Morgunblaðið - 24.04.2008, Blaðsíða 24

Tilraun til upplýst
ÍReykjavíkurbréfi (20. apríl sl.)leggur ritstjórinn blessun sínayfir umræður um Evrópu-sambandið, hugsanlega aðild
að því og upptöku evru á Íslandi. En
hann áminnir sjálfan sig og aðra um
að umræðan verði að byggjast á
„þekkingu og yfirsýn“, en ekki á
„barnalegu bulli“.
Þetta lofaði góðu – þangað til
framlag ritstjórans til upplýstrar
umræðu í Reykjavíkurbréfi hafði
verið lesið til enda. Ritstjórinn lýsir
áhyggjum sínum af hættunni á vax-
andi atvinnuleysi á Spáni og Írlandi,
í framhaldi af offjárfestingu í og
verðsprengingu á fasteignamarkaði
í þessum löndum – bólu sem nú er
sprungin. Ritstjórinn minnir á að
Spánverjar og Írar eiga aðild að
Evrópusambandinu og hafa tekið
upp evru. Reyndar ber flestum dóm-
bærum mönnum saman um að leitun
sé að aðildarríkjum innan Evrópu-
sambandsins sem hafa tekið jafn
stórstígum framförum og þessi tvö,
Spánn og Írland – sérstaklega með
sköpun nýrra starfa.
Síðan bendir hann á að þessar
ógæfusömu þjóðir geti hvorki lækk-
að vexti né fellt gengi gjaldmiðilsins
til þess að þjófstarta hagkerfinu ef
það hefur drepið á sér. Evrópski
seðlabankinn í Frankfurt ræður sem
kunnugt er vöxtunum en gengi evr-
unnar ræðst af samspili markaðsafla
í alþjóðaviðskiptum. Af þessum stað-
reyndum dregur ritstjórinn síðan
eftirfarandi ályktanir: Spánverjar
og Írar eru „bjargarlausir“. Þeir
eiga „enga möguleika“ á að bregðast
við; – „nema einn. Þeir gætu yfirgef-
ið evruna …“ Ritstjórinn segist hafa
heimildir fyrir því að það muni ger-
ast innan þriggja ára og telur að slík
niðurstaða muni þýða „endalok evr-
unnar“.
Veldur hver á heldur
Nú er spurningin: Hvort eigum
við að flokka fullyrðingar af þessu
tagi undir framlag til
upplýstrar umræðu
eða bara sem „barna-
legt bull“? Er ritstjór-
inn svo fjötraður í for-
tíð gamla og lokaða
sjávarútvegshagkerf-
isins íslenska að hon-
um finnst allar þjóðir
sem geta ekki brugð-
ist við eigin hagstjórn-
armistökum eða að-
steðjandi áföllum með
gengisfellingu gjald-
miðilsins – vera bjarg-
arlausar? Er honum
ókunnugt um að beita
megi aðgerðum í ríkisfjármálum
(t.d. skattalækkunum eða auknum
útgjöldum í formi opinberra fjárfest-
inga) eða á vinnumarkaði (t.d.
starfsþjálfun og endurhæfingu) til
mótvægis við samdráttartilhneig-
ingar og til að stuðla að jafnvægi í
hagkerfinu?
Er ritstjóranum ókunnugt um að
atvinnuleysi var víða mikið í aðild-
arríkjum Evrópusambandsins, áður
en þau tóku upp evru, þ.e.a.s. meðan
ríkisstjórnir aðildarlanda réðu sjálf-
ar peningastefnunni (þ.e. vaxtastigi
og gengisskráningu að nafninu til)?
Er ritstjóranum kunnugt um að í
báðum þeim löndum, sem hann nú
lýsir bjargarlaus, þ.e. á Spáni og á
Írlandi, var atvinnuleysi miklum
mun meira áður en þau tóku upp
evru og á meðan ríkisstjórnir land-
anna réðu sjálfar peningastefnunni?
Það veldur nefnilega hver á
Er ritstjóranum kunnugt
ýmis aðildarríki Evrópusam
ins, þ.á m. lönd eins og Holl
er á evrusvæðinu og land ei
Danmörk (sem hefur bundi
una fasta við evru), hafa náð
tektarverðum árangri í að d
atvinnuleysi m
markvissum a
í ríkisfjármálu
með virkum vi
markaðsaðger
Hvernig getur
inn varið það f
visku sinni að
lesendum Mor
blaðsins upp á
studdar fullyr
(sleggjudóma)
„barnalegt bu
tagi sem hann
borð í Reykjav
bréfi og í ritstj
argrein um sa
sl. þriðjudag, 22. apríl?
Ritstjórinn skorar á áhug
upplýsta Evrópuumræðu a
sér far til Dyflinnar eða Ma
að kynna sér bjargarleysi þ
þjóða. En áður en þetta fólk
ar mikill meirihluti þjóðarin
síðustu skoðanakönnun) fly
þessar hópferðir væri kann
að ritstjórinn byði ráðþrota
bjargarlausum Írum og Spá
að koma í fræðsluferð til Re
ur til að kynna sér lærdóms
reynslu okkar Íslendinga af
stæðri peningamálastefnu,
fljótandi krónu og stýrivext
vopni – til að tryggja litla ve
Ritstjórinn hefur jú lýst þæ
úrræða- og bjargarlausar s
við stöðugan gjaldmiðil og t
lega lága vexti evrusvæðisin
Hversu miklu betra hlýtur
Eftir Jón Baldvin
Hannibalsson
Jón Baldvin
Hannibalsson
24 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÚR BÖNDUM
Mótmælaaðgerðir flutninga-bílstjóra vegna hækkandieldsneytisverðs eru komn-
ar úr böndum. Þeir hefðu átt að
hætta þeim fyrir nokkru. Þeir voru
búnir að vekja athygli á málstað sín-
um. Að vísu má spyrja, hvort ráð-
herrar hafi brugðizt rétt við og tekið
mótmælin nægilega alvarlega, sem
þeim ber auðvitað að gera í svona til-
vikum. Ráðherrar eru ekkert annað
en umboðsmenn fólksins og þegar
fólkið vill tala við umboðsmenn sína,
hvort sem það eru fjölmennir hópar
eða fámennir eiga umboðsmennirnir
að vera tilbúnir til að hlusta.
Þessar athugasemdir við viðbrögð
ráðherra breyta engu um það, að bíl-
stjórarnir voru og eru komnir út fyr-
ir skynsamleg mörk. Lögregla gat
ekki látið þá aðgerð bílstjóranna að
loka einni helztu umferðaræð lands-
ins óátalda.
Svo geta menn spurt hvort við-
brögð lögreglunnar hafi verið of
harkaleg. Í Morgunblaðinu í dag er
mjög nákvæm frásögn af atburða-
rásinni á miðopnu blaðsins og á
grundvelli þeirrar frásagnar geta
lesendur sjálfir lagt dóm á það. Í
mbl. sjónvarpi mátti sjá strax í gær
einstæðar myndir, þegar grjóti var
kastað í lögreglumann og hæfði
hann í augað.
Þegar hætta er á múgæsingum á
lögregla ekki margra kosta völ. Hún
verður að taka á þeim. Ella verður
hér til óöld, sem enginn ræður við.
Piparúði er ekki sama og táragas.
Að beina piparúða að mótmælendum
er mun vægari aðgerð en að beita
táragasi. En lögreglan hlaut að
stöðva aðgerðir flutningabílstjór-
anna.
Almennum borgurum var hins
vegar brugðið í gær að sjá fjölmenn-
ar lögreglusveitir með skildi, kylfur
og brúsa með piparúða. Fólk spurði
sjálft sig hvað væri að gerast í okkar
samfélagi og hvort hætta væri á að
framhald yrði á slíkum mótmælum.
Þetta snerist í byrjun um elds-
neytisverð. Olíuverð á heimsmark-
aði hefur ekki náð þeim hæðum að
raunvirði sem gerðist á áttunda ára-
tugnum. En auðvitað kemur þetta
háa eldsneytisverð við buddu fólks.
Flutningabílstjórarnir eiga margir
hverjir bílana sjálfir og gera þá út.
Þeir hafa haft nóga vinnu undanfar-
in ár. En nú kann að koma saman
hækkun á eldsneyti og minnkandi
vinna. Þessi dýru vinnutæki eru
vafalaust keypt á láns- og leigukjör-
um eins og allt nú orðið og þegar til
viðbótar koma vaxtahækkanir er
ekki við góðu að búast í rekstri þess-
ara bíla.
Kannski eru vandamálin í íslenzku
efnahagslífi að koma fram í hnot-
skurn í vanda flutningabílstjóranna
með eigin rekstur. Sá vandi réttlæt-
ir ekki lagabrot af þeirra hálfu.
Nú eiga flutningabílstjórarnir að
hætta aðgerðum sínum en á móti
eiga ráðherrarnir að tala við þá af
þeirri virðingu, sem hver og einn
þjóðfélagsþegn á kröfu til.
Svona deilur leysast með samtöl-
um og engu öðru.
ÞJÓÐARSJÓÐUR
Það er góð og skynsamleg hug-mynd sem Björgólfur Guð-
mundsson, formaður bankaráðs
Landsbanka Íslands, setti fram í
ræðu sinni á aðalfundi bankans í gær
að setja á stofn það sem hann kallar
þjóðarsjóð. Um þessa hugmynd sagði
formaður bankaráðs Landsbankans:
„Við ættum að koma okkur upp
þjóðarsjóði sem hefði tekjur af auð-
lindum lands og hugviti þjóðarinnar.
Þjóðarsjóði sem mundi verja efna-
hagslífið og hagstjórnina fyrir svip-
uðum áföllum þeim, sem hafa dunið á
okkur síðustu mánuði. Að mínum
dómi ættu stjórnvöld að huga að
stofnun slíks sjóðs jafnhliða því sem
þau kanna með hvaða hætti öðrum
má stuðla að stöðugleika í íslenzku
efnahags- og atvinnulífi.“
Og Björgólfur Guðmundsson bætti
við:
„Og jafnvel þó við yrðum hluti af
stærra peningakerfi og tækjum upp
stöðugri mynt þá er ég ekki frá því að
bjartsýni, ákafi og áhættusækni okk-
ar Íslendinga muni eftir sem áður
skapa þrýsting á efnahagskerfi okk-
ar. Þá yrði ekki síður mikilvægt að
eiga varasjóð til að vinna gegn skað-
legum sveiflum í búskap okkar. Að
sjálfsögðu geri ég mér grein fyrir því
að öflugur þjóðarsjóður verður ekki
til á einni nóttu og ljóst er að sjóður
sem þessi býr ekki til nýja peninga.
En hann mun stuðla að stöðugleika
og ég vil trúa því að ein auðugasta
þjóð veraldar muni á áratug eða svo
safna fjármunum sem munu skipta
sköpum og skjóta alveg nýjum og
sterkum stoðum undir efnahagslegt
og stjórnarfarslegt sjálfstæði Íslend-
inga. Lífeyrissjóðirnir, sem fyrir um
40 árum byrjuðu á einni lítilli inn-
borgun, eru nú orðnir miklu stærri en
ríkissjóður. Sama mun verða um okk-
ar varasjóð. Hálfnað er verk þá hafið
er.“
Þessi hugmynd Björgólfs Guð-
mundssonar er þess verð að um hana
verði fjallað. Slíkur þjóðarsjóður
gæti gegnt svipuðu hlutverki fyrir
okkur Íslendinga og olíusjóðurinn
norski gerir fyrir Norðmenn. Það er
alveg ljóst, að hann er einn helzti
þátturinn í efnahagslegum styrk
Norðmanna.
Þeirri hugmynd Björgólfs ber að
fagna, að tekjur þjóðarinnar af auð-
lindum renni í sjóðinn. Þótt ríkis-
stjórn og Alþingi hafi lekið niður í
aumingjaskap frammi fyrir kröfum
útgerðarmanna og afnumið tíma-
bundið veiðigjald á þorski standa lög-
in um auðlindagjald óhögguð og eðli-
legt að tekjur af því, þótt
takmarkaðar séu nú um stundir,
renni í slíkan þjóðarsjóð.
Til viðbótar er sjálfsagt að hefja
innheimtu auðlindagjalds af öðrum
auðlindum og beina þeim tekjum í
þjóðarsjóð. Þetta væri góð byrjun.
Alþingi á að taka þetta mál til um-
ræðu og meðferðar.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
Fjórir menn af vettvangilanghörðustu mótmæla at-vinnubílstjóra sem orðiðhafa til þessa fóru á slysa-
deild til aðhlynningar í gær eftir að
hafa fengið piparúða í augun á Suð-
urlandsbraut við Rauðavatn þar sem
lögreglan handtók á þriðja tug
manna fyrir ólögleg mótmæli. 16
flutningabílar voru fjarlægðir af lög-
reglu og eru ökutækin í hennar
vörslu.
Mótmælastaðan stóð hálfan dag-
inn og brutust út átök nokkrum sinn-
um á því tímabili. Sturla Jónsson,
talsmaður atvinnubílstjóra, var einn
þeirra sem fékk piparúða í augun og
sagði framgöngu lögreglunnar stað-
festa að lögregluríki væri staðreynd
hér á landi.
Atburðarásin virtist vera frekar
handahófskennd frá því hún hófst
skömmu eftir klukkan níu við Olís-
stöðina við Suðurlandsbraut. „Við
sátum bara hér í kaffi inni á bens-
ínstöðinni,“ sagði einn úr hópi bíl-
stjóranna. „Við höfðum lagt bílunum
okkar úti í kanti á meðan en síðan
komu tveir, þrír bílstjórar og lögðu
beint á veginn og lokuðu honum.“
Lögreglan fór á vettvang og fékk yfir
sig skammir frá bílstjórunum þótt
báðir aðilar væru raunar brosandi
inn á milli.
Nokkrir bílstjórar sátu inni á
kaffistofunni og fylgdust með lög-
reglunni úti á vegi en fyrst dró til tíð-
inda þegar þeim sýndist sem verið
væri að handtaka einn bílstjórann.
Þá flýttu þeir sér út og voru töluvert
æstir vegna framgöngu lögreglunn-
ar sem einn bílstjórinn sagði að hefði
falist í því að lögreglumaður hefði
rifið í einn bílstjórann þegar hann
var að taka við bíllykli úr hendi
starfsbróður síns.
Mótmælendum rutt burtu
Bílarnir sem voru stopp á vegin-
um voru á næstu mínútum fjarlægð-
ir en síðan urðu kaflaskipti í atburða-
rásinni þegar um tugur bílstjóra
ákvað að taka sér stöðu á miðjum
veginum og virða að vettugi marg-
ítrekuð fyrirmæli lögreglu um að yf-
irgefa veginn. Eftir um hálftíma þref
við bílstjórana sem svöruðu með
háðsglósum var gripið til þess að
stilla upp sérútbúnum ó
reglumönnum sem bjuggu
ryðja veginn. Áður en til þ
voru bílstjórum gefin ítrek
mæli um að fara en þeir hr
hvergi. Óeirðalögreglum
voru búnir kylfum og skjö
með sérstaka hlífðarhjálma
Næsti kafli í atburðarás
svo þegar lögreglufylking,
anstóð af um 30-40 lögre
um, ruddi mótmælendum
um. Í kjölfarið var einn ha
upp við hurð á flutningabí
mælendur vildu ekki láta þ
afskiptalaust. Það var á þe
punkti sem lögreglan beitti
í fyrsta sinn. Til þess vor
brúsar á stærð við lítil han
 21 handtekinn í sex tíma umsátursástandi  Lö
Augun hreinsuð Lögreglan beitti piparúða á mótmælendur sem
farið þurftu að leita aðhlynningar, þ.e. að láta skola úr augunum
Piparúða beit
gegn mótmæl