Morgunblaðið - 09.03.2008, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 9. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
4
Þ
að getur komið fyrir, að maður
verði allur ein spurning.
Þá varðar mann ekkert um
mörgu svörin við alls kyns úr-
lausnarefnum, jafnvel við
stórum, almennum vandamálum.
Þá lifir maður sjálfan sig sem eina spurn-
ingu, eina opna, leitandi hlust, eitt skimandi
auga, jafnvel eitt nístandi ákall: Svar! Hvar
er svar? Hvert er svarið? Fæ ég svar? Er til
svar?
Þú skilur, hvað ég er að fara, ef þú hefur
einhvern tíma beðið milli vonar og ótta eftir
úrskurði læknis um það, hvort þú sért kom-
inn með banvænt mein.
Eða ef þú hefur beðið eftir svari við því,
hvort von sé um að bjarga nánasta ástvini úr
óvæntum helgreipum.
Þá varstu allur ein spurning.
Eða segjum, að þú bíðir eftir að fá að vita,
hvort barnið þitt sé meðal þeirra, sem kom-
ust af, þegar slysið varð, þegar skipið sökk,
flugvélin hrapaði, húsið brann.
Hvað ertu þá? Hvernig?
Þá má hugsa sér, hvernig það sé að bíða
eftir úrskurði dómstóls um það, hvort maður
sé dæmdur sekur um glæp eða fundinn sýkn.
Hvað rúmast þá í huganum?
Það getur gerst, að þú verðir ekkert nema
spurning. Ekkert nema djúp, spyrjandi, leit-
andi þögn.
Þá skiptir ekkert neinu máli, þá er í bili
ekkert til nema ein spurning, eitt svar.
Margvísleg atvik og aðstæður geta valdið
því, að allt hverfur fyrir einu.
Það hafa margir reynt einhverntíma, ef
ekki flestir.
En líka getur það gerst, án þess að það
verði rakið til sérstakra ytri tilefna, að lífs-
gátan leiti á og lífsvandinn með þeim þunga,
að aðrar spurningar verði léttvægar.
Hvar er það svar, sem leysir úr því, sem
allt veltur á, alveg allt um mig og mitt. Og
alla tilveru?
Hvað er á bak við þá hulu, það djúp, sem
blasir við mér í hverju auga, sem ég mæti?
Og líka þegar ég horfi inn í sjálfan mig. Eða
út í geiminn, sem umlykur mig?
Hver svarar því?
Hver getur svarað, þegar spurningin er
ekki aðeins sú, hvort einhver kemst af eða
bjargast úr einhverjum sviplegum háska,
hvort ég eða einhverjir mér nákomnir kom-
ist lífs af undan einstöku reiðarslagi, heldur
hvort nokkur von sé um, að neinn eða neitt
komist af í raun og veru yfirleitt, endanlega?
Er einhver, sem veit um og ræður yfir úr-
ræðum til björgunar, þegar allt brestur og
bregst?
Eða er allt sagt með orðum skáldsins:
Það bjargast ekki neitt, það ferst, það
ferst
(Steinn Steinarr).
HUGVEKJA
Sigurbjörn
Einarsson
Leit og svör
Hvað rúmast þá í huganum?
Það getur gerst, að þú verðir ekk-
ert nema spurning. Ekkert nema djúp,
spyrjandi, leitandi þögn.
Þá skiptir ekkert neinu máli, þá er í bili
ekkert til nema ein spurning, eitt svar.
»
Eftir Hjört Gíslason
hjgi@mbl.is
ÞAÐ þarf anzi margar loðnur til að
framleiða þau um það bil 10.000
tonn af hrognum sem líklega verða
unnin á vertíðinni. Alls þarf 80.000
tonn upp úr sjó til að ná þessu
magni miðað við jafnt hlutfall
hrygnu og hængs. Hrygnan er um
20 grömm að þyngd og hrognafyll-
ing þegar mest er 25%. Því gefur
hver hrygna að meðaltali um 5
grömm af hrognum. Það er því
stjarnfræðilegur fjöldi fiska sem
þarf til að ná 10.000 tonnum af
hrognum en þau gefa mest af sér.
Japanir greiða stórfé fyrir hrognin
og á veitingastöðum í Tókýó eru þau
afar eftirsótt.
Vinnslan er á fullu á Austfjörðum,
í Vestmannaeyjum og á Akranesi.
Unnið er á vöktum allan sólarhring-
inn og hvergi slegið af. Morgunblað-
ið skrapp upp á Skaga á föstudaginn
til að kynna sér gang mála hjá HB
Granda.
Þar var fyrir svörum Gunnar
Hermannsson sem sér um hrogna-
vinnsluna fyrir fyrirtækið. En
hvernig fer þessi vinnsla fram,
hvernig er hrognunum náð úr
hrygnunni og að því loknu, hvað tek-
ur við?
Dælt, flokkað, dælt,
hreinsað og pakkað
„Loðnunni er dælt beint frá skipi
upp í tank fyrir utan hús. Þaðan
dælum við henni inn á flokkara og
skiljum í sundur kvensíli og karl-
síli,“ segir Gunnar. „Karlsílinu er
síðan dælt beint yfir í fiskimjöls-
verksmiðjuna og fer þar í mjöl-
vinnslu. Kvensílið fer svo í sérstakar
skurðarvélar þar sem það er skorið í
litla bita til að ná úr því hrognunum
og þau eru síðan skilin frá í troml-
um. Afgangurinn af kvenloðnunni
fer síðan út í fiskimjölsverksmiðju í
mjölið. Hrognin fara svo í hreinsun
og þvott. Þau fara í gegnum fleyti-
kör, skilvindur, ormatínsluvélar,
fleytipotta með lofti og sjó undir til
að lyfta upp léttum efnum eins og
dauðum hrognum sem er svo fleytt
ofan af. Undir eru svo sandskiljur til
að taka á móti þyngri efnum. Þaðan
fara hrognin svo í fínflokkun í troml-
ur og síðan í kör þar sem þau eru
látin þorna, vökvinn látinn renna af
þeim. Þaðan fara hrognin svo í
pökkun og frystingu. Þau fara í átta
kílóa poka og eru þrír slíkir eða 24
kíló í hverjum kassa.
Hreinsa 180 tonn af
hrognum á sólarhring
Við erum með vinnslugetu til að
hreinsa 180 tonn af hrognum á sól-
arhring, en frystigetu upp á 100
tonn á sólarhring. Það er því mikið
af hrognum flutt austur á Vopna-
fjörð til frystingar þar. Það er unnið
á vöktum við þetta allan sólarhring-
inn, flestir vinna átta tíma og hvílast
í aðra átta en sumir taka 16 tíma og
hvílast í átta. Það er helzt hjá verk-
tökum sem við erum með í þessari
vinnu. Þetta eru 40 störf allan sólar-
hringinn en ætli það séu ekki í
kringum 70 manns í allt við hrogna-
vinnsluna. Þetta er mikil törn meðan
hún stendur yfir og vinnudagurinn
langur en þetta eru ekki nema í
kringum þrjár vikur.“
Í samvinnu við bændur
í Dölunum
„Við mönnum þetta að stærstum
hluta til með verktökum. Við erum í
mjög góðri samvinnu við bændur
vestur í Dölum og skólakrakka
hérna líka. Þetta eru menn sem eru
búnir að vera í þessu hjá okkur í
mörg ár. Við tökum svo úr bolfisk-
vinnslunni kjarna fólks sem sér um
pökkunina. Það eru um 20 manns.
Starfsfólkið er mjög ánægt með að
vera komið í þessa törn og við erum
með alveg úrvalsfólk í vinnu. Valinn
maður í hverju rúmi.
Þetta er vertíð og heilmikill slag-
ur meðan á þessu stendur en það er
gaman að takast á við hann. Menn
eru ánægðir en þreyttir þegar þetta
er búið,“ segir Gunnar.
Já, það var ekki annað á fólkinu
að heyra en að það væri ánægt með
hrognavertíðina.
Hrognin eru misjöfn að gæðum og
þroska og þar til á fimmtudag var
verið að vinna svokölluð iðnaðar-
hrogn en þau fara í frekari vinnslu í
Rússlandi, Kóreu og víðar. Þá tók
við vinnsla á hrognum fyrir mark-
aðinn í Japan sem gefur mest af sér.
Nýtingin er misjöfn í förmunum
eftir því hve hátt hlutfall af hrygnu
er í þeim. „Í byrjun fengum við mjög
góðan farm með um 75% kvensíli og
25% af karli. Þá náðum við yfir 15%
nýtingu sem gerir 150 tonn úr þús-
und tonnum. Algengast er að skipt-
ingin sé „fifty fifty“. Miðað við 25%
hrognafyllingu náum við 12 til 13%
út úr farminum. Það gefur þá 120 til
130 tonn úr hverjum þúsund tonn-
um. Við vonumst þá til að ná allt að
1.200 til 1.400 tonnum hér og eitt-
hvað svipuðu austur á Vopnafirði.
Núna erum við búnir að frysta
hérna á Akranesi 680 tonn og keyra
mikið austur. En það er svolítil
óvissa í þessu en nú eru óveidd um
9.000 tonn af kvótanum.
Gera mikið úr litlu
Það er mjög gott fyrir þjóðarbúið
að fá þessa loðnuveiði nú og vinnsl-
una sem henni fylgir. Vonandi verð-
ur leyft að veiða meira næstu árin
en þetta er mjög lítið núna. Aðal-
málið er að menn nýti þennan fisk til
manneldis, í heilfrystingu og
hrognatöku. Það er verðmætið sem
skiptir mestu máli, ekki endilega
magnið, að gera mikið úr litlu,“ segir
Gunnar Hermannsson.
Flokkun Eftir að loðnunni hefur verið dælt inn í hús, er hrygnan flokkuð
frá og fer í hrognavinnslu, en hængurinn fer beint í mjölvinnslu.
Vinnslan Gunnar Hermannsson sér
um hrognavinnsluna á Skaganum.
Pökkun Tvær pökkunarstöðvar eru í pökkunarlínunni. Þar fara hrognin í
8 kílóa poka, svo á pönnur og í frystingu og loks í kassa sem í eru 24 kíló.
Ánægðir en þreyttir
þegar allt er búið
Loðnuhrognin eru nú fryst á vöktum allan sólarhringinn
Lostæti Hrognin eru fagurgul og girnileg. Þau geta vart verið ferskari og
bragðið er svolítið salt og vel þroskuð hrognin springa uppi í munninum.
Þurrkun Eftir að hrognin hafa verið hreinsuð eru þau sett í kör og vökvinn
látinn síga af. Að því loknu fara hrognin í pökkun og frystingu.
Morgunblaðið/Frikki