Morgunblaðið - 24.04.2008, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Á FUNDUM Evrópuráðsþingsins
dagana 14.-18. apríl sl. náðist sá
áfangi að þingið samþykkti í fyrsta
sinn stefnumótandi ályktun um fóst-
ureyðingar. Ekki þarf að fjölyrða um
hversu viðkvæmt viðfangsefni fóstur-
eyðingar eru víða um heim af trúar-
legum og menningarlegum ástæðum
sem rekast á við rétt
kvenna til að ráða yfir
eigin líkama, sjálfs-
ákvörðunarrétt þeirra,
frelsi og mannréttindi.
Það hljóta að teljast
veruleg tímamót að jafn
stór fjölþjóðastofnun og
Evrópuráðsþingið,
samstarfsvettvangur 47
þjóðþinga Evrópu,
skuli gera stefnumót-
andi samþykkt um
þetta efni. Samþykktin
er afrakstur meira en
tveggja ára starfs og
mikillar vinnu innan
jafnréttisnefndar Evr-
ópuráðsþingsins. Því er
ekki að leyna að málið
var einnig umdeilt á
vettvangi Evrópuráðs-
þingsins og lending
málsins torsótt en að
lokum var þó traustur
meirihluti fyrir nið-
urstöðunni og tillagan
studd af um tveimur
þriðju þeirra þing-
manna sem þátt tóku í
atkvæðagreiðslunni.
Samþykktin er stefnu-
mótandi fyrir Evr-
ópuráðsþingið og felur í
sér tilboð til aðildarríkjanna um viss-
ar áherslur í sambandi við fóstureyð-
ingar þó að vissulega sé ekki um þjóð-
réttarlega bindandi samning (e.
convention) um fóstureyðingar að
ræða.
Löglegar og öruggar
fóstureyðingar
Ef vikið er að aðalefni ályktunar-
innar er þar mótuð sú stefna að konur
skuli eiga rétt á löglegum og örugg-
um fóstureyðingum og að stjórnvöld-
um beri að tryggja aðgang þeirra að
þeim. Lögð er áhersla á að
– aldrei megi líta á fóstureyðingar
sem getnaðarvörn eða aðferð til
að gera fjölskylduáætlanir (fa-
mily-planning),
– stuðla að aðgerðum til að draga
úr þörf fyrir fóstureyðingar og er
þá vísað til hluta eins og að búa
vel að barnafjölskyldum, að
tryggja fræðslu um og aðgang að
getnaðarvörnum, ókeypis eða á
viðráðanlegum kjörum og af því
tagi sem hentar bæði körlum og
konum,
– að öflugri fræðslu sé haldið uppi
um allt sem málinu viðkemur,
kynfræðsla sé lögboðin í skólum,
konur sem óski eftir fóstureyð-
ingu hafi aðgang að upplýsingum
til að tryggja upplýsta ákvörðun
og þar fram eftir götunum.
Þrátt fyrir að fræðslu sé sinnt eftir
föngum og reynt að draga úr þörf fyr-
ir fóstureyðingar verður ekki hjá því
komist að þunganir eigi sér stað sem
eru ekki velkomnar og hafa jafnvel
átt sér stað vegna hörmulegra at-
burða eins og nauðgunar eða sifja-
spella. Loks koma af og til óumflýj-
anlega upp þær aðstæður að
meðgangan stofnar lífi
og heilsu móðurinnar í
voða. Þá skulu löglegar
og öruggar fóstureyð-
ingar vera í boði,
ákvörðunin á að vera
móðurinnar og réttur
hennar til þess að fá
fóstureyðinguna fram-
kvæmda skal tryggður.
Þeim sem vilja kynna
sér efni ályktunarinnar
betur er bent á heima-
síðu Evrópuráðsþings-
ins: http://as-
sembly.coe.int/
Main.asp?link=/
Documents/Adopted-
Text/ta08/
ERES1607.htm
Mikilvægi þessarar
samþykktar er ekki síst
fólgið í því að á grund-
velli hennar geta kven-
réttinda- og mannrétt-
indasamtök,
stjórnmálamenn og aðr-
ir þrýst á um umbætur í
þeim löndum þar sem
ástandið er verst að
þessu leyti. Hinn
grimmi veruleiki er sá
að allvíða eru fóstureyð-
ingar annaðhvort alfarið bannaðar,
eins og á Möltu, eða því sem næst og
nær ekki framkvæmdar, eins og í
Póllandi og á Írlandi. Það leiðir til
þess að efnahagslega vel settar konur
sem vilja láta framkvæma fóstureyð-
ingu fara úr landi og fá aðgerðina
framkvæmda þar (írskar konur fara
til Bretlands, pólskar konur til Sví-
þjóðar o.s.frv.). Konur sem búa við
erfiðar aðstæður og minni efni leita
aftur á móti á náðir ólöglegra fóstur-
eyðinga, oft með skelfilegum og var-
anlegum afleiðingum fyrir heilsu
þeirra og líf. Talið er að alls séu á
bilinu 500.000 til 800.000 ólöglegar
fóstureyðingar framkvæmdar árlega
í þeim 47 löndum sem eiga aðild að
Evrópuráðinu. Dauðsföll sem verða
vegna ólöglegra fóstureyðinga eða
fóstureyðinga sem framkvæmdar eru
af vankunnáttu og við ófullnægjandi
aðstæður skipta hundruðum. Að-
gangur að öruggum og löglegum fóst-
ureyðingum er því gríðarlega mik-
ilvægt velferðar-, heilbrigðis- og
jafnréttismál.
Réttur kvenna til að ráða eigin lík-
ama og taka ákvarðanir um velferð
sína og framtíð er að sjálfsögðu hluti
grundvallarmannréttinda. Því má
segja að með þessari samþykkt sé
Evrópuráðsþingið að uppfylla eitt
helsta verkefni sitt og markmið sem
er að standa vörð um grundvall-
armannréttindi og það á mynd-
arlegan hátt. Samþykktinni var enda
vel fagnað af evrópskum kvenna-
hreyfingum og mannréttinda-
samtökum. Sérstaklega ánægjulegt
var að fá hvatningu frá kvennahreyf-
ingum, bæði á Írlandi og í Póllandi,
sem mæltu eindregið með samþykkt
ályktunarinnar, þrátt fyrir harða bar-
áttu flestra þingmanna frá viðkom-
andi löndum gegn málinu á Evr-
ópuráðsþinginu.
Tímamótasam-
þykkt Evrópu-
ráðsþingsins um
fóstureyðingar
Steingrímur J. Sigfússon skrif-
ar um samþykkt Evrópuráðs-
þingsins um fóstureyðingar
»… þá er þar
mótuð sú
stefna að konur
skuli eiga rétt á
löglegum og
öruggum fóstur-
eyðingum og að
stjórnvöldum
beri að tryggja
aðgang þeirra
að þeim.
Steingrímur J.
Sigfússon
Höfundur er formaður jafnréttis-
nefndar Evrópuráðsþingsins, nefndar
um jöfn tækifæri kvenna og karla.
HINN 8. apríl fjölmenntu
stjórnendur á velferðarsviði
Reykjavíkurborgar á málþing um
heima- og stuðnings-
þjónustu, en mál-
þingið er einn liður af
mörgum í undirbún-
ingi vegna breytinga í
þjónustu við geðfatl-
aða. Þar var m.a.
fjallað var um þjón-
ustu við fatlaða og
velferð þeirra og litið
yfir farinn veg í þró-
un velferðarþjónustu
þeim til handa. Rifjað
var upp hversu stutt
er síðan lög voru skil-
greind með tilliti til
þjónustu við fávita, örvita og hálf-
vita. Horft var til framtíðar um leið
og hugmyndafræði og stefna vel-
ferðarsviðs í þjónustu við geðfatl-
aða var kynnt. Stefna velferð-
arsviðs er að vinna markvisst að
notendasamráði og valdeflingu og
koma þannig til móts við áherslur
hagsmunafélaga sem segja „ekkert
um okkur án okkar“.
Þeir starfsmenn velferðarsviðs,
sem koma að þjónustu við geðfatl-
aða, leggja metnað sinn í uppbygg-
inu á þjónustu sem miðar að aukn-
um lífsgæðum og hjálp til
sjálfshjálpar. Lögð er áhersla á
virkni í sinni breiðustu mynd á for-
sendum hvers og eins. Í fjölmiðlum
hefur verið birt viljayfirlýsing
Reykjavíkurborgar og félagsmála-
ráðuneytisins um að ganga til
samningaviðræðna
vegna yfirfærslu á
þjónustu við geðfatlaða
frá ríki til velferð-
arsviðs Reykjavík-
urborgar. Á umræddu
málþingi voru helstu
kostir yfirfærslunnar
ræddir og óhætt er að
fullyrða að stjórn-
endur borgarinnar
vilja fylgja henni vel
eftir og eru bæði
metnaðarfullir og
áhugasamir um að
veita góða, samhæfða
nærþjónustu til geðfatlaðra með
geðfötluðum. Þess er vonandi ekki
langt að bíða að viðskiptavinir
þurfi ekki lengur að fara á milli
ábyrgðaraðila þjónustustofnana
heldur muni leita eftir allri þjón-
ustu inni á þjónustumiðstöð í sínu
eigin hverfi. Áhersla verður lögð á
að leiða saman alla lykilaðila sem
koma að uppbyggingu nýrrar þjón-
ustu og má þar einkum nefna not-
endur, aðstandendur, starfsfólk
Svæðisskrifstofu málefna fatlaðra í
Reykjavík, starfsfólk geðsviðs
Landspítalans, starfsfólk velferð-
arsviðs og, síðast en ekki síst, fé-
laga hagsmunasamtaka. Starfs-
menn velferðarsviðs lýsa sig
tilbúna að skoða á gagnrýninn hátt
núverandi þjónustu, draga fram
styrkleikana, læra af öðrum og
vinna enn frekar að valdeflingu í
nýju landslagi.
Á málþinginu voru kynntar nið-
urstöður viðhorfskönnunar meðal
starfsmanna sem vinna með geð-
fötluðum í Reykjavík. Starfsmaður
frá Akureyrarbæ kynnti enn-
fremur hvernig staðið hafi verið að
yfirfærslunni þar. Sameiginlegar
niðurstöður urðu þær að nauðsyn-
legt sé að kynna vel yfirfærsluna,
bæði fyrir notendum þjónustunnar
og aðstandendum, en ekki síst fyr-
ir mannauðnum sem er starfsfólkið
sjálft. Ég fullyrði að velferðarsvið
Reykjavíkurborgar mun leggja
metnað sinn í að kynna yfirfærsl-
una vel og leiða saman fyrrnefnda
lykilaðila í uppbyggingu á þjónustu
þegar samningar eru í höfn. Þrátt
fyrir að samningur séu grunn-
forsenda fyrirhugaðrar uppbygg-
ingar á þjónustu, þá er hann fyrst
og fremst rammi sem bíður þess að
inn í hann verði teiknuð mynd af
þeim sem annars vegar fá þjón-
ustuna og hins vegar veita hana.
Þjónusta Reykjavíkurborgar
við geðfatlaða og velferð þeirra
Jóna Rut Guðmundsdóttir
skrifar um þjónustu
við geðfatlaða
Jóna Rut
Guðmundsdóttir
» Velferðarsvið
Reykjavíkurborgar
mun leggja metnað sinn
í að kynna yfirfærsluna
vel og leiða saman fyrr-
nefnda lykilaðila í upp-
byggingu á þjónustu …
Höfundur er félagsráðgjafi og
verkefnastjóri í málefnum fatlaðra.
www.sjofnhar.is
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/F
L
U
4
08
24
0
4/
08
Flugfrakt
Fyrir þá sem vilja vera fyrstir
flugfelag.is
REYKJAVÍK
AKUREYRI
EGILSSTAÐIR
FÆREYJARVESTMANNAEYJAR
ÍSAFJÖRÐUR
GRÆNLAND
VOPNAFJÖRÐUR
ÞÓRSHÖFN
GRÍMSEY
NARSARSSUAQ
KULUSUK
CONSTABLE POINT
NUUK
Við sækjum og sendum
Þú getur látið okkur sækja sendinguna
í fyrirtækið þitt og koma henni beint til
viðtakanda.
Hagkvæmt verð
Það er hagstætt að senda með flugfrakt
– berðu saman verð á frakt með flugi
og bíl.
Hratt og oft
Flugfrakt er fljótlegasta leiðin til að flytja
vörur og aðrar sendingar. Mikill fjöldi ferða
tryggir að allar sendingar berast hratt og
örugglega.
Til/frá Reykjavík
Akureyri 8-12 ferðir á dag
Egilsstaðir 5-7 ferðir á dag
Ísafjörður 2-3 ferðir á dag
Vestmannaeyjar 2-3 ferðir á dag
Aðeins eitt símtal í 570 3400 og málið er afgreitt.