Morgunblaðið - 24.04.2008, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þ
að getur enginn spáð fyrir
um framtíðina. Hver
hefði, fyrir 15 árum, trúað
því hve mikla þýðingu
farsíminn hefði nú í dag-
legu lífi fólks? Hve þráðlaust net spili
mikla rullu í lífi okkar? Að hita og
ljósum heimilisins yrði meira og
minna fjarstýrt?
Hlutirnir gerast svo hratt og
tækniframfarir síðustu áratuga hafa
verið gríðarlegar. Það er vafalaust,
að kerfið svokallaða, hefur ekki getað
fylgt hraðanum eftir. Það er einnig
víst, að þeir sem hafa það verkefni að
setja ramann utan um allt saman,
eiga fullt í fangi með að fylgjast með
og gera sér í hugarlund hvernig hlut-
irnir munu skipast.
Í marga áratugi hlógu laganemar
og lögfræðingar að því að í lagasafn-
inu væri að finna aldna löggjöf um
héra. Ástæðan fyrir þeirri lagasetn-
ingu var sú, að til stóð að flytja héra
til landsins, en úr því varð ekki.
Mönnum hafði þótt ástæða til að hafa
vaðið fyrir neðan sig, áður en að inn-
flutningi kæmi og setja lög um málið.
Þótt þetta mál sé nú skemmtisaga
má draga lærdóm af henni og
kannski helst þann að menn eru oft
að bregðast við aðstæðum sem eru
alveg að koma upp en vita auðvitað
ekkert um hvernig hafa eigi reglu-
setningu langt inn í framtíðina.
Það breytir ekki því að það við
verðum að skipuleggja okkur fram í
tímann og við verðum líka, sem þjóð,
að velta fyrir okkur á hvað við ætlum
að leggja áherslu á næstu árum og
áratugum. Við getum auðvitað horft í
ýmsar áttir í því og víst er að
áherslur manna eru ólíkar. Eitt er þó
öruggt, og um það eru menn vonandi
sammála, að við verðum að horfa til
þess sem við gerum vel og átta okkur
á því hvernig við getum haldið áfram
að rannsaka og þróa það sem við er-
um best í.
Tökum auðlindirnar. Það er mikil
umræða um allan heim um auðlindir
og auðlindanýtingu. Menn eru að
horfa á auðlindir sem nýtast til fram-
leiðslu raforku og eldsneytis og vita
sem er að með stöðugri fjölgun
mannfólksins verða þessar auðlindir
sífellt takmarkaðri og þá um leið,
verðmætari. Millistéttin í Kína vex
ógnarhratt og hún mun þurfa á gríð-
arlegri auðlindanýtingu að halda.
Sennilega átta sig fæstir á því hvern-
ig halda skal áfram á sömu braut.
Það hljóta að koma til áframhaldandi
tækniframfarir og byltingar á þessu
sviði, hvort sem það verður með því
að hægt verði að nýta hlutina betur
eða hreinlega á allt annan hátt.
Við Íslendingar höfum mikið lært í
raforkuframleiðslu á undanförnum
áratugum og nú teljum við rétt að
miðla heiminum af reynslu okkar og
þekkingu í nýtingu jarðvarma og
vatnsafls. Það er allt gott og blessað.
En gleymum ekki grunninum. Ísland
er ríkt af náttúruauðlindum sem hafa
dugað okkur vel til að auka hagsæld í
landinu. En það þarf að huga að því
hvort hægt sé að nýta auðlindirnar
með öðrum hætti og kannski betri í
framtíðinni. Hvað er t.d. langt í það
að lagður verði sæstrengur til Evr-
ópu? Það kann að vera fjarlægt núna,
en eftir 20 ár, 30 ár, gæti slíkur
strengur verið kominn í gagnið. Hvað
býr mikil orka í djúpborunum? Það
er verið að rannsaka það núna, von-
andi mun sú tækni skila okkur mögu-
leikum í framtíðinni.
Við gætum spurt okkur að því
hvað drifi áfram rannsóknir og þróun
á þessu sviði? Ég held að hluti svars-
ins sé að mannfólkið er að leita að
betri lausnum, betri nýtingu. Menn
PISTILL » Við getum áreiðanlega
haft ýmislegt fram að
færa ef við einbeitum okk-
ur að því að gera það sem
við erum best í.
Ólöf Nordal
Og hvað svo?
eru í samkeppni um hvað gefur mest-
an arð og hvað fer vel með auðlindina
um leið.
Ef Íslendingar ætla að halda áfram
að vera leiðandi í auðlindanýtingu og
um leið auðlindavernd, verður að
leita stöðugt nýrra leiða og nýrra
tækifæra á þessu sviði. Þá þarf að
setja menntun og rannsóknir í for-
grunn. Við getum áreiðanlega haft
ýmislegt fram að færa ef við einbeit-
um okkur að því að gera það sem við
erum best í. Þá þarf að vinna heima-
vinnuna. Það má ekki gleyma sér í
markaðssetningu í fjarlægum lönd-
um.
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Ólöf Nordal les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
inu og listrænn tilgangur sé ekki
langt undan. Tillagan sé tæknilega
framkvæmanleg en tiltekna þætti
hennar þurfi þó að þróa áfram.
Önnur verðlaun, tíu þúsund evrur,
komu í hlut Young-ho Shin frá Suð-
ur-Kóreu. Í umsögn dómnefndar er
bent á öflug og nýstárleg form burð-
arvirkis og hárfína tengingu gálga
AUSTURRÍSKI arkitektinn Seb-
astian Krehn hlaut fyrstu verðlaun í
alþjóðlegri samkeppni um hönnun
nýrra háspennulínumastra sem
Landsnet efndi til í samstarfi við
Arkitektafélag Íslands. Greint var
frá niðurstöðum samkeppninnar og
verðlaun afhent í höfuðstöðvum
Landsnets í gær en fyrstu verðlaun
námu 15 þúsund evrum, sem jafn-
gildir rúmlega 1,7 milljónum króna.
Alls skráðu 142 aðilar sig í keppn-
ina en 98 gildar tillögur frá 27 lönd-
um bárust. Nokkrar tillögur til við-
bótar bættust við eftir að frestur
rann út og komust því ekki í keppn-
ina. Verðlaun fyrir þrjár bestu tillög-
urnar námu samtals 30 þúsund evr-
um eða jafnvirði liðlega 3,6 milljóna
króna. Ennfremur veitti dómnefnd
þremur tillögum sérstakar við-
urkenningar og 11 tillögur til við-
bótar þóttu sérstaklega athygl-
isverðar að mati dómnefndar.
Umfram væntingar
Markmið samkeppninnar var „að
fá fram hugmyndir um nýja gerð 220
kV háspennulínumastra sem falla
vel að umhverfinu, draga úr sjón-
rænum áhrifum sem slík möstur
hafa og lágmarka áhrif raf- og seg-
ulsviðs frá línunum“.
Þórður Guðmundsson, forstjóri
Landsnets, segir að samkeppnin hafi
tekist vonum framar. Fjöldi tillagn-
anna hafi verið langt umfram vænt-
ingar og gæði og fjölbreytileiki hafi
verið mjög mikil. Samkeppnin hafi
vakið athygli víða um heim og þátt-
takan hafi verið töluvert mikið meiri
en í sambærilegum samkeppnum.
Að sögn Þórðar þarf að gera ýmsar
endurbætur á vinningstillögunni og
segir hann að þær verði gerðar í
samvinnu við höfundinn.
Í samdóma áliti dómnefndar kom
fram að flestar tillögurnar hafi kom-
ið fyllilega til móts við þau markmið
sem sett hafi verið og fjölbreytt
nálgun varðandi útlit og sjónræn
áhrif hafi verið mjög áhugaverð.
Áhugaverðar verðlaunatillögur
Í áliti dómnefndar um „hinn gang-
andi risa“ sem fékk fyrstu verðlaun
segir að burðarvirki tillögunnar sé
geysilega fallegt og lifandi en grunn-
uppbygging þess sé sótt í mannslík-
amann. Fegurðin spretti af notagild-
við meginburðarvirki. Möstrin eru
sögð áberandi mannvirki sem hafi
listrænt gildi. Dómnefnd metur til-
löguna tæknilega framkvæmanlega
og að listræn útfærsla hennar geti
staðið á afmörkuðum svæðum.
Þriðju verðlaun, fimm þúsund evr-
ur, hlaut danska arkitektastofan
Bystrup Arkitekter. Dómnefnd seg-
ir tillöguna einstaklega vel útfærða
en hún gerir ráð fyrir að einangrarar
nýtist sem hluti burðarvirkis. Slíkt
fyrirkomulag hefði að mati dóm-
nefndarinnar byltingarkennd áhrif á
þróun háspennulínumastra en
nefndin telur að útfærsla einangrara
eins og hún er sett fram í tillögunni
gangi þó tæplega upp tæknilega.
Fimm fulltrúar voru í dómnefnd-
inni. Jes Einar Þorsteinsson, arki-
tekt FAÍ, og Örn Þór Halldórsson,
arkitekt FAÍ, sátu í henni fyrir hönd
Arkitektafélags Íslands. Fulltrúar
Landsnets voru Þórður Guðmunds-
son forstjóri, sem var formaður
nefndarinnar, Árni Stefánsson,
tækni- og eignastjóri Landsnets, og
Rolv Geir Knudsen, fyrrum fram-
kvæmdastjóri tæknideildar Statnett
í Noregi. Haraldur Helgason, arki-
tekt FAÍ, var trúnaðarmaður sam-
keppninnar og Sigríður Stef-
ánsdóttir, arkitekt hjá Línuhönnun,
ritari dómnefndar.
„Hinn gangandi risi“
hlaut fyrsta sætið
Morgunblaðið/RAX
Verðlaunahafar Þórður Guðmundsson með vinningshöfunum, Sebastian
Krehn til vinstri og Young-ho Shin til hægri.
Mikil þátttaka í samkeppni um hönnun háspennulínumastra
1. verðlaun Hinn gangandi risi.
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt 42 ára gamlan karl-
mann, Sveinbjörn R. Auðunsson, til
tveggja ára fangelsisvistar fyrir
kynferðisbrot gegn 17 ára þroska-
og hreyfihamlaðri stúlku. Honum
var auk þess gert að greiða fórn-
arlambi sínu 800 þúsund krónur og
allan sakarkostnað, sem nemur
rúmum 885 þúsund kr.
Samkvæmt ákæruskjali var um
að ræða tvö tilvik í nóvember 2006
þar sem maðurinn notfærði sér að
stúlkan gat ekki spornað við verkn-
aðinum sökum andlegra annmarka
og líkamlegrar fötlunar. Var hann á
þeim tíma afleysingabílstjóri hjá
Ferðaþjónustu fatlaðra, og áttu
brotin sér stað í bifreið þjónustunn-
ar.
Opin og ófeimin stúlka
Sveinbjörn játaði að hafa haft
kynmök við stúlkuna en sagði það
hafa verið með fullu samþykki henn-
ar. Lýsti hann því að alla miðviku-
daga í nóvembermánuði árið 2006
hefði hann keyrt bifreið þjónustunn-
ar. Þar kynntist hann stúlkunni.
Fyrir dómi sagðist hann ekki hafa
gert sér grein fyrir því að hún ætti
við þroskahömlun að stríða. „Hún
hefði komið sér fyrir sjónir sem op-
inn persónuleiki, ófeimin og notaði
orðaforða eins og jafnaldrar hennar,
en væri málhölt vegna líkamlegrar
fötlunar.“ Sálfræðingur sem mat
þroska stúlkunnar sagði hana vera
með vitsmunaþroska á við 8-9 ára
barn.
„[E]ftir að hafa séð og heyrt
stúlkuna bera vitni, telur dómurinn
að ákærða hafi ekki getað dulist að
[stúlkan] ætti við andlega annmarka
að stríða. Verður að telja fram
komna sönnun fyrir því að hann hafi
notfært sér þessa annmarka til að
hafa við hana þau kynferðismök sem
að framan greinir,“ segir í niður-
stöðu fjölskipaðs héraðsdóms.
Braut gegn fjöl-
fötluðum skjól-
stæðing sínum
Karlmaður dæmdur í 2 ára fangelsi
„VIÐ í stjórn fé-
lagsins höfum
skorað á stjórn
Landspítalans að
fresta þessum að-
gerðum,“ segir
Elsa B. Frið-
finnsdóttir, for-
maður Félags ís-
lenskra hjúkr-
unarfræðinga.
„Við teljum að
hér sé um það veigamiklar breyting-
ar að ræða að undirbúa hefði átt þær
mun betur og gefa hjúkrunarfræð-
ingum formlegan andmælarétt. Við
teljum því rétt að svo stöddu að
fresta þessu og reyna frekar að ná
samkomulagi við hjúkrunarfræðinga
sem hægt er að ná sátt um.“
Að sögn Elsu hafa stjórnendur á
Landspítalanum nú þegar rætt eins-
lega við stóran hluta þeirra hjúkr-
unarfræðinga sem sagt hafa upp
störfum. „Mér heyrist að það hafi
engu breytt og að hjúkrunarfræð-
ingar séu gallharðir í afstöðu sinni og
muni standa við uppsagnir sínar.“
Í samtali við Morgunblaðið vísar
Elsa því á bug að umræður um
breytingar á vaktafyrirkomulagi
skurð- og svæfingahjúkrunarfræð-
inga hafi hafist fyrir fjórum árum og
því ekki átt að koma neinum á óvart,
eins og Anna Stefánsdóttir, fram-
kvæmdastjóri hjúkrunar á Landspít-
alanum, lét hafa eftir sér í Morgun-
blaðinu í gær. Segir Elsa að reynt
hafi verið að innleiða minniháttar
breytingar fyrir fjórum árum og aft-
ur sl. haust án árangurs, en þær
breytingar hafi ekki verið neitt í lík-
ingu við það sem síðan var kynnt í
janúar sl.
LSH ætti að fresta
aðgerðum sínum
Elsa B.
Friðfinnsdóttir