Morgunblaðið - 12.07.2008, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 2008 27
Fótfrár Voðalega getur þetta fólk verið lengi að labba þennan smá spöl, hugsaði hundurinn Kaffon með sér á bráðnandi ísbreiðu við Langasjó í vikunni.
Árni Sæberg Blog.is
Svanfríður Lár | 11. júlí
Lífsleiknin
á Litla Hrauni
Það er aðdáunarvert
hvernig stelpunni frá
Stokkseyri hefur tekist að
blása ferskum vindum inn
í starfið á Litla Hrauni.
Þar er í nógu að snúast
og má segja að fangarnir
sjálfir séu áhugasamastir um að gera
umhverfi sitt vistlegra. Vinnuaðferðir
þingmannsins fyrrverandi eru virkilega
enn ein skrautfjöður í hatt hennar sem
þó er þegar fjöðrum hlaðin. Það er ekki
nóg með að Margrét skapi verkefni fyrir
strákana, heldur læra þeir að hugsa um
sig og umhverfi sitt af virðingu. Búið er
að taka til og mála og þeir hafa fengið
námskeið í því að þrífa frá âœAllt í rusliâ
foringjanum og nöfnu Margrétar. Einnig
hafa verið haldin matreiðslunámskeið og
nú er svo komið að á þremur deildum
fangelsisins elda fangarnir sinn mat
sjálfir og sjá um innkaupinn. Og hún læt-
ur ekki þar við sitja nú ætla strákarnir að
rækta garðinn sinn sjálfir. Með aðstoð
Auðar I. Ottisen hjá tímaritinu Sum-
arhúsið og garðurinn er stefnan tekin á
sjálfbæran matjurtargarð og sjáum bara
til það verður örugglega gaman að sjá
matjurtirnar vaxa og dafna á hrauninu. ...
Meira: maddit.blog.is
Jón Bjarnason | 11. júlí
„Sjálfstæðið
er sívirk auðlind“
Margur spyr sig nú
hverra erinda „ESB-
trúboðarnir“ ganga hér á
landi ef ekki má ræða
kosti og galla þeirra
samninga sem við höf-
um gert við Evrópusam-
bandið á undanförnum árum og end-
urmeta stöðu þeirra ef þörf er á.
Jafnframt verði opinskátt og for-
dómalaust metnir möguleikar á auknu
samstarfi við ESB , sem og önnur ríki,
út frá reynslunni, sjálfstæði þjóðarinnar
og hagsmunum íslensks almennings
bæði til skemmri og lengri tíma. Í ný-
legri skoðanakönnun Gallup kom fram
að um 90% þjóðarinnar vill óbreyttan
Íbúðalánasjóð sem þjóni öllum íbúum
landsins jafnt.
„ESB- trúboðarnir“ vilja hins vegar
Íbúðalánasjóð feigan.
Meira: jonbjarnason.blog.is
Hulda Elma Guðmundsdóttir | 11. júlí
Það var þá einhvers
að sakna
Ég get tekið undir með
fyrrverandi Frakklands-
forseta að matur sé í
Englandi er ekki góður,
vægt til orða tekið. Þetta
minnir á grín sem gert
var að þeim þjóðum sem
stóðu að stofnum Evrópusambandsins.
Þar var m.a. sagt að eftir stofnunina
yrðu Bretar matgæðingar sambandsins
og Þjóðverjar skemmtikraftar.
Meira: heg.blog.is
ÍSLENSKA hagkerfið stendur nú
frammi fyrir alvarlegri vanda en sést
hefur um áratugi. Verði ekkert að
gert stefnir í hrinu gjaldþrota hjá
bæði fyrirtækjum og einstaklingum,
auk atvinnuleysis og dýpkandi
kreppu á húsnæðismarkaði. Fjár-
málageirinn er nú fyrstur til að súpa
seyðið af þessu ástandi með láns-
fjárkreppu en þar kann ástandið þó
enn að eiga eftir að versna ef fast-
eignaverð lækkar umtalsvert og veð-
hæfni eigna veikist eins og spáð er.
Timburmenn og alþjóðavandi
Greina má þrjár meginástæður þess vanda sem
þjóðin stendur nú frammi fyrir.
Í fyrsta lagi glíma Íslendingar við timburmenn
ofhitnunar í hagkerfinu. Þar fór saman mikil skuld-
setning og framkvæmdagleði sem í reynd fór veru-
lega fram úr því sem okkar litla hagkerfi gat borið.
Í þeim efnum eiga allir einhverja sök; ríki, sveit-
arfélög, atvinnulífið og ekki síst fjármálastofnanir
landsins.
Í öðru lagi glímir íslenska þjóðin líkt og aðrar
þjóðir Vesturlanda við hina alþjóðlegu fjár-
málakreppu sem endurspeglast í lækkandi gengi
hlutabréfa um allan heim, minna framboði lánsfjár
og auknum óróleika á mörkuðum. Að vonum hafa
Íslendingar lítil áhrif á þá heildarmynd og margt
bendir nú til að kreppan sem þegar hefur læst klón-
um í hagkerfi Bandaríkjanna muni leggjast með
vaxandi þunga á hagkerfi margra Evrópuríkja á
næstu misserum.
Í þriðja lagi er efnahagsvandi þjóðarinnar mun
meiri en vera þyrfti þar sem ríkisstjórn Sjálfstæð-
isflokks og Samfylkingar situr með hendur í skauti.
Stjórnin hefur nú í meira en ár sýnt getuleysi sitt til
að takast á við þennan vanda, sem þeir þó um síðir
hafa áttað sig á að er til staðar. Þess vegna sjá allir
að ríkisstjórnin hefur gengisfellt sjálfa sig, slöpp og
áhrifalítil.
Sjálfskaparvíti
peningamálastefnunnar
Helsta lífsmark efnahagsstjórnarinnar hér á
landi er að finna í hávaxtastefnu Seðlabankans.
Gallinn er bara sá að sú stefna er röng og gerir illt
verra. Í samræmi við þann skilning á samhengi
efnahagsstærða sem menn áður ætluðu rétta var
vöxtum ætlað að draga úr eftirspurn og þar með
verðbólguþrýstingi. Fljótlega kom hins vegar í ljós
að í okkar opna hagkerfi höfðu vextirnir tiltölulega
lítil áhrif í þessa veru, en stuðluðu hins vegar að
verulegri hækkun á gengi krónunnar. Þar með
lækkaði verð á innflutningi sem dró mjög úr verð-
bólgu.
Hið háa gengi hefur valdið slagsíðu á hagkerfinu
með vaxandi viðskiptahalla og miklum þrengingum
fyrir útflutningsatvinnuvegi þjóðarinnar. Nú liggur
það fyrir að þessi aðferð getur ekki gengið upp án
stóráfalla fyrir þjóðarbúskapinn enda hefur rík-
isstjórnin ekki ráðið við neitt og verðbólgan stað-
reynd. Þvert ofan í fögur fyrirheit rík-
isstjórnarinnar hefur krónan fallið um
40% frá áramótum. Þar með hafa lífs-
kjör allra Íslendinga verið skert veru-
lega. Slöpp ríkisstjórn ber verulega
ábyrgð í þessu efni.
Á síðustu misserum hefur stýri-
vaxtastefnan leitt Seðlabankann
lengra og lengra inn í ófæru ok-
urvaxta sem þó duga ekki til því er-
lendir spákaupmenn, sem Seðlabank-
inn hefur reitt sig á í vaxandi mæli,
hafa orðið takmarkaða trú á íslenskri
efnahagsstjórn. Fullvíst má telja að
stýrivextir þyrftu að vera miklu hærri
en þeir nú eru til að gengi íslensku krónunnar
hækkaði svo mjög að verðhækkanir myndu ganga
til baka. Slíkar ráðstafanir myndu þó aðeins duga í
fáa mánuði áður en að skuldadögum kæmi á nýjan
leik. Aðferðin líkist mest því gamalkunna húsráði
að pissa í skóinn sinn.
Dýrkeypt barátta
Nýlega boðaði Seðlabankinn að stýrivöxtum yrði
haldið óbreyttum fram á næsta ár, þ.e. 15,5%, sem
eru hæstu stýrivextir í heimi. Á meðan eru stýri-
vextir í viðmiðunar- og nágrannalöndum okkar
hvergi hærri en 4-6%. Þessi vaxtastefna mun dauð-
rota allar framfarir og nýsköpun í þeim efnahags-
vanda sem nú ríkir, og gildir þar einu hvort horft er
til atvinnulífs eða heimilanna í landinu. Við núver-
andi aðstæður er sú hætta fyrir hendi að skuldug
fyrirtæki, sem eru í sjálfu sér vel stæð, stefni í
gjaldþrot, þegar fjármagn skortir og vextir eru í
brjáluðum hæðum, því þá stöðvast allar fjárfest-
ingar. Ef stjórnvöld gera alvöru úr því að halda hér
óbreyttum stýrivöxtum mun kreppa atvinnuleysis
og gjaldþrota verða til muna dýpri en ella og þján-
ingar heimilanna miklu meiri. Þessi aðferð þýðir á
mannamáli að stefna ríkisstjórnarinnar í gegnum
Seðlabankann er röng lyfjagjöf við sjúkdóms-
einkennum hagkerfisins.
Það er ekki í samræmi við hagfræðikenningar að
halda uppi háum stýrivöxtum í hagkerfi sem er á
leiðinni inn í alvarlegt samdráttarskeið. Þetta vita
Bandaríkjamenn og Bretar. Bæði bandaríski og
breski seðlabankinn hafa lækkað vexti þrátt fyrir
vaxandi verðbólgu og verðbólguhorfur. Hér eru
hins vegar sterkar líkur á að hagkerfið sé nú þegar
á leið inn í mun hraðari kólnun en áður hafði verið
spáð. Á Íslandi er því afar brýnt að slíkt ferli hefjist
sem fyrst. Það er ekkert sem segir að Seðlabankinn
geti ekki þegar hafið vaxtalækkun. Slík stefnu-
breyting gæfi skuldugum heimilum og atvinnulífi
nýja von.
Ótímabær veisla
Framsóknarflokkurinn hefur allt frá valdatöku
núverandi ríkisstjórnar lagt áherslu á að stjórnvöld
taki á efnahagsvanda þjóðarinnar. Með því er
flokkurinn ekki að fría sig ábyrgð, en á það skal þó
bent að fyrri ríkisstjórn náði hjöðnun verðbólgu
með samræmdum aðgerðum aftur og aftur. Núver-
andi ríkisstjórn hvarf frá þessu og voru veisluhöld
hennar, með þá sjóði sem myndaðir hafa verið á
liðnum árum, alls ótímabær vorið 2007. Það sama
má segja um útgjaldaaukningu við fjárlagagerð
ársins 2008. Slík útgjaldaaukning á þeim tíma, og
þau skilaboð sem hún gaf til atvinnulífs og almenn-
ing, hefur ekki orðið til að milda áhrif af þeirri efna-
hagskreppu sem þá var fyrirséð.
Hvar er styrking
gjaldeyrisforðans?
Við framsóknarmenn höfum lagt fram mótaðar
tillögur um það hvernig leiða megi hagkerfið út úr
þeim vanda sem nú blasir við þannig að lágmarka
megi þann skaða og sársauka sem fylgir skarpri
niðursveiflu. Flokkurinn setti fram slíkar tillögur
síðasta vetur og mun nú enn freista þess að setja
fram leiðsögn í þeim efnum þar sem mjög vantar á
að sitjandi ríkisstjórn bregðist við vandanum.
Forsætisráðherra hefur allt frá aðalfundi Seðla-
banka Íslands lagt áherslu á styrkingu gjaldeyr-
isforða bankans. Heimildar til lántöku vegna þess
var svo aflað á seinustu dögum þingsins, meðal ann-
ars með atbeina okkar framsóknarmanna. Það er
mjög alvarlegt og hættulegt íslensku hagkerfi að
boða aðgerðir sem þessar án þess að orðum fylgi
efndir. Skilaboð okkar til hins alþjóðlega fjár-
málageira eru þar með þau að orðum okkar sé ekki
treystandi. Aðrir kunna að leggja þetta svo út að
staða hagkerfisins sé svo bágborin að okkur takist
ekki að afla lánsfjár á viðunandi kjörum. Það eru
slæm skilaboð sem geta í bráð og lengd skapað van-
traust og skaðað orðspor okkar og lánshæfni ann-
arra íslenskra aðila á markaði. Hvar stendur hníf-
urinn í kúnni, herra forsætisráðherra?
Mýkjum lendinguna
Framsóknarflokkurinn hefur oftar en nokkur
annar stjórnmálaflokkur átt þátt í að leiða íslenskt
hagkerfi á ögurtímum. Flokkurinn vill enn leggja
þar sitt lóð á vogarskálarnar og telur sig hafa mikið
fram að færa við ríkjandi aðstæður.
Hér að ofan hefur verið drepið á þrjár leiðir í
þessum efnum, lækkun stýrivaxta, styrking gjald-
eyrisforðans og þörfin á samstilltum og ákveðnum
aðgerðum ríkisstjórnar og Seðlabanka. Við þá
miklu niðursveiflu sem fyrirséð er þurfa ríki og
sveitarfélög einnig að koma til og ljóst að ekki er
raunhæft að reka ríkissjóð með afgangi á næstu ár-
um. Skyldur ríkis og sveitarfélaga eru með allt öðr-
um hætti þegar kreppir að í þjóðfélaginu. Það er
skoðun okkar framsóknarmanna að þessir aðilar
geti og eigi að stuðla að mýkri lendingu í hagkerf-
inu, sem er öllum almenningi á Íslandi mikilvægt.
Eftir Guðna Ágústsson »Ef stjórnvöld gera alvöru úr
því að halda hér óbreyttum
stýrivöxtum mun kreppa at-
vinnuleysis og gjaldþrota verða
til muna dýpri en ella og þján-
ingar heimilanna miklu meiri.
Guðni Ágústsson
Höfundur er formaður Framsóknarflokksins.
Gengisfelld ríkisstjórn
Guðbjörg Erlingsdóttir | 11. júlí 2008
Batnandi mönnum …
… gengið svo langt að segja að skattfé
okkar borgaranna sé illa varið í þennan
málaflokk. Hvaða enda-
lausa vitleysa og fáfræði
er þetta, hvað með alla þá
sem hafa náð ótrúlegum
árangri með líf sitt og telj-
ast í dag til góðborgara
þessa samfélags, erum
við að segja þeim að fé
okkar hafi verið illa varið í þá? …
Stundum er það eina sem þarf : vin-
semd, virðing og að fólki sé gert kleift að
lifa mannsæmandi lífi og komið fram við
það eins og jafningja.
Fíklar í bata eru gott fólk, fólk eins og
ég og þú, ég geri fastlega ráð fyrir að
þeir sem á áfangaheimili dvelja séu ein-
mitt það fólk, fólk sem er búið að fara í
meðferð en þarf á frekari aðstoð að
halda til að sá árangur sem náðst hefur í
meðferðinni nái út í lífið. Ég fyrir mitt
leyti óttast ekki um barnið mitt með
áfangaheimili fyrir fíkla í hverfinu, en eitt
slíkt er einmitt í mínu hverfi.
Meira: ofurskutlan.blog.is