Morgunblaðið - 16.07.2008, Qupperneq 18

18 MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Össur Skarp-héðinssoniðn-
aðarráðherra
varpaði fram at-
hyglisverðri
spurningu í grein í Morg-
unblaðinu í fyrradag. Iðn-
aðarráðherra spyr hvort sátt
náist um virkjanir sem munu
rýmast innan rammaáætlunar
um verndun mikilvægra nátt-
úrusvæða og framleiða orku
fyrir mengunarlaus eða -lítil
fyrirtæki.
Aukin lífsgæði og velferð
hafa orðið til þess að Íslend-
ingar meta verðmæti náttúr-
unnar ekki lengur eingöngu út
frá nýtingarmöguleikum held-
ur líka varðveislugildi. Þessi
tvö sjónarmið hafa tekist á í
umræðum um náttúruvernd
undanfarin ár.
Eðlilegt var að sífellt fleiri
töldu rétt að staldra við í upp-
byggingu frekari stóriðju þeg-
ar framkvæmdir á Austur-
landi stóðu sem hæst og
fréttir um önnur verkefni bár-
ust jafnharðan. Hins vegar er
óvarlegt að ætla að allir þeir,
sem héldu þessum sjón-
armiðum á lofti, séu andsnúnir
því að virkjað sé í framtíðinni.
Þó að krafan um náttúruvernd
sé skýr og eigi mikið fylgi er
greinilegt að stuðningur við
frekari orkuöflun í þágu ým-
issa atvinnuskapandi verkefna
er að aukast. Hið pólitíska
vandamál er hvernig staðið er
að þeim verkefnum.
Össur segir í
grein sinni að frá-
leitt sé annað en
Íslendingar reyni
að nýta orkulind-
irnar til að efla at-
vinnulíf og verðmætasköpun.
Aðrar þjóðir, sumar hverjar í
okkar nánasta nágrenni, nýti
olíu eða önnur staðbundin
náttúrugæði til að bæta líf
borgaranna. Hann telur að á
grundvelli áætlunar, sem unn-
ið er að innan iðnaðarráðu-
neytisins og felur í sér að
meta verðmæt náttúrusvæði
út frá því hvort þau skuli nýtt
með vernd um aldur og ævi
eða öðrum hætti, sé hægt að
byggja sátt sem rúmi bæði
náttúruvernd og orkunýtingu.
Ráðherrann bendir á að
meðal margra traustra og
framsækinna erlendra fyr-
irtækja sé mikill og vaxandi
áhugi á orkufrekri framleiðslu
hér á landi sem ekki losi gróð-
urhúsalofttegundir. Hins veg-
ar sé ekki svigrúm til að
skaffa þeim orku vegna þess
hve stór hluti af orku-
framleiðslunni sé bundinn í
samningum til langs tíma. Því
þurfi að virkja orku í þágu
nýrra atvinnutækifæra.
Ættu ekki flestir að geta
samþykkt fleiri virkjanir fyrir
starfsemi sem mengar lítið
eða ekki neitt, að því gefnu að
þær rúmist innan vænt-
anlegrar rammaáætlunar? Er
ekki svarið við spurningu iðn-
aðarráðherra einfalt já?
Nýting náttúrunnar
getur falist í vernd
eins og virkjun.}
Svarið er já
Borgaryfirvöldverða að reka
af sér slyðruorðið
og koma útigangs-
fólki í Reykjavík
til aðstoðar.
Fyrir ári virtist ástæða til
bjartsýni. Þá kölluðu borgar-
yfirvöld fulltrúa fjölmiðla á
sinn fund og sýndu stolt smá-
hýsi sem keypt höfðu verið til
landsins. Fjórum slíkum hús-
um átti að koma fyrir í borg-
inni og þau áttu að nýtast
annars vegar fyrir ein-
staklinga sem ekki eru hæfir í
sambýli með öðrum og hins
vegar heimilislausum pörum
svo þau þyrftu ekki að skiljast
að til að gista í kvenna- og
karlaskýlum.
Enn bólar ekkert á þessum
úrræðum. Þetta eina sam-
setta smáhýsi stendur enn á
athafnasvæði verktakans sem
geymir hin húsin ósamsett í
gámum. Húsið eina hefur ekki
nýst nokkrum manni, nema
þá þeim sem þykir sómi að því
að vísa á það sem dæmi um
úrræði borgaryfirvalda í mál-
efnum heimilislausra.
Loks virðist
vera að rofa til.
Tvö hús eiga að
vera risin fyrir
septemberlok en
af einhverjum
ástæðum þarf að bíða fram
undir jól eftir að hin tvö kom-
ist í notkun.
Nú er einnig rætt um að
opna nýtt langtímaheimili
fyrir konur en ekki sýnist
mönnum þó líklegt að byrjað
verði að vinna að því fyrr en
haustið 2009. Eftir rúmt ár.
Telja borgaryfirvöld eitt ár
hæfilegan meðgöngutíma fyr-
ir allar framkvæmdir á þessu
sviði? Er ekki kominn tími til
að sýna dálitla röggsemi,
koma smáhýsunum upp bæði
fljótt og vel, opna önnur þau
heimili sem þörf er á og ganga
þannig vasklega fram í að
leysa vanda þeirra fáu tuga
manna sem eru heimilislausir
í Reykjavík?
Hver einasti dagur, sem fer
í að þjónka kerfislægri
tregðu, er nöturlegur á göt-
unni. Borgaryfirvöld geta
ekki réttlætt tafir lengur.
Er ekki kominn tími
til að sýna dálitla
röggsemi?}
Lítil hús – langur tími
S
íst ber að vanmeta áhrif auglýsinga
í nútímasamfélagi. Þær bera oft
ríkulegan árangur. Þetta sannaðist
síðastliðinn laugardag þegar Félag
íslenskra stórkaupmanna fann
engin önnur ráð til að fanga athygli ríkis-
stjórnarinnar en að auglýsa í Morgunblaðinu
eftir efnahagsaðgerðum hennar.
Fyrirfram hefði maður haldið að samtök
eins og þessi ættu að geta náð athygli ríkis-
stjórnarinnar með einhverjum öðrum hætti
en að beina til hennar auglýsingu.
Það liggur í augum uppi að framfarasinnuð
ríkisstjórn á að vinna í góðu samstarfi við tals-
menn atvinnulífs í landinu. En af einhverjum
ástæðum virðist þessi ríkisstjórn hvorki hafa
geð í sér til að hlusta á talsmenn atvinnulífsins
né tala við þá.
Talsmenn atvinnulífsins eru þó ekki að fara fram á
neitt annað en að ríkisstjórnin bregðist við efnahags-
vandanum. Þetta er mjög eðlileg krafa en í hvert sinn
sem hún kemur fram virðist ríkisstjórninni stórlega mis-
boðið. Hún bregst við með því að veita engin svör. Stund-
um hvarflar að manni að ríkisstjórnin sé að fara á taug-
um.
Auglýsing Félags íslenskra stórkaupmanna virtist
fremur hönnuð fyrir fjölmiðla en ríkisstjórnina. Enda
tóku fjölmiðlar fjörkipp og vitnuðu í hana í fréttatímum.
En svo kom óvænt útspil úr afar óvæntri átt.
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra las Moggann
sinn samviskusamlega þennan laugardags-
morgun, eins og hann hefur gert síðustu ára-
tugi – iðja sem er mjög til eftirbreytni. Hann
svaraði auglýsingunni seinna sama dag á
hinni öflugu bloggsíðu sinni og bauð upp á
evru.
Björn er ekki maður sem segir hluti í fljót-
ræði eða bugast af tilfinningasemi á óheppi-
legum augnablikum. Hann er maður sem veit
hvað hann vill. Sennilega er hann pólitískasti
ráðherrann í ríkisstjórninni og um leið sá
þeirra sem ólíklegastur er til að skipta um
skoðun. Það að hann skuli nú horfa til evr-
unnar vekur víða undrun, en sýnir um leið að
ekki er vonlaust að haukarnir í Sjálfstæð-
isflokknum eigi eftir að sjá Evrópusambands-
ljósið.
Það er ekki ástæða til að bjóða Björn vel-
kominn í hóp Evrópusambandssinna, því þar vill hann
sennilega ekki vera. Ekki núna – hvað sem síðar verður.
Hin varfærna forysta Sjálfstæðisflokksins er að taka
fyrstu skrefin í átt að Evrópusambandinu. Þetta eru
hikandi skref sem einkennast af óöryggi en brátt verður
gangurinn stöðugur. Evran í dag – Evrópusambandið á
morgun.
Björn hefur stigið merkilegt skref með yfirlýsingu
sinni og líklega gert flokki sínum mikið gagn. Svar hans
til atvinnulífsins er með þeim skárri sem hafa komið frá
ráðherra ríkisstjórnarinnar í þónokkurn tíma.
kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Björn svarar kallinu
Keðjuverkun sem
leiddi til örþrifaráða
FRÉTTASKÝRING
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
A
ð mati Rannsóknar-
nefndar flugslysa átti
fjárskortur veigamikinn
þátt í aðdraganda flug-
óhappsins í Færeyjum í
októberbyrjun 2004 þegar hluti lend-
ingarbúnaðar við nefhjól TF-SYN,
Fokker-vél Landshelgisgæslunnar,
brotnaði í lendingu. Mildi þótti að ekki
fór verr, meðal annars sökum þess að
lendingarbúnaðurinn við vinstra hjólið
hafði verið úrskurðaður ónothæfur af
flugvirkjum Landhelgisgæslunnar.
Eins og fram kemur í harðorðri
skýrslu Rannsóknarnefndar flugslysa
um atvikið var hart lagt að yfirmönn-
um flugvirkjanna að skera öll útgjöld
við nögl fjárhagsárin 2003 og 2004 og
er sú krafa er talin hafa átt hlut að máli
um hvernig fór.
Niðurskurðurinn kom fram á mörg-
um sviðum í starfi Gæslunnar. Dregið
var úr æfingaflugi og beðið með við-
gerðir á varahlutum sem ekki þóttu
bráðnauðsynlegar, ásamt því sem einn
viðmælandi blaðsins færði rök fyrir því
að leitað hefði verið ódýrari varahluta
en ella þegar lendingarbúnaðurinn
vinstra megin og við nefhjólið var að
nálgast uppgefinn endingartíma.
Aðrir heimildarmenn, sem einnig
þekkja vel til málsins, benda á að leitað
hafi verið útboðs, á meðan hinir meina
að nýr hafi búnaðurinn verið of dýr frá
framleiðandanum Messier-Dowty.
Hitt er skýrt að áhyggjur manna af
mögulegum afleiðingum niðurskurð-
arins á flugöryggi í flugrekstri Gæsl-
unnar fóru ekki leynt. Flugöryggis-
fulltrúi Gæslunnar lét af störfum 2004
og í tilkynningu frá öryggisnefnd Fé-
lags íslenskra atvinnuflugmanna
skömmu eftir óhappið í Færeyjum var
lýst yfir „furðu“ með að flugmála-
yfirvöld hefðu ekki lokið „úttekt og
vottun á flugrekstri Landhelgisgæsl-
unnar samkvæmt öryggiskröfum flug-
öryggissamtaka Evrópu (JAA).“
Bréf voru rituð til ráðamanna og far-
ið fram á úrbætur.
Aldurinn orsakaþáttur
Aldur Fokker-vélarinnar er orsaka-
þáttur í þessu samhengi. Landhelg-
isgæslan festi kaup á vélinni nýrri árið
1976 og verður hún því 33 ára þegar
henni verður lagt á næsta ári. Vegna
aldurs vélarinnar hefur orðið sífellt erf-
iðara að nálgast varahluti og er þess
því beðið þegar nýja Dash-vélin leysir
hana hólmi og slík vandamál munu
heyra sögunni til.
Þegar óhappið varð haustið 2004
hafði mikil vinna verið lögð í að tryggja
yfirhalningu lendingarbúnaðar vinstra
megin og við nefhjólið.
Þrýst var á yfirmenn Gæslunnar um
að sýna aðhald og er það sem fyrr seg-
ir talið eiga þátt í því að vægi kostn-
aðarliðarins var meira en oft áður þeg-
ar gengið var að tilboði Lux Aero-
space. Fólst tilboðið í viðgerð á
umræddum hluta lendingarbúnaðar-
ins og leigu á öðrum tímabundið, í
gegnum varahlutafyrirtækið Florida
Aviation Repair Services.
Ekki upp á marga fiska
Tekið skal fram að umdeilt er hver
gæði þjónustunnar eru sem fyrirtækið
á Flórída veitir. Áður en Gæslan fékk
annað eintak af lendingarbúnaðinum
vinstra megin, eftir að hafa kvartað til
Florida Aviation Repair Services um
þann fyrri, sem þótti illa slitinn og
ónothæfur, var leitað álits hjá fyrir-
tæki á Nýja Sjálandi sem mælti með
viðskiptunum.
Hinu verður ekki á móti mælt að
þjónustan sem Florida Aviation Re-
pair Services veitti Gæslunni var ekki
upp á marga fiska. Óvenju illa þótti
gengið frá fyrra eintakinu af búnað-
inum vinstra megin, eins og rakið er í
skýrslu Rannsóknarnefndar flugslysa.
Þá skorti á að fylgt væri reglum og
leiðbeiningum framleiðanda í viðgerð
sama fyrirtækis á upprunalega bún-
aðinum. Var búnaðurinn þá sendur til
breska fyrirtækisins Smith’s Harlow
Aerospace, sem þykir eitt hið fremsta
á sínu sviði. Mikil ánægja var með yfir-
halninguna á búnaðinum.
Ljósmynd/Árni Sæberg
Eftirlitstæki Hafísinn kannaður úr stjórnklefa TF SYN fyrir nokkru.
VINNUUMHVERFIÐ hjá flug-
virkjum Gæslunnar hefur breyst frá
haustmánuðum 2004. Búið er að
innleiða svokallaða EASA-145 vott-
un á viðhaldsstöðinni þar sem við-
hald þyrlnanna og TF-SYN fer
fram. Það þýðir að Flugmálastjórn
hefur mun meira eftirlit með starf-
inu en á haustmánuðum 2004.
Þýðir þessi staðall einnig að ólík-
legt er að sú staða komi aftur upp að
búnaði verði komið fyrir án sam-
þykkis flugvirkja, sem hafa nú
meira svigrúm til að kyrrsetja flug-
vélina eða þyrlur Gæslunnar.
Hins vegar hefur krepputalið síð-
ustu vikur og mánuði magnað
áhyggjur viðmælenda blaðsins af
því að niðurskurðarhnífnum verði
brugðið á loft á ný og að saumað
verði að Gæslunni eftir útgjalda-
aukningu í kjölfar brotthvarfs
bandaríska herliðsins.
Leigan á Eurocopter-þyrlum
Gæslunnar hefur hækkað mjög eftir
að gengi krónunnar hrundi. Dash-
vélin, sömu gerðar og sést á mynd-
inni að ofan, verður sömuleiðis dýr-
ari í viðhaldi. Mun auðveldara að-
gengi að varahlutum ætti hins vegar
að koma í veg fyrir þá keðjuverkun
sem leiddi til óhappsins 2004.
SYRTIR SVO
Í ÁLINN?
››