Morgunblaðið - 16.07.2008, Page 20

20 MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
UNDANFARIÐ hafa nokkrir að-
ilar tekist á í fjölmiðlum um fram-
kvæmd og ákvörðun velferðarráðs
Reykjavíkurborgar um að semja við
Heilsuverndarstöðina/Alhjúkrun um
rekstur búsetuúrræðis með fé-
lagslegum stuðningi fyrir 20 ein-
staklinga óvirka áfengis- og vímu-
efnaneytendur. Ástæðan fyrir því að
ég blanda mér í umræðuna er sú að
ég er starfandi félagsráðgjafi hjá
EKRON, starfsþjálfun og end-
urhæfingu sem gerði tilboð um að
gerast samstarfsaðili varðandi ofan-
greint úrræðið.
Í Morgunblaðinu hinn 11. júlí síð-
astliðinn svarar Jórunn Frímanns-
dóttir, formaður velferðarráðs skrif-
um Þorleifs Gunnlaugssonar þar
sem fram koma rangfærslur sem ég
tel mikilvægt að svara.
Í fyrsta lagi segir Jórunn að
Heilsuverndarstöðin/Alhjúkrun hafi
boðið hentugt húsnæði en aðrir
höfðu ekki húsnæði fyrir heimilið.
Þetta er ekki rétt. Í tilboði EKRON
tókum við fram að við værum með
ákveðið húsnæði í huga sem gefið
yrði upp í frekari við-
ræðum. Þegar tilboðið
var gert var EKRON
tilbúið með áfanga-
heimili fyrir 14 ein-
staklinga sem hægt
hefði verið að nýta
strax og fjölga síðan.
Í öðru lagi er Al-
hjúkrun ekki eini að-
ilinn sem er óháður
meðferðarstofnunum
(ef það er nauðsyn-
legt!) eins og fram
kemur í grein Jór-
unnar. EKRON er óháður aðili og
hefur nú starfað í eitt ár við starfs-
þjálfun og endurhæfingu ein-
staklinga sem lokið hafa afeitrun og
meðferð. Þeir einstaklingar sem sótt
hafa starfsþjálfun og endurhæfingu
hjá EKRON eru einstaklingar sem
ekki hafa náð að fóta sig í lífinu eftir
ítrekaðar meðferðir. Ein ástæðan
gæti verið að til viðbótar við sjúk-
dóminn eigi viðkomandi ein-
staklingar við margvíslegan vanda
að etja, s.s. erfið uppeldisskilyrði,
langvarandi félagslega erfiðleika og
hafi þess vegna ekki náð færni í að
komast út á vinnumarkaðinn. EKR-
ON er með þjónustusamning við
velferðarsvið Reykjavíkurborgar
fyrir 4 til 6 einstak-
linga með áfengis- og
fíkniefnavanda og er
markmiðið að end-
urhæfa þá út á vinnu-
markaðinn.
Í útboði um umrætt
búsetuúrræði kemur
fram að markmiðið
með verkefninu sé „að
veita húsaskjól, fé-
lagslegan stuðning og
endurhæfingu þannig
að hlutaðeigandi ein-
staklingar geti búið
sjálfstætt og tekið virkan þátt í sam-
félaginu. Faglegar kröfur:
- Þekking til að veita hlutaðeig-
andi einstaklingum félagslega
heimaþjónustu með virkni og þátt-
tökuhugmyndafræði að leiðarljósi
- Tryggður sé aðgangur að fagleg-
um stuðningi eftir þörfum
- Þekking á fíknivanda.“
Mér er fyrirmunað að skilja hvers
vegna svo mikil áhersla er lögð á
þörf fyrir hjúkrunarmenntað starfs-
fólk við búsetuúrræði fyrir óvirka
áfengis- og vímuefnasjúklinga. Í
rökstuðningi velferðarráðs kemur
fram að hjá Heilsuverndarstöðin/
Alhjúkrun starfi hjúkrunarfræð-
ingar, læknar, sjúkraþjálfar, iðju-
þjálfar og sjúkraliðar. Það er mat
mitt að við afeitrun og meðferð þurfi
lækna og hjúkrunarfólk en í fram-
haldsmeðferðum, í búsetu, starfs-
þjálfun og endurhæfingu hlýtur að
vera þörf á fólki með þverfaglega
menntun á sviði áfengis- og vímu-
efnamála. Allir einstaklingar þessa
lands hafa aðgang að heilsugæslu,
sjúkrahúsum og læknum og það
sama gildir um íbúa tilvonandi bú-
setuúrræðis.
Hjá EKRON starfa nú þegar m.a.
félagsráðgjafar, áfengis- og vímu-
efnaráðgjafar, auk aðkeyptra sér-
fræðinga á hinum ýmsu sviðum.
Auk þess er einn áfengis- og vímu-
efnarágjafinn einnig menntaður
sjúkraliði og annar „psychther-
apeut“. Starfsfólk okkar hefur ára-
langa og jafnvel áratuga starfs-
reynslu í þessum málaflokki. Í
okkar tilboði tilgreindum við þá fag-
aðila sem við töldum þurfa til að
styrkja einstaklingana við að aðlag-
ast samfélaginu, sbr. félagsráðgjafa,
áfengis- og vímuefnaráðgjafa, iðju-
þjálfa og félagsliða. Það kom ekki
fram í auglýsingu um búsetuúrræð-
ið að ætlast væri til starfsþjálfunar
en ef það er raunin þá tel ég engan
jafnhæfan og EKRON að veita fag-
lega starfsþjálfun og endurhæfingu
því það er það sem við erum að gera
í dag. Í okkar tilboði nefndum við
einnig þann möguleika að þegar ein-
staklingur í búsetuúrræðinu er orð-
in hæfur til að taka þátt í starfs-
þjálfun þá gæti viðkomandi farið á
næsta sig og tekið þátt í því pró-
grammi sem EKRON býður nú þeg-
ar upp á. Við eigum í mjög góðum
samskiptum við starfsfólk geðdeild-
ar Landspítala Háskólasjúkrahús,
SÁÁ, Samhjálp og Krísuvík.
Miðað við auglýsinguna um bú-
setuúrræðið tel ég að fyrst og
fremst þurfi félagsráðgjafa til að
stýra þessu verkefni, þar sem
menntun félagsráðgjafa myndi nýt-
ast vel (sjá upplýsingar um nám fé-
lagsráðgjafa á heimasíðu Háskóla
Íslands). Þess utan hefur fé-
lagsráðgjafadeild Háskóla Íslands
boðið upp á framhaldsnám á sviði
áfengis- og vímuefnamála og er það
eina námið sem í boði er á há-
skólastig á því sviði. Undirrituð er í
því námi.
Ég er með þessum skrifum ekki
að draga í efa hæfni annarra um-
sækjanda um búsetuúrræðið en vildi
koma á framfæri leiðréttingum á
rangfærslu og athugasemdum í
þeim umfjöllunum sem skrifuð hafa
verið um málið.
Búsetuúrræði – áfanga-
heimili með stuðningi
Herdís Hjörleifsdóttir
leiðréttir rangfærslur
Jórunnar Frímannsdóttur,
formanns velferðarráðs.
»Mér er fyrirmun
að að skilja hvers
vegna svo mikil áhersla
er lögð á þörf fyrir
hjúkrunarmenntað
starfsfólk við búsetu
úrræði fyrir óvirka
áfengis- og vímuefna-
sjúklinga.
Herdís Hjörleifsdóttir
Höfundur er félagsráðgjafi og
starfar hjá EKRON, starfsþjálfun
og endurhæfingu.
FYRIR nokkrum
árum síðan hefðu tón-
leikarnir „Náttúra“,
þar sem höfuðáhersla
og þema er sú vá sem
að náttúru landsins
steðjar, álitnir róttæk-
ir og pólitískir. Hvað
varð til þess að þeir voru það ekki?
Þegar um allt þrýtur og ekkert
gengur að vekja athygli á mikilli vá
sem steðjar að náttúru og umhverfi
er brugðið á það ráð að framkvæma
aðgerðir sem í eðli sínu eru fremur
saklausar en kalla yfirleitt á hörð
viðbrögð lögreglu og þeirra stórfyr-
irtækja sem verið er að vekja athygli
á fyrir spillingu eða stjórnleysi. Oft
eru þessar aðgerðir tengdar við of-
beldi, en það á sér litla stoð í veru-
leikanum. Ofbeldið á sér ekki stað af
hendi aðgerðasinna, heldur er það
lögreglan sem missir sig og ræðst til
atlögu við aðgerðasinna sem t.d.
neita að færa sig. Þegar verið er að
handtaka fólk með offorsi er alveg
sama hvort um munk í bænastell-
ingu eða umhverfisverndarsinna í
varnarstellingu er að ræða, það lítur
út eins og ofbeldi. Þessar myndir
rata oft á forsíður eða í fréttatíma
sjónvarpsstöðvana.
Hryðjuverkaorðið sívinsæla hefur
verið tengt við umhverfisvernd-
arsinna hérlendis og ýmis önnur
mannorðsmorðorð notuð af ofstæki
til að réttlæta illa meðferð á aðger-
ðasinnum. Að hlekkja sig við vinnu-
vél, að klifra upp í
krana, að dansa um
göturnar, að hrópa
slagorð er ekki ofbeldi,
hvað þá hryðjuverk.
Það sem beinar að-
gerðir Saving Iceland
hafa gert hérlendis sem
og áþekkar aðgerðir er-
lendis er að færa til við-
miðunarmörkin. Ef
ekki hefði verið fyrir
aðgerðir SI, væru um-
hverfismál enn á rót-
tæka sviðinu og þeir
sem töluðu um að vernda landið og
sýna aðgát í stóriðjuframkvæmdum
enn álitnir róttæklingar. SI færði
viðmiðunarmörkin á umræðunni, gaf
fólki sem vildi tjá sig um þessi mál
tækifæri á að gera slíkt án þess að
verða úthrópaðir föðurlandssvikarar
og hefur SI tekið á sig fjandskap og
meinyrði án þess að gefast upp.
Því miður er það svo að við eigum
enn langt í land til að ná að stoppa þá
vá sem að landinu steðjar. Enn eru
mörg álver á teikniborðinu og búið
er að veita leyfi til tveggja, að
ógleymdri olíuhreinsunarstöðinni.
Því er enn þörf á aðgerðasinnum
hérlendis til að færa viðmið-
unarmörkin, til að gera stjórn-
málafólki sem og umhverfisvernd-
arsinnum kleift að fjalla um þessi
mál í kjölfar aðgerða og fyrir vikið
líta út fyrir að vera áþekkari meg-
instraumnum en róttæklingum. Sa-
ving Iceland hefur rutt brautina og
fyrir það ber okkur að þakka þeim í
stað þess að hefja alltaf ófrægð-
arherför þegar aðgerðabúðir hefj-
ast. Í SI eru alls konar manneskjur,
bæði Íslendingar og útlendingar. SI
hefur staðið fyrir námskeiðum og
ýmiss konar fræðslu, bæði á aka-
demískasviðinu sem og fyrir þá sem
vilja kynna sér beinar aðgerðir.
Þeim er gjarnan bent á að fá sér
vinnu og míga í saltan sjó, því þau
séu upp til hópa aumingjar sem súpa
latte á kaffihúsum í 101 Reykjavík.
Flest þeirra hafa unnið við að rækta
land víðs vegar um heim og hafa með
sanni mold undir nöglunum. Þó fæst
þeirra taki þátt í skefjalausri neyslu-
hyggju samtímans, þýðir það ekki að
þau séu minna fólk. Þau hafa bara
önnur viðmið en hinn almenni borg-
ari og keppast við að losa sig undan
viðjum sjálfshyggjunnar. Þau eru
tilbúin að leggja mikið á sig til að
vera trú málstað sem er í senn ein-
faldur og fallegur. Jörðin er okkar
allra, okkur ber að koma fram við
hana að virðingu og sjá hlutina í sam-
hengi. Samhengið sem flest okkar
kjósa að horfa undan. Samhengið að
við búum öll saman á þessari jörð og
það er bara til eitt stykki jörð og án
hennar ættu við ekki neitt, því ber
okkur að vernda hana og hjálpa al-
menningi að fá aðgengi að upplýs-
ingum um hvað er verið að gera í
nafni framfara. Þessar framfarir eru
því marki brenndar að ef því höldum
áfram án umhugsunar að skemma og
fórna í þágu þeirra verður ekki neitt
eftir af þeim gæðum sem okkur er
tamt að monta okkur af í stóra sam-
henginu á alþjóðavísu: óspillt tær
einstök náttúra.
SI er félagsskapur fólks sem er
annt um jörðina okkar, sem lætur sig
annað fólk varða og er tilbúið að
fórna sumarfríinu sínu í að gera eitt-
hvað fyrir málstað sem þeim er
hjartans mál með aðgerðum í stað
nöldurs eins og greinin sem ég er að
svara er marineruð í.
Allar aðgerðir eru til góðs, hvort
heldur að það séu aðferðir SI, Bjark-
ar, Framtíðarlands, NSÍ eða ann-
arra, það sem er frábært við að fólk
er að gera eitthvað hvert í sínu horni
er að það mun væntanlega ná til
fleira fólks, því við erum jú harla ólík
með ólíkar skoðanir og leiðir til að
taka á móti upplýsingum. Allt miðar
þetta að einni átt: að koma upplýs-
ingum til almennings, svo fólk geti
myndað sér upplýstar skoðanir og
gert eitthvað sjálft til að sporna við
þeirri hættu sem að náttúru okkar
steðjar.
SI gefur út blað, heldur úti upplýs-
andi vef, heldur ráðstefnur og hleyp-
ir fersku blóði inn í umhverfisvernd
hérlendis. SI hefur einnig orðið til
þess að við höfum fengið betri mynd
af hvar við erum stödd varðandi
mannréttindi og frelsi til að tjá okkur
í orði sem og á borði. Það er eitthvað
sem við ættum að skoða í kjölinn.
Að ryðja brautina
Birgitta Jónsdóttir
svarar Stak-
steinum/
Aðgerðahópar og
sellur?
» Fyrir nokkrum árum
síðan hefðu tónleik-
arnir „Náttúra“ verið
álitnir róttækir. Hvað
varð til þess að þeir
voru það ekki?
Birgitta Jónsdóttir
Höfundur er skáld.
GÓÐIR gestir
sóttu Reykvíkinga
heim hinn þriðja júlí
síðastliðinn. Þar var
á ferðinni japanskt
friðarfley sem hafði
hér skamma viðdvöl á
ferð sinni umhverfis
hnöttinn. Sögu þessa
merkilega skips má
rekja aftur til ársins
1983, þegar hópur
japanskra háskóla-
stúdenta skipulagði
siglingu til Kóreu.
Tilgangurinn var að
kynna sér sögu
þeirra ofbeldisverka
sem japanski herinn
bar ábyrgð á þar í
landi, en japönsk
stjórnvöld hafa með
ýmsum hætti reynt
að þagga niður alla umræðu um
þetta svarta tímabil í sögu þjóð-
arinnar.
Á þeim aldarfjórðungi sem lið-
inn er hefur friðarfleyið og áhöfn
þess siglt um heimshöfin og reynt
að vekja fólk til umhugsunar um
friðar- og afvopnunarmál. Í seinni
tíð hefur sérstök áhersla verið
lögð á að kynna fyrir þjóðum
heims níundu grein japönsku
stjórnarskráarinnar, sem felur í
sér bann við stríðsrekstri. Er
hvatt til þess að önnur ríki leiði
slíkt í lög. Óskandi er að Alþingi
Íslendinga verði við þessu kalli.
Í vinnu þeirri sem fram fór við
endurskoðun stjórnarskrárinnar á
síðasta kjörtímabili lögðu Samtök
hernaðarandstæðinga raunar til að
bætt yrði við ákvæði sem bannaði
stjórnvöldum að segja öðrum ríkj-
um stríð á hendur. Sú tillaga hlaut
því miður ekki náð fyrir augum
nefndarinnar og lýsti Þorsteinn
Pálsson, þáverandi varaformaður
stjórnarskráarnefndar, sig sér-
staklega andsnúinn henni. Taldi
hann slíkt ákvæði binda hendur
ríkisstjórnarinnar um of.
Burt með
herskipin
Í tengslum við
komu friðarfleysins
var skipulögð sam-
koma á Skarfabakka í
Sundahöfn í samvinnu
við Reykjavíkurborg.
Staðsetningin var
engin tilviljun, ná-
lægðin við friðarsúlu
Yoko Ono varð til
þess að hinir erlendu
friðflytjendur vildu
hvergi annars staðar
vera.
Borgarstjórinn í
Reykjavík, Ólafur F.
Magnússon, flutti
ræðu á samkomunni
og ræddi um hlutverk
Reykjavíkur sem frið-
arborgar. Var góður
rómur gerður að máli
hans. Hins vegar varð
sumum gestanna illa
brugðið þegar þeim
var sagt að á ári
hverju væri þessi sami staður
vettvangur fyrir kurteisisheim-
sóknir erlendra herskipa og að
oftar en ekki væri almenningur
hvattur til að skoða skipin og sýna
þau börnum sínum.
Viðmælendur mínir áttu bágt
með að skilja hvernig stjórnendur
borgarinnar teldu það geta farið
saman að ræða um friðarborgina
Reykjavík, en heimila á sama tíma
vígtólasýningar á tröllauknum
herskipum steinsnar frá friðarsúl-
unni víðfrægu.
Það er lofsvert framtak hjá
Reykjavíkurborg og borgarstjóra
að standa að samkomum þar sem
vakin er athygli á mikilvægi frið-
ar- og afvopnunarbaráttu. Enn
mikilvægara er þó að ráðamenn
geri sér grein fyrir því að efndir
verða að fylgja orðum í öllu tali
um friðarborgina Reykjavík.
Kurteisisheimsóknir Nató-skipa
hafa engu jákvæðu hlutverki að
gegna. Burt með herskipin úr
höfnum borgarinnar!
Friðflytjendur
í Sundahöfn
Stefán Pálsson
vill ekki að herskip
fái að koma til
Reykjavíkur
Stefán Pálsson
»Reykjavík-
urborg gerði
vel í að standa
að friðar- og af-
vopnunarsam-
komu í Sunda-
höfn, en betur
má ef duga
skal.
Höfundur er formaður Samtaka
hernaðarandstæðinga.