Morgunblaðið - 26.01.2008, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 2008 31
- kemur þér við
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
Hvað kostar málefna-
samningurinn?
Ólafur F. Magnússon
leggur mikið undir
Grýlugreiðslan er
í uppáhaldi hjá
Jóhönnu Guðrúnu
Matgæðingur
kvíðir þorranum
Hjálmar Hjálmarsson
langar að lesa
hugsanir
Hálfs árs biðlisti á
leyniveitingahúsi
Á VETTVANGI stjórnmálanna
fjölgar dramatískum sýningum sem
bornar eru uppi af einleik. Fyrsta
þætti þeirrar nýjustu
lauk með áleitnum
spurningum um fram-
haldið. Nýr borg-
arstjóri birtist á sviðinu
eftir óvenjulega leik-
fléttu: Hann var óháð-
ur og þurfti ekki að
ræða áform sín við
flokkinn, sem stóð að
framboði hans. Hann
lét hjá líða að hafa aðra
á framboðslista sínum
með í ráðum. Hann
veifaði óvenju dýrum
loforðalista sem má
ætla að sé líklegur til vinsælda. Eig-
um við að fagna? Er ekki ágætt að
láta þá sem við höfum kosið til starfa
í opinberu stjórnkerfi taka stóru
ákvarðanirnar án þess að tefja sig á
einhvers konar samráði við kjós-
endur?
Kannski stöndum við á tímamót-
um og vissara að fara að hugsa sinn
gang. Fyrr á árum tíðkaðist að
leggja ákvarðanir um samstarf
flokka í ríkisstjórn eða sveit-
arstjórnum undir fjölmenn full-
trúaráð þeirra eða miðstjórnir. Nú er
öldin önnur. Það þykir ekki lengur
nauðsynlegt að bera vandmeðfarin
stórmál undir flokksstofnanir.
Kjörnir foringjar hefja kapphlaup að
valdastólunum strax að loknum
kosningum og kjósendur eiga um-
ræðulaust að fagna þeim sem verða
fyrstir að ná þar sæti. Stofnanir og
meðlimir flokkanna hafa smám sam-
an horfið í óperusýningum á sviði
stjórnmálanna, það þarf engan kór.
Kastljósið beinist að stjörnum sem
virðast skína. Reykvík-
ingar þurfa ekki annað
en rifja upp myndun
þriggja síðustu meiri-
hluta í borginni – og
landsmenn síðustu
stjórnarmyndun. Fjöl-
miðlum er ætlað að
magna spennu og veita
þjónustu sem lætur við-
skiptavininn ekki bíða
lengi. Nútíma fjöl-
miðlun og tískan í póli-
tíkinni er á hraðri leið
frá lýðræðislegum
vinnubrögðum. Við eig-
um að klappa fyrir glæsilegum yf-
irlýsingum og sigri þeirra sem
standa sig í hraðskák.
Samhliða þessari þróun má greina
merki þess að einleikur stjórnmála-
foringja veki takmarkaða hrifningu
og geti komið þeim í koll. Kunnasta
dæmi, sem við höfum um það, er lík-
lega ákvörðun Davíðs og Halldórs
um stuðning við innrás í Írak. Og var
það ekki einleikur Vilhjálms borg-
arstjóra og skortur á samráði við
aðra borgarfulltrúa flokksins um
rekstur á vegum Orkuveitu Reykja-
víkur sem felldi hann af stalli? Þetta
eru vitaskuld ekki dæmi um einleik
sem ætlað er að vekja aðdáun og
ánægju; heldur dæmi um kæruleysi
og vonda siði sem iðulega fylgja setu
í valdastól. En mórallinn er eiginlega
sá sami í feluleikjum og stórum svið-
setningunum: Það er ég sem ræð og
ákvörðun mín er rétt.
Einn helsti veikleiki lýðræðisins
hér á landi er sá hve lög og venjur
gera örðugt að leita eftir upplýstu
samþykki meirihlutans þegar taka
þarf ákvörðun um stórmál. Við höf-
um aldrei í sögu lýðveldisins fengið
þjóðaratkvæðagreiðslu um meiri
háttar átakamál. Stjórnarskrár-
nefndin var lögð í dvala við myndun
núverandi ríkisstjórnar og engir á
Alþingi virðast nú hafa áhuga á opn-
ari leiðum að þjóðaratkvæða-
greiðslum eða almennum atkvæða-
greiðslum í sveitarfélögum. Það er
brýnt að láta ekki við svo búið
standa. Er ekki nóg komið af einleik
á sviði stjórnmálanna? Verður nið-
urstaðan af nýjustu uppfærslunni sú
að minnihluti borgarbúa, og jafnvel
borgarfulltrúa, ræður framtíð flug-
vallarins og fleiri úrlausnarefnum í
samgöngum og skipulagi í Reykja-
vík?
Að lokum ætla ég að leyfa mér að
minna á að við bíðum enn eftir því að
Alþingi geri sitt til að endurvekja
traust almennings eftir að eft-
irlaunalögin alræmdu voru sam-
þykkt í flýti árið 2003.
Einleikur stjórnmálamanna –
Hvert stefnir?
Hörður Bergmann skrifar
um borgarstjórnarmál » Það þykir ekki lengur nauðsynlegt
að bera vandmeðfarin
stórmál undir flokks-
stofnanir.
Hörður Bergmann
Höfundur er kennari og rithöfundur.
MENNINGARTENGDRI
ferðaþjónustu hefur vaxið fiskur
um hrygg víða um landið og sér-
þekking manna á
þessu sviði fleygt
fram á undanförnum
árum. Fjölbreytnin í
þjónustu, menningar-
viðburðir og safn-
astarf sem er í boði
vottar um að mark-
aðurinn er vaxandi og
spennandi. Helsti
vandinn sem margir
glíma við á uppbygg-
ingartímanum er að
vekja eftirtekt og laða
að ferðamenn og því
hefur stundum reynst
erfitt að láta fjárfest-
ingar á þessu sviði standa undir
sér. Á Álftanesi er þessu þver-
öfugt farið. Ferðamenn streyma
inn í sveitarfélagið svo tugþús-
undum skiptir, en hverfa jafn-
harðan á braut, án þess að sveitar-
félagið og íbúar þess fái í nokkru
nýtt sér þá margþættu möguleika
sem í heimsóknum þeirra felast.
Til fjölda ára hafa fáir staðir á
höfuðborgarsvæðinu verið jafn-
fjölsóttir af ferðamönnum og
Bessastaðir á Álftanesi, en þangað
koma skv. upplýsingum frá ferða-
þjónustuaðilum a.m.k. 60 þúsund
erlendir ferðamenn á ári í skipu-
lögðum ferðum og eru þá ótaldir
innlendir og erlendir ferðamenn
sem ferðast á eigin vegum. Fyrir
um fimmtán árum síðan fara að
koma upp hugmyndir um upp-
byggingu á ferðaþjónustu á Álfta-
nesi, eins og menningar og ferða-
miðstöðin Keilir, gestamiðstöð við
Grástein og Óli Skans með ferða-
útflutnings- og ráðstefnuskans, en
aldrei komst neitt af þessum hug-
myndum lengra en á umræðustig.
Listafólk og annað áhugafólk
um menningarmál innan Dægra-
dvalar á Álftanesi tók síðan málið
á dagskrá og vorið 2002 er send
inn áskorun um efnið til bæj-
arstjórnar. Þessi hópur fylgdi svo
málinu eftir 2003 og stofnaði öfl-
uga grasrótarhreyf-
ingu Samtök áhuga-
fólks um
menningarhús,
SÁUM, sem er stað-
ráðin í því að hrinda í
framkvæmd raunhæf-
um og tímabærum
breytingum á þessu
sviði í sveitarfélaginu.
Ári síðar kynntu sam-
tökin vandaða við-
skipta- og rekstr-
aráætlun um
menningar- og nátt-
úrusetur á Álftanesi
fyrir sveitarstjórn og
íbúum sveitarfélagsins. KPMG-
ráðgjöf annaðist gerð áætlunar-
innar, í samvinnu við stjórn
SÁUM.
Í viðskiptaáætlun SÁUM um
menningar og náttúrusetur eru
kynntar fjölbreyttar hugmyndir
um atvinnusköpun, byggðar á
ferðatengdri þjónustu, veitinga-
rekstri, upplýsingamiðstöð, sýn-
ingum sem kynna sérstaka sögu
Bessastaða og þjóðarinnar.
Áhersla er lögð á þátt svonefndrar
safnakennslu sem nýtir þetta
þekkta sögusvið og náttúru Álfta-
ness. Safnakennslan, á vettvangi
sögu, náttúrufræði og lista er án
efa spennandi nýjung fyrir hina
fjölmörgu nemendur á öllum
skólastigum höfuðborgarsvæðisins.
Með aukinni umferð og viðdvöl
ferðamanna skapist tækifæri fyrir
fjölbreyttan rekstur og þjónustu
við gesti á öllum aldri.
Þegar hugmyndir Álftnesinga
um hvaða atvinnugreinar henti
sveitarfélaginu eru skoðaðar, hafa
langflestar þeirra tengst menn-
ingu, náttúru, listum og ferðaþjón-
ustu. Þetta hefur komið fram á
öllum íbúaþingum og mörgum
fundum sem haldnir hafa verið
síðustu ár. Allt eru þetta mjög
skapandi og ört vaxandi atvinnu-
greinar og gera má ráð fyrir já-
kvæðum fjölþættum áhrifum af
slíkri starfsemi. Í dag er talið að
um fjórðungur af öllum störfum á
vinnumarkaðnum í vestrænum
löndum sé í skapandi atvinnu-
greinum.
Nú er nýlokið kynningu nýrri
og glæsilegri skipulagstillögu í
sveitarfélaginu Álftanesi sem hlot-
ið hefur heitið Grænn miðbær,
unnin af GASSA arkitektum í
Kaupmannahöfn, og þar, sunnan
Suðurnesvegar, er gert ráð fyrir
náttúru- og menningarsetri ásamt
fjölbreyttri ferðaþjónustu og ann-
arri menningarstarfsemi.
Ég fagna því að nú hillir undir
þá atvinnuuppbyggingu sem svo
lengi hefur verið beðið eftir, ekki
síst í ljósi þess, að áætlað er að
fasteignaskattar af atvinnu-
húsnæði í nýjum miðbæ muni færa
bæjarsjóði hærri upphæð en sam-
anlögð núverandi fasteignagjöld.
Ég er sannfærð um að uppbygg-
ing og atvinna á sviði náttúru,
menningar og lista lyftir þeirri
sérstöðu sem við höfum, bætir hag
sveitarfélagsins og skerpir meðvit-
und okkar um gæði samfélagsins
sem við byggjum.
Menningar- og
náttúrusetur á Álftanesi
Steinunn Helgadóttir skrifar
um menningarmál og ferða-
tengda þjónustu
»Ég er sannfærð umað uppbygging og
atvinna á sviði náttúru,
menningar og lista lyftir
þeirri sérstöðu sem við
höfum og bætir hag
sveitarfélagsins.
Steinunn Aldís
Helgadóttir
Höfundur er formaður menningar- og
ferðamálanefndar á Álftanesi.