Morgunblaðið - 09.11.2007, Page 6

6 FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
GUÐMUNDUR Bjarnason, forstjóri Íbúðalána-
sjóðs, segist reikna með að gera verði breytingar á
starfsemi Íbúðalánasjóðs til að mæta kærum við-
skiptabankanna til Eftirlitsstofnunar EFTA
(ESA) og EFTA-dómstólsins. Hægt sé að fara
tvær leiðir, annars vegar að þrengja hlutverk
sjóðsins eða hins vegar að afnema ríkisábyrgð á
lánum sjóðsins.
Athugun ESA, sem nú stendur yfir, gengur út á
að kanna hvort Íbúðalánasjóður er innan svokall-
aðra ríkisábyrgðarreglna Evrópusambandsins
eða hvort sjóðurinn er að brjóta þær. Stofnunin
hefur lagt áherslu á að fá niðurstöðu í málið fyrir
árslok.
Guðmundur sagði að innan Íbúðalánasjóðs
hefðu menn velt fyrir sér hvort til greina kæmi að
létta ríkisábyrgð af Íbúðalánasjóði. Hann tók fram
að það væri miklu frekar hlutverk stjórnvalda en
Íbúðalánasjóðs að svara því hvaða breytingar
kæmu til greina að gera á sjóðnum. Hann sagðist
hins vegar meta það svo að stjórnvöld kæmust
tæplegast hjá því að gera breytingar.
Bankarnir kærðu tvisvar
„Það liggur fyrir að ESA var búið að samþykkja
starfsemi Íbúðalánasjóðs, en slíkt samþykki kom
eftir að athugasemdir höfðu komið frá bankakerf-
inu hér heima. Bankakerfið sætti sig hins vegar
ekki við það og fór með málið fyrir EFTA-dóm-
stólinn og dómstólinn vísaði málinu aftur heim til
frekari skoðunar hjá ESA. Fyrst svo fór getur
ESA tæplega sagt að þeir telji samt að starfsemi
Íbúðalánasjóðs samræmist reglum. Þeir vilja þess
vegna að það verði einhverjar breytingar og munu
leggja þær til ef þær koma ekki frá okkur. Ég held
því að breytingar séu óhjákvæmilegar,“ sagði
Guðmundur.
Óhjákvæmilegt er að gera
breytingar á Íbúðalánasjóði
Ljóst er að kærur bankanna til ESA leiða til þess að breyta verður Íbúðalánasjóði
„ÞAÐ styttist í að við þurfum
að afla okkur lánsfjár. Það
gerum við með útboðum á
íbúðabréfum og vextir þeirra
eru háir í augnablikinu og það
má leiða líkur að því að Íbúða-
lánasjóður verði eitthvað að
hækka sína vexti eins og aðr-
ir,“ segir Guðmundur Bjarna-
son, forstjóri ÍLS.
Samkvæmt áætlun Íbúðalánasjóðs þarf hann
að afla 11-13 milljarða á fjórða ársfjórðungi.
Guðmundur sagðist ekki vilja svara því hvenær
næsta útboð færi fram. Tímasetningin réðist af
lausafjárstöðu og útlánaþróuninni. „Útlánaþró-
unin á þessum ársfjórðungi hefur verið þannig
að október var mjög stór mánuður.“
Verða að hækka vexti
BIRNA Jónsdótt-
ir, formaður
Læknafélags Ís-
lands, segist
kannast við dæmi
þess að ungir sér-
fræðingar séu tví-
stígandi varðandi
það að koma heim
að námi loknu í út-
löndum sökum
þess hvernig staðan er á húsnæðis-
markaði. „Þetta hefur ekki verið kerf-
isbundið skoðað innan félagsins, en
ég þekki vel svona dæmi,“ segir
Birna.
Í samtali við Morgunblaðið bendir
Birna á að íslenskir læknar eru að
meðaltali 35 ára gamlir þegar þeir
ljúka sérfræðinámi og yfirleitt fjöl-
skyldufólk, sem vilji eðlilega kaupa
sér eigið húsnæði við heimkomu.
„Margir súpa hins vegar hveljur yfir
því að þurfa að borga nokkur hundr-
uð þúsund í afborgunum af húsnæð-
islánum á mánuði,“ segir Birna.
Aðspurð segir Birna mjög tak-
markað hvað sérfræðilæknar í námi
geti lagt til hliðar til þess að eiga fyrir
útborgun í húsnæði. „Fólk kemur
skítblankt heim úr námi,“ segir Birna
og bendir á að flestir námsmenn leigi
húsnæði á námsárum sínum erlendis
og þeir fáu sem kaupi sér húsnæði
eigi það oftast ekki það lengi að eigna-
söfnun verði neitt sem neinu nemi.
„Hins vegar hef ég ekki bara
áhyggjur af því að ungir læknar séu
að námi loknu tvístígandi um það
hvort þeir vilji koma heim. Ef sveifl-
urnar á húsnæðismarkaði og hið óör-
ugga umhverfi ríkir áfram get ég haft
áhyggjur af því að ungt fólk setji það
fyrir sig að fara út í framhaldsnám,
sökum þess hversu ótrygg staðan er
hér heima og fólk óttast það ástand
sem bíður þeirra við heimkomu að
námi loknu.“
Súpa hvelj-
ur yfir af-
borgunum
Birna Jónsdóttir
VEXTIR á svonefndum hattalánum
sparisjóðanna, sem eru hluti af lána-
samstarfi Íbúðalánasjóðs og spari-
sjóðanna, hafa verið hækkaðir um
0,20%. Vextir af slíkum lánum með
uppgreiðsluþóknun hækkuðu í 6,45%
úr 6,25% og lán án uppgreiðsluþókn-
unar hækkuðu í 6,75% úr 6,55%.
Hækkunin hefur þegar tekið gildi.
Sparisjóðirnir eru þar með komnir
með vexti sína upp fyrir Kaupþing
sem hækkaði vexti í 6,4% hjá þeim
sem eru í viðskiptum við bankann.
Sparisjóðir
hækka vexti
HÚSNÆÐISLÁN geta verið með
mismunandi vexti. Hér er tekið mið
af láni af íbúð, sem ekki fæst sam-
þykkt vegna skipulagsmála. Fyrir
vikið fást ekki hagstæðustu lánin. Á
eigninni hvíldi fyrir þremur árum
lán með ríflega 7% föstum vöxtum í
Frjálsa fjárfestingarbankanum. Þá
var lántakanda boðið að breyta lán-
inu og lækka vexti niður undir 6%,
þá breytilega. Lánið stóð þá í 5,2
milljónum króna. Jafnframt fékkst
viðbótarlán upp á tvær milljónir með
sömu kjörum.
Afborgun af lánunum samanlagt
var í upphafi árs 2005 um 50.000
krónur á mánuði. Nú er afborgunin á
mánuði komin yfir 80.000 krónur,
hefur hækkað um 30.000 krónur eða
ríflega 60%. Hækkunin nemur
360.000 krónum á ári. Vaxtaprósent-
an er 10%, hækkunin um 60%. Nú
standa lánin í 2,3 og 6,2 milljónum
króna.
Verðbólgan hefur síðustu 12 mán-
uði verið 4-6% og vegna verðtrygg-
ingar hækkar höfuðstóll lánanna
jafnt og þétt. Lán sem stóð í 5,2
milljónum er þess vegna í dag komið
upp í 6,2 milljónir.
Afborgunin
hækkaði
um 60%
Dæmi um íbúðalán
með 10% vöxtum
LÖGREGLURANNSÓKN á eldsvoðanum við Grett-
isgötu 61 aðfaranótt fimmtudags leiddi ekki til stað-
festingar á eldsupptökum í gær, en málið er áfram í
rannsókn. Lögreglan tjáir sig ekki um hvort grunur sé
um íkveikju. Húsið hafði verið gert upp að utanverðu
og endurbætur hafnar að innanverðu. Enginn var inn-
andyra þegar eldurinn kom upp.
Allt tiltækt lið Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins var
kallað út og var miðhæð hússins alelda þegar að var
komið. Mikinn reyk lagði frá húsinu og voru íbúar í ná-
lægum húsum látnir rýma heimili sín til öryggis. Fjórir
reykkafarar voru sendir inn í húsið og náðu fljótlega
tökum á eldinum. Húsið var að hluta til einangrað með
sagi frá eldri tíð en risið hafði verið einangrað með
gifsi og segir varðstjóri hjá slökkviliðinu að sú ráð-
stöfun hafi sannað gildi sitt sem eldtefjandi einangrun.
Miðhæð hússins er mikið skemmd en slökkviliðið telur
að ytra byrðið hafi bjargast sem og stoðvirki hússins.
Morgunblaðið/Júlíus
Gifseinangrunin sannaði gildi sitt
♦♦♦
SÍFELLT meira er um að fólk flytji
lánin með sér þegar það kaupir nýtt
húsnæði. Eftir því sem blaðamaður
kemst næst eru húsnæðislán nær
undantekningarlaust gefin út á
fyrsta veðrétti og þegar lán flyst
með einstaklingi milli eigna flyst lán-
ið yfir á sama veðrétt.
Ingibergur Ragnarsson verkfræð-
ingur lýsti því í samtali við Morg-
unblaðið í gær að kaupandi íbúðar
hans gat ekki fengið að yfirtaka 10
milljóna króna lán hjá Netbankanum
án þess að vextirnir hækkuðu úr
4,15% í 5,7%. Kostað hefði Ingiberg
250 þúsund krónur að greiða lánið
upp og því kaus hann að flytja lánið
með sér á nýju íbúðina. Hún er
nokkru dýrari en sú gamla, en 10
milljóna króna lán Netbankans hef-
ur fyrsta veðrétt í nýju íbúðinni.
„Það þýddi að ég gat ekki fengið
íbúðasjóðslán, af því það þarf að hafa
fyrsta veðrétt,“ segir Ingibergur og
bendir á að lánakjör fyrir lán sem
hafa annan veðrétt séu lakari en lán
sem hafa fyrsta veðrétt. „Í dag sit ég
því uppi með tvö 10 milljóna króna
lán, annað á fyrsta veðrétti og hitt á
öðrum veðrétti, í stað þess að geta
verið með eitt 20 milljóna króna lán á
fyrsta veðrétti,“ segir Ingibergur.
80% af kaupverði
Samkvæmt upplýsingum frá
Íbúðalánasjóði gerir sjóðurinn ekki
kröfu um fyrsta veðrétt. Ef eldri lán
eru yfirtekin á fyrri veðréttum og/
eða ný tekin til viðbótar og sett á
veðrétt framar Íbúðalánasjóði
skerðist upphæð nýja Íbúðalána-
sjóðslánsins um krónu á móti krónu.
Ef t.d. er yfirtekið lán með eftir-
stöðvar sem nema 1 milljón kr. á
fyrsta veðrétti getur lán sjóðsins að
hámarki orðið 17 milljónir eða sem
nemur hámarksláni á hverjum tíma,
sem nú er 18 milljónir.
Samkvæmt upplýsingum blaða-
manns þurfa lán Íbúðalánasjóðs
einnig ávallt að vera innan við 80% af
kaupverði eignar og rúmast innan
brunabótamats að viðbættu lóðar-
mati. Svo framarlega sem öll lán
kaupanda eru undir þessum þrenn-
um mörkum lánar Íbúðalánasjóður
óháð kröfu um fyrsta veðrétt.
Neyddist til að flytja
húsnæðislánið með sér
Endaði með tvö 10 millj. kr. lán, annað á 1. veðrétti hitt á 2.
„ALLUR ávinningurinn sem fólk
hafði af breytingunni árið 2004 með
lægri vöxtum, innkomu bankanna og
hærra lánshlutfalli er horfinn og
meira en það,“ segir Jóhanna Sig-
urðardóttir félagsmálaráðherra.
Hún bendir á að á skömmum tíma
hafi vextir hækkað um 50-60%, verð-
sprenging orðið á húsnæði og húsa-
leiga hækkað gífurlega.
„Staðan sem upp er komin sýnir
hve mikilvægur Íbúðalánasjóður er.
Margir viðurkenna að það hve bratt
bankarnir komu inn á þennan mark-
að 2004 skýrist af því að þeir hafi
fyrst og fremst viljað koma Íbúða-
lánasjóði út af markaðnum. Sem bet-
ur fer hefur það ekki tekist,“ sagði
Jóhanna. Hún telur að ef Íbúðalána-
sjóður hefði farið af markaðnum
hefði hækkun íbúðarlánavaxta kom-
ið mun fyrr fram.
„Ég held að staðreyndin sé sú að
bankarnir hafi
aldrei getað stað-
ið við svona lága
vexti. Þeir hafi
fyrst og fremst
farið svona lágt
með vextina til að
koma Íbúðalána-
sjóði út af mark-
aðnum og þeir
hafi niðurgreitt
vextina. Það er að
koma í ljós þessa dagana.“
Varðandi viðbrögð við kæru við-
skiptabankanna á starfsemi Íbúða-
lánasjóðs til ESA sagði Jóhanna að
ESA hefði verið send greinargerð
stjórnvalda. „Við teljum að við höf-
um ekki brotið gegn ríkisábyrgðar-
reglum hjá ESA. Ég sé ekki ástæðu
til að grípa til aðgerða nema ESA
telji að við höfum brotið gegn þeim
reglum,“ sagði Jóhanna.
Allur ávinningur-
inn er horfinn
Jóhanna
Sigurðardóttir