Morgunblaðið - 12.07.2008, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 2008 19
MENNING
LÍKT og hann gerði í síðustu skáld-
sögu sinni, Laugardagur, þar sem
atburðarásinni vatt fram á einum
sólarhring, er ytri tímarammi nýj-
ustu skáldsögu breska rithöfundar-
ins Ians McEwans, Brúðkaups-
nóttin, afar knappur. Frásögnin á
sér stað á aðeins nokkrum klukku-
stundum, frá kvöldi til næsta morg-
uns, og titill íslenskrar þýðingar
Ugga Jónssonar tekur af allan vafa
um hvers konar nótt sé hér á ferð-
inni (upprunalegur titill bókarinnar
er óræðari, On Chesil Beach). Þessi
hæggenga tímaskynjun, þessi rann-
sókn á smáatriðum hversdagsins,
skapar óþægilegt og jafnvel þrúg-
andi andrúmsloft og í báðum skáld-
sögunum reynist frásagnarmátinn
aðferð til að sýna hvernig heilt lífs-
hlaup getur hrokkið út af sporinu á
einu andartaki. Nýja bókin á það
líka sameiginlegt með Laugardegi
að taka til umfjöllunar samband
sjálfsverunnar við félagslegan veru-
leika, að innleiða á þematískan hátt
tíðaranda og strauma og báðar
halda þær á lofti eins konar tesu um
að einstaklingurinn sé harla lítils
megnugur andspænis annars vegar
eigin þrám og löngunum og hins
vegar tilviljanakenndum framgangi
hins síðkapítalíska samfélags. Þá
eru báðar skáldsögurnar afskaplega
melódramatískar á köflum.
Síðastnefnda einkennið er nokkuð
sem má e.t.v. tengja frásagnargleði
McEwans, hann leitast við að skapa
lesvæna upplifun og leggur jafnan
mikið á sig til að grípa lesandann,
hann er góður plottari og notar
þennan hæfileika til að skapa æsing
og spennu. Brúðkaupsnóttin er gott
dæmi um það, upphafið er grípandi,
kaflaskiptingar eru til þess fallnar
að skapa spennu, og það tekst höf-
undi að gera þótt atburðarásin sé að
nafninu til frekar lágstemmd. Þá
gerir vandvirknislegur
og yfirvegaður stíll
McEwan að sjálfsögðu
vart við sig, lesandi
fylgist aðdáunarfullur
með því hversu ná-
kvæmlega höfundur
kortleggur samspil
tveggja líkama, hvern-
ig örlitlar hreyfingar,
andvörp og augnatillit
verða merkingar-
þrungin og síðan
hvernig hann kemur
því áleiðis að öll þessi
líkamlegu boðskipti
eru hroðalega mis-
skilin. Bókin fjallar um
margbreytileg gervi ástarinnar og
hvað sjálfsmyndin getur verið marg-
brotin, ávallt í brotum.
Árið er 1962 og aðalpersónur bók-
arinnar, þau Edward og Florence,
eru stödd á hóteli, tekið er að kvölda
á brúðkaupsdegi þeirra og þau eru
nýsest til að snæða saman róm-
antískan kvöldverð. Fyrsta setning
bókarinnar hljómar svo: „Þau voru
ung, menntuð og bæði óspjölluð
þegar kom að brúðkaupsnóttinni, og
það voru þeir tímar að ekki kom til
greina að ræða um kynlífsvanda-
mál“. Í þessari málsgrein er skýr
vísbending um það sem koma skal,
kynlífið á brúðkaupsnóttinni fer úr-
skeiðis, nokkuð sem skilur eftir sig
svöðusár. Hér og víðar í bókinni er
líka skírskotað skemmtilega til þess
sem ljóðskáldið Philip Larkin lýsti
eitt sinn á eftirfarandi veg: „Sexual
intercourse began / In nineteen
sixty–three / (Which was rather late
for me) / Between the end of the
Chatterley ban / And the Beatles’
first LP.“ Að hluta til, líkt og í ljóði
Larkins, er það tíðarandinn sem
heldur aftur af Edward og Florence,
þau eru uppi á óheppilegum tíma
fyrir líkamann. En þannig leggur
höfundur líka töluverða áherslu á
hugmyndina um að vera á mörk-
unum, parið er á mörkum nýrrar
reynslu, og án þess að vita það eru
Edward og Florence að upplifa
endimörk þess gamla og upphaf
nýrra tíma. Sögumaður bendir
margoft á að aðeins fá-
ein ár eru í framkomu
’68 kynslóðarinnar.
Reynsluleysi er þó ekki
það sem málið snýst
um. Erfiðleikar brúð-
kaupsnæturinnar
tengjast velgjukennd-
um ótta Florence við
kynlíf, og McEwan fer
á kostum þegar hann
lýsir því sem á einum
stað er nefnt „leynilegt
samband andstyggðar
og alsælu“, en þar er
átt við ást Florence á
manni sínum, en óbeit
hennar á nánu sam-
neyti. Í gegnum bókina er ýjað að
heldur ófrumlegri skýringu á við-
horfi Florence, hún kann að hafa
verið misnotuð af föður sínum, en á
heildina litið er McEwan eins og
loftfimleikamaður þar sem hann
heldur jafnvægi milli innlifunar og
fjarlægðar (en líkt og í Friðþægingu
er hlutverk sögumanns hér afar at-
hyglisvert).
Þetta er bók sem sannar í enn eitt
skiptið þvílík yfirburðartök McEwan
hefur á formi raunsæisskáldsögunn-
ar og þýðing Ugga virðist mér afar
góð. Nákvæmar og taktfastar lýs-
ingar og langar setningar McEwans
skila sér vel.
BÆKUR
Þýdd skáldsaga
Ian McEwan
Þýðandi: Uggi Jónsson
Bjartur. Reykjavík. 2008. 160 bls.
Brúðkaupsnóttin
Björn Þór Vilhjálmsson
Ian McEwan
Margbrotið tilfinningalíf
ein stærstu myndlistarver©laun í heims kynna
26 norræna myndlistarmenn
í listasafni kópavogs – ger©arsafni
hamraborg 4 | kópavogi | 19. júní – 10. ágúst
opi© alla daga nema mánudaga kl 11 – 17
lei©sögn mi©vikud. kl. 12 og sunnud. kl. 15
www.gerdarsafn.is | www.carnegieartaward.com
SÍ©
ASTA
S∞N
IN
GARH
ELGI !
Eftir Gunnhildi Finnsdóttur
gunnhildur@mbl.is
„SÖFNIN geyma mikilvæga þekk-
ingu um uppruna okkar, sögu og
menningararfleifð,“ segir Rakel
Halldórsdóttir, framkvæmdastjóri
Safnaráðs, sem
skipuleggur Ís-
lenska safnadag-
inn á morgun.
Hann er nú hald-
inn í ellefta sinn.
„Þarna kemst
fólk í návígi við
gripina sjálfa og
getur jafnvel
fengið að snerta
þá suma. Ná-
lægðin er svo dýrmæt, að geta séð
og handfjatlað hluti sem tengjast
fyrri tímum.“
Sérstök áhersla er lögð á það á
safnadaginn að þar sé eitthvað í boði
fyrir alla fjölskylduna og það er ekki
bundið við vísitölufjölskylduna.
„Allar fjölskyldur eiga erindi á
söfn, sama hvernig þær eru sam-
settar. Það eiga allir að geta notið
þess að koma og eiga skemmtilegan
dag,“ segir Rakel. Eftir því sem
samfélagið verður fjölbreyttara seg-
ir hún meiri þörf fyrir söfnin.
„Nú er til dæmis uppruni fólksins
orðinn fjölbreyttari. Innflytjendur
eru orðnir hluti af sögunni og söfnin
hafa verið að skoða þetta, hvernig
við erum að þróast út í fjölbreyttara
samfélag og hvernig við bregðumst
við því.“
Á söfnum gefst líka ólíkum kyn-
slóðum tækifæri til þess að deila
þekkingu sinni á ýmsum hlutum.
„Heimsóknir á söfn stuðla að sam-
heldni samfélagsins með því að
geyma vitneskjuna um það hvernig
það var og hefur þróast. Til þess að
vita hvert við eigum að stefna þá
verðum við að vita hvernig hlutirnir
voru.“
Tvö íslensk söfn, Þjóðminjasafnið
og Síldarminjasafnið, hafa fengið
Verðlaun Evrópuráðs safna og Rak-
el segir það merki um það að safna-
starf hér sé sambærilegt við það sem
þekkist í nágrannalöndunum.
„Starfið er í miklum blóma á Íslandi
og það er alltaf að koma upp eitthvað
nýtt. Sú þróun sem við hjá Safnaráði
myndum svo vilja sjá er að stóru
söfnin okkar yrðu styrkt enn frekar
og gerð að þeim miðstöðvum safna-
starfs sem þau eiga að vera. Þar á
fagleg þekking á öllum sviðum
safnastarfs að vera til staðar svo að
minni söfn, setur og sýningar geti
leitað þangað eftir ráðgjöf.“
„Allar fjölskyldur eiga erindi á söfn“
Íslenski safnadag-
urinn haldinn há-
tíðlegur á morgun
Rakel
Halldórsdóttir
Morgunblaðið/G.Rúnar
Safngripir Starfsfólk Árbæjarsafns sýnir réttu handtökin við Nintendo leikjatölvur og önnur leikföng.
UM HELGINA verða
Kristinn H. Árnason
gítarleikari og Helga
Þórarinsdóttir víólu-
leikari á ferð um
Norðurland með létta
og fallega efnisskrá
fyrir víólu og gítar.
Þar er Sónata eftir Vi-
valdi, spænsk lög og
nokkrar perlur úr ís-
lenskri sönghefð.
Helga og Kristinn
hefja leik á byggða-
safninu Hvoli á Dalvík
kl. 14 í dag. Í kvöld kl.
21 halda þau svo tón-
leika í Reykjahlíðarkirkju en annað kvöld verða þau í Skútustaðakirkju, og
tónleikarnir þar byrja líka kl. 21.
Spænskt og syngjandi
Sumarstemmning Helga Þórarinsdóttir og
Kristinn H. Árnason spila fyrir norðan.
Á MORGUN verða Íslensku
safnaverðlaunin afhent og eru
þrjú söfn tilnefnd: Minjasafnið á
Akureyri, Safnasafnið á Sval-
barðseyri og Byggðasafn Vest-
firðinga á Ísafirði.
Eins og sagt var frá í Morgun-
blaðinu í vikunni afþakkaði
Níels Hafstein forstöðumaður
Safnasafnsins tilnefninguna, en
safnið kemur samt til álita.
Safnaverðlaunin
LANGFLEST söfn og setur lands-
ins taka þátt í safnadeginum á
morgun og mörg þeirra sem alla
jafna rukka gesti um aðgangseyri
sleppa því í tilefni dagsins. Að-
gangur er ókeypis á þá viðburði
sem hér eru upptaldir.
 Listasafn Reykjavíkur tekur á
móti gestum í öllum þremur hús-
um safnsins, Hafnarhúsi, Ás-
mundarsafni og á Kjarvalsstöðum
þar sem sérstök fjölskylduleið-
sögn verður klukkan 15.
 Í Árbæjarsafni verður skipu-
lögð leikjadagskrá frá 13 til 16 í
tengslum við sýningu um leiki og
leikföng barna á 20. öld. Félagar í
Faldafeyki mæta í faldbúningum
og Vélhjólafjelag gamlingja sýnir
glæsilega mótorfáka.
 Listasafn Íslands hefur nýlega
opnað sumarsýningu eins og lesa
má um hér til hliðar og fjölskyldu-
leiðsögn verður um hana kl. 14.
 Náttúrufræðistofa Kópavogs
verður með dagskrá frá 14 til 17
þar sem þorskakór syngur og
fræðast má um plöntur, krabba
og kúluskít.
 Víkin-Sjóminjasafnið í Reykja-
vík, verður með leiðsögn um varð-
skipið Óðin og sanna draugasögu
í lúkar klukkan 14 og 15.
 Safnahús Borgarfjarðar verður
með leiðsögn á heila tímanum á
milli 13 og 18 um sýninguna Börn í
hundrað ár.
 Í Laufási í Grýtubakkahreppi
verður starfsdagur í Gamla bæn-
um frá 13 til 17 þar sem sýnd
verða horfin vinnubrögð.
Helstu viðburðir
Tæmandi dagskrá má finna á
vefsíðunni www.safnarad.is
Sími 551 3010
Hárgreiðslustofan