að kveða
dýrar vísur um lífið og tilveruna og
ævintýrin í höfuðborginni.
Sigrún Jónsdóttir.
Látin er Þórunn Andrésdóttir
fyrrum húsfreyja í Stóra-Ási,
Hálsasveit. Löngum og erfiðum
tíma af lífsleið hennar er lokið.
Þegar ég kom ungur drengur til
sumardvalar í Stóra-Ási gerði ég
mér fljótt grein fyrir þeirri vináttu,
sem einkenndi samstarf fólksins þar
um slóðir. Hjálpsemi þess og fram-
sýni var því í blóð borin. Ég kynnt-
ist af langri dvöl öllu þessu góða
fólki og naut þá vinsælda húsbænda
minna og fjölskyldu þeirra.
Jarðirnar Stóri-Ás og Kollslækur
í Hálsasveit eiga land saman norður
frá Reykjadalsá í átt að Hvítá. Það
var því oft sem leið mín í ýmsum er-
indum lá til Kollslækjar þar sem
bjuggu foreldrar Þórunnar þau
Halla Jónsdóttir og Andrés Vigfús-
son og var þar ævinlega tekið mjög
vel á móti mér. Þar kynntist ég
Doddu fyrst, en það var hún oftast
kölluð. Stundaði hún þá nám við
Reykholtsskóla og síðar lauk hún
svo námi við Húsmæðraskólann á
Laugalandi.
Hún vakti strax verðskuldaða at-
hygli hjá þeim Reykhyltingum og
dvöl hennar þar varð til þess að sóst
var eftir starfskröftum hennar að
námi loknu. Starfaði hún þar oft á
næstu árum á milli þess að hún
vann að heimilisstörfum í Reykholti
og í Reykjavík. Árið 1951 var hún
síðan ráðin ráðskona við Reykholts-
skóla og gegndi því starfi í fjögur
ár.
Áfram lá leið Doddu í sveitina
hennar og í Stóra-Ási beið hennar
húsmóðurstarfið. Hinn 24. júní 1955
gekk hún að eiga Magnús Kolbeins-
son, sem þá hafði ásamt bróður sín-
um tekið við búrekstrinum í Stóra-
Ási af foreldrum þeirra.
Í Stóra-Ási farnaðist þeim Doddu
og Magga vel og tóku þau síðar við
öllum búrekstrinum. Fjölskyldan
stækkaði og börnin urðu fjögur,
Andrés, Kolbeinn, Jón og Halla.
Áfram héldu þau miklum landbún-
aðar- og jarðræktarstörfum og
nýttu vel eins og áður hafði verið
þær auðlindir sem jörðin þar leggur
til. Myndarskapur og dugnaður hús-
freyjunnar var rómaður. Vinir
þeirra og fjölskyldur þeirra voru
þar ævinlega aufúsugestir og for-
eldrar þeirra beggja nutu þar elliár-
anna.
Þegar árin liðu tók að halla undan
fæti. Vegna sjúkleika vistaðist Þór-
unn að Dvalarheimili aldraðra í
Borgarnesi, þar sem vel var hlúð að
henni og hennar gætt vel af Magn-
úsi og börnunum. Þegar vinur minn
Magnús féll frá í desember 2005
naut Dodda þess að Halla dóttir
hennar var aldrei langt undan og nú
hefur Dodda fengið langþráða hvíld.
Við Sigrún og börnin okkar
kveðjum Doddu með miklu þakklæti
og biðjum henni Guðs blessunar á
landi lifenda. Börnum hennar og
fjölskyldum sendum við samúðar-
kveðjur.
Matthías Á. Mathiesen.
Sumarið 1942, þá tveggja ára,
kom ég fyrst að Kollslæk í Hálsa-
sveit með ömmu minni Önnu Páls-
dóttur, en þær Halla móðir Doddu
(Þórunnar) voru vinkonur. Til stóð
að dvelja í vikutíma hjá þeim sóma-
hjónum Höllu og Andrési foreldrum
Doddu. Amma lasnaðist eitthvað og
dróst dvölin í rúmar tvær vikur, en
þar með var teninginum kastað,
sveinninn ungi harðneitaði að snúa
til baka, og talaðist svo til milli
þeirra vinkvenna að piltur yrði ögn
lengur í sveitinni, sem reyndar urðu
á endanum að tólf sumrum.
Dodda mun frá upphafi hafa tekið
að sér unga manninn og svaf ég
fyrstu sumrin fyrir ofan hana í
hennar rúmi. Ég tel það eitt af far-
sælli ráðstöfunum almættisins í
minn garð að hafa fengið tækifæri
til að alast upp að hluta með þessu
góða fólki á Kollslæk, en á fyrstu
árunum voru foreldrar Höllu þau
Jón og Þórunn hjá þeim svo þarna
dvöldust samtímis í raun fjórar kyn-
slóðir að mér meðtöldum. Ekki var
tækninni til að dreifa, allt unnið
með höndum, hestum og á eigin lík-
ama, en útsjónarsemi og iðni í há-
vegum höfð. Þegar fram liðu stund-
ir og ég orðinn snúningastrákur var
hluti af uppeldisaðferðum á Kolls-
læk að bera saman störf mín við
móðurbróður minn Valdimar
Björnsson sem mörgum árum áður
var snúningastrákur á Kollslæk. Yf-
irleitt fannst mér halla á mig í þess-
um samanburði, en sá auðvitað síð-
ar að þetta var einföld en áhrifarík
aðferð til að ná fram sem mestum
þroska hjá ungum manni, og hvatn-
ing til vinnusemi og vandvirkni.
Á þessum árum dvaldi Dodda að
vetrinum til í Reykjavík við störf á
saumastofu, en kom með farfugl-
unum og mér í maímánuði og dvöld-
um við allt til að skólar byrjuðu 1.
október. Árið 1954 réð Dodda sig til
starfa sem matráðskona að Héraðs-
skólanum í Reykholti, og auðvitað
fylgdi ég henni og hóf nám í Reyk-
holti. Treyst var á að Dodda liti eft-
ir mér, og fannst mér stundum eft-
irlitið of strangt, en allt gekk þetta
upp hjá okkur.
Á þessu ári átti Magnús Kol-
beinsson bóndi á Stóra-Ási mörg er-
indi að Reykholti og fór svo að þau
Dodda slógu saman reytum sínum
og bjuggu myndarbúi að Stóra-Ási í
35 ár. Magnús var allatíð framá-
maður í sinni sveit, rak feiknamynd-
arlegan búskap og var frumkvöðull
á mörgum sviðum, auk ritstarfa svo
sem sjá má í bók hans Engjafang
sem kom út árið 2005, en Magnús
dó örfáum vikum eftir útkomu bók-
arinnar. Öll búskaparár þeirra
Doddu og Magga var mikið fjöl-
menni á heimilinu, t.d. voru for-
eldrar beggja síðustu æviárin sín
hjá þeim hjónum. Stóri-Ás er
kirkjujörð og þar messað reglulega
og að þeirra tíma sið þáðu allir
kirkjugestir veitingar að messu lok-
inni, og mun því oft hafa verið ann-
ríki í eldhúsinu hjá Doddu. Alla tíð
ef mig og mitt fólk bar að garði
voru móttökur hlýjar og innilegar.
Ég vil að endingu færa börnum
þeirra, Andrési, Kolbeini, Jóni,
Höllu og öðrum aðstandendum sam-
úðarkveðjur mínar, með þökk fyrir
allt sem þessi góða fjölskylda hefur
ávallt sýnt mér og mínum.
Anton Örn Kærnested.
Þórunn Andrésdóttir