Morgunblaðið - 23.11.2008, Qupperneq 55

Umræðan 55
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 2008
ATVINNUREKENDUR - FYRIRTÆKI - FÉLAGASAMTÖK
GRENSÁSVEGUR 16 A - HEIL HÚSEIGN - TIL LEIGU
Þetta fallega hús á horni Grensásvegar og Fellsmúla er til leigu og afhendingar
strax. Um er að ræða vandað skrifstofu- og þjónustuhúsnæði á þremur hæðum
auk kjallara samtals u.þ.b. 1400 fm. Lyfta er í húsinu. Eignin er laus til afhend-
ingar nú þegar. Möguleiki er að innrétta eignina eftir óskum leigutaka. Næg bíla-
stæði við húsið, sérbílastæði á efri palli og í bílastæðahúsi. Húsið hefur frábært
auglýsingargildi og gott að merkja sér starfsemi á áberandi hátt.
Mjög hagstæð leiga, 1.475 kr. pr. fm.
Gott tækifæri til þess að tryggja sér aðstöðu og starfstöð á frábærum stað í
borginni, rétt við umferðaræðar og í nálægð við helstu þjónustukjarna. Stutt í
verslanir, banka, strætisvagna og fl.
Nánari upplýsingar veitir Karl í s. 892 0160 - karl@kirkjuhvoll.com
„TIRED of gi-
ving in,“ sagði Rosa
Parks og neitaði að
víkja sæti fyrir
hvítum og hypja sig
aftast í strætó, þar
sem svartir máttu
standa. Áratug
seinna, árið 1964,
eftir harða baráttu
sem kostaði mörg mannslíf, lauk aðskilnaðastefnunni
de jure í Bandaríkjunum. Hálfri öld síðar fáum við
sönnun þess að allt er hægt ef viljinn er fyrir hendi.
Teikn eru á lofti um að aðskilnaðarstefnunni sé loks
að ljúka de facto. Svartur maður var um daginn kos-
inn forseti stórveldisins í vestri. Það voru ekki margir
sem töldu það líklegt fyrir aðeins 24 mánuðum. Sigur
Obama er tvímælalaust tákn nýrra tíma, árangur þrot-
lausrar baráttu til áratuga.
„Þreyttir á að bíða“ segja flóttamenn sem hingað
hafa leitað. Þeir fara í hungurverkfall og hætta lífi
sínu til að ná eyrum og augum fólks og yfirvalda um
óþolandi stöðu sína. Margir þeirra hafa beðið í 3-4 ár
eftir að fá úr því skorið, hvort þeir fái að að setjast
hér að. Allt þetta fólk hefur flúið ömurlegt stjórnmála-
og efnahagsástand heimalands síns. Þurfa þeir að bíða
í áratug?
„Við erum líka fólk,“ segja innflytjendur (sem eru
vel að merkja ekki flóttamenn) sem hingað hafa komið
í leit að atvinnu. Þeir komu hingað ekki einungis
vegna atvinnuleysis í heimalandinu, heldur vegna þess
að hér var þörf á þeim. Hversu lengi þurfa þeir að
bíða til að verða samþykktir sem fullgildir borgarar
þessa lands?
„Sættum okkur ekki við aðgerðarleysið,“ segja mót-
mælendur sem hafa komið saman í öllum hugs-
anlegum kimum samfélagsins. Almenningur kemur
saman á borgarafundum, á Austurvelli, á málfundum,
úti fyrir Alþingi, í háskólasamfélaginu, í verkalýðs-
félögunum, á kvennafundum, hvar sem er, til að finna
kröfum sínum farveg: Stefna en ekki stefnuleysi. Kjós-
um strax. Þriðjungur Íslendinga segist geta hugsað
sér að flytja af landi brott í leit að vinnu og mann-
sæmandi lífi, nú þegar við blasir stórfellt atvinnuleysi
og ógnvænleg kreppa næstu árin. Verður tekið á móti
þeim á erlendri grund eins og við tökum á móti inn-
flytjendum og flóttamönnum á Íslandi?
Við Íslendingar höfum þó alla vega EES samning-
inn sem veitir okkur aðgengi og tryggir rétt okkar til
atvinnu innan ESB landanna. Ef við nytum ekki þessa
samnings værum við réttlaus eins og margir þeirra
flóttamanna sem leita á okkar náðir. Við gætum
hvergi farið, við værum lokuð inni í okkar eigin landi.
Við mundum neyðast til að villa á okkur heimildir,
verða okkur úti um fölsuð vegabréf, smygla okkur úr
landi, sækja um landvistarleyfi og bíða í óvissu í mörg
ár á flóttamannahæli í ókunnu landi. Vegna EES
samninga erum við þó ekki nema innflytjendur. En
hvernig verður tekið við landflótta Íslendingum sem
„ræna“ aðra atvinnu, eins og innflytjendur hér á landi
hafa stundum verið sakaðir um?
„Krefjumst nýrra kosninga,“ segja þeir sem ekki
hyggjast flýja sökkvandi skip, meira að segja þó
nokkrir þeirra innflytjenda sem eru hér enn. Þeir vilja
taka þátt í uppbyggingu landsins og stappa í okkur
stálinu. Þeir hafa upplifað þetta áður og miðla vonandi
þeirri reynslu til okkar sem nú gjöldum fyrir hrokann.
Rosa Parks neitaði að víkja úr sæti en lifði það ekki
að sjá Obama kosinn. Hvað ætlum við að bíða lengi
eftir því að aðskilnaðarstefnu ríkisvalds og fólksins í
landinu lýkur?
Við erum fámenn þjóð – 300 þúsund – ekki 300
milljónir. Hér geta orðið breytingar á mun skemmri
tíma en hjá stórveldinu í vestri. Ísland sem aðeins fyr-
ir mánuði var talið meðal ríkustu landa heims, er nú
greiðsluþrota og biðst ásjár – leitar hælis – hjá um-
heiminum. Úr öllum hornum heyrist talað um nýja
tíma. Áður en þau orð verða merkingarlaus, eins og
önnur orð sem hafa á okkur dunið undanfarnar vikur,
þá hljótum við að þurfa að rísa upp. Ætlum við að bíða
í 3-4 ár og fara í hungurverkfall í von um að rödd okk-
ar heyrist.? Ætlum við að bíða í áratug? Hálfa öld?
Hvenær verðum við endanlega „tired of giving in“ –
eins og Rosa Parks forðum?
Að leita hælis: Þau í dag, við á morgun?
Kolfinna Baldvinsdóttir er MA í sagnfræði
og LLM í alþjóðalögum.
Luciano Dutra er löggiltur skjalaþýðandi.
ÞAÐ dugir víst skammt fyrir dómi að afsaka lögbrot
með heimsku eða fáfræði. En í stjórnmálum á Íslandi
gegnir öðru máli. Utanríkisráðherra telur ómaklega vegið
að viðskiptaráðherra, að krefja hann afsagnar vegna þess
að hann vissi ekki það sem hann þó átti að vita! Og afsök-
unin? Jú, fáfræði; „hann var ekki upplýstur“. Og hverjum
var um að kenna? Einni af stofnunum ráðuneytisins, Fjár-
málaeftirlitinu. Það er ekki eins og hér hafi verið um að
ræða eitthvert ómerkilegt mál, sem ráðherra hafði ekki
verið sagt frá, heldur mál, er varðar efnahagslegt og jafn-
vel pólitískt sjálfstæði þjóðarinnar. Bregðist undirstofnun ráðuneytis í svo
mikilvægu máli, þá hefur ráðuneytið brugðist. Ábyrgðin er ráðherrans. Að
utanríkisráðherra skuli bjóða fólki upp á ofangreindan málflutning undir nú-
verandi kringumstæðum er ekki boðlegt. Og svo tekur forsætisráðherra í
sama streng.
Nú, þegar nýrra siða er þörf sem aldrei fyrr, falla stjórnmálamennirnir í
gamla ábyrgðarleysisfarið. „Ekki benda á mig.“ Auðvitað ættu ráðherrar
viðskipta- og fjármála báðir að sjá sóma sinn í að segja af sér. Það er bara
ekki lenska í íslenskum stjórnmálum. Hér hanga menn á stólum sínum, hvað
sem á gengur. Með fáeinum undantekningum. Í sjálfu sér væri ósanngjarnt
að gera þessa tvo ráðherra eina að blórabögglum. Ríkisstjórnin öll ber
ábyrgð, hún lét hjá líða að grípa til aðgerða í tæka tíð. Einnig ríkisstjórnir
undanfarinna kjörtímabila. Og stofnanir þær, sem eiga að vera til varnar
efnahagslegu öryggi þjóðarinnar, þ.e. Fjármálaeftirlit og Seðlabanki, brugð-
ust skyldum sínum illilega.
Sú stjórnarstefna, sem ráðið hefur ferðinni undanfarin 17 ár, hefur beðið
skipbrot. Bankaútrásin sokkin í skuldafen. Frumkvöðlarnir margrómuðu af-
hjúpaðir sem ótíndir braskarar. Þjóðarstoltið féll niður í núll á einni viku.
Það má reyna að kenna núverandi kreppu um og halda því fram að enginn
hafi séð hana fyrir. En stjórnvöld bera fulla ábyrgð á algjöru varnarleysi Ís-
lands gagnvart áhrifum hennar. Samfara einkavæðingu bankanna voru allar
bremsur á athafnafrelsi þeirra aftengdar. Þeim leyfðist að vaxa íslenskum
efnahag langt upp yfir höfuð. Og einn þeirra komst upp með að stofna til er-
lendra skulda með ábyrgð þjóðarinnar. Afleiðingin er að við eigum nú í alvar-
legri milliríkjadeilu. Deilu, sem hefur sett möguleika okkar á að fá nauðsyn-
leg gjaldeyrislán í uppnám. Í ljósi þessa vekur það furðu, að forsætisráðherra
skuli telja sér og sínu ráðuneyti sætt út yfirstandandi kjörtímabil.
Í mínum huga er óhjákvæmilegt, að boðað verði til kosninga, strax og um
hægist, kannski næsta vor. Þetta er einfaldlega eðlileg lýðræðisleg krafa, þar
sem atburðir síðustu vikna hafa gert marklaust það umboð, sem stjórn-
arflokkarnir fengu í síðustu kosningum. Vilji stjórnin sitja áfram þarf hún að
fá nýtt umboð frá þjóðinni, en láta af völdum ella. Ég óttast reyndar að nú-
verandi stjórn sé ekki vandanum vaxin.
Frá hliðarlínunni séð, a.m.k., virðist hún ákaflega getulaus. Eflaust er hún
þó eitthvað að vinna í málunum bak við tjöldin. Vandinn er bara að við þessar
aðstæður er allt pukur stórhættulegt. Yfirvöld njóta takmarkaðs trausts og
þurfa þess vegna að vera eins opinská gagnvart almenningi og hægt er. Ann-
að ýtir undir þann grun, að verið sé að fela eitthvað. Eða að stjórnvöld séu
einfaldlega ráðalaus. Stjórnvöld þurfa að hrista af sér slyðruorðið og gera
þær uppstokkanir á kerfinu, sem gera þarf. Sumt getur beðið hvítbók-
arinnar, en annað þolir enga bið. Þetta snýst ekki um að leita sökudólga.
Þetta snýst um trúverðugleika stjórnvalda, bæði inn á við og ekki síður út á
við. Stjórnkerfið hefur brugðist og það verður að sjást að stjórnvöld við-
urkenni það og bregðist við því. En ríkisstjórnin er sem lömuð. Einkum er
það áberandi í afstöðu forsætisráðherra til Seðlabankans. Hann virðist enn
bera fullt traust til bankastjórnarinnar, þótt hún sé að öðru leyti rúin öllu
trausti, bæði hérlendis sem erlendis. Það hníga raunar veigamikil rök að því
að bankanum hafi orðið verulega á í messunni, bæði í aðdraganda og upphafi
bankakreppunnar. En það skiptir í sjálfu sér ekki máli lengur. Það sem
skiptir máli, er að traustið er farið veg allrar veraldar og það verður ekki
endurreist án þess að skipta um stjórn í bankanum. Séu bankastjórn og
bankaráð höfð fyrir rangri sök verður bara að hafa það, traustið þarf að end-
urreisa. Þetta er spurning um að fórna minni hagsmunum fyrir meiri. Að
menn sjái þetta ekki er mínum skilningi ofvaxið. Það þarf ekki að fara í graf-
götur um að erlendir ráðamenn horfa á þetta og hugsa sitt.
Hér bauðst ákveðnum manni tækifæri til að sanna að hann væri meira en
bara forsætisráðherra. Að hann væri þjóðarleiðtogi. Líklega borin von að
hann geri það úr þessu. Ríkisstjórnin ætlar að sitja út kjörtímabilið eins og
ekkert hafi í skorist. Ráðherrarnir sitja sem límdir við stólana. Sama má
segja um forstöðumenn stofnananna, sem brugðust. Enginn axlar ábyrgð,
það má ekki „persónugera“ vandann. Eru menn hissa á að erlend ríki og
stofnanir skuli hika við að lána svona óreiðumönnum pening?
Forsætisráðherra eða þjóðarleiðtogi
Kristján Bjartmarsson verkfræðingur.
VISSULEGA er kaldhæðnislegt að
líkja saman grunnskóla sem nýverið
hrundi yfir mörg hundruð börn á
Haíti og efnahagshruninu á Íslandi.
Mér er hins vegar ómögulegt annað
en taka eftir ýmislegt er svipað í bak-
grunni þessara atburða.
Sú ógæfa dundi í síðustu viku yfir
íbúa í hverfi nokkru í höfuðborg
Haítí að skólabygging hrundi yfir
mörg hundruð nemendur með þeim hörmulegu afleið-
ingum að börn ýmist létust eða slösuðust. Ástæða þessa
virðist sú að skólahúsið var illa byggt. Rekstraraðili
skólans virðist einnig hafa verið ábyrgur fyrir hönnun
og byggingu húsnæðisins. Hann mun þó ekki hafa talið
sig þurfa á hjálp eða þjónustu „sérfræðinga“ eins og
verkfræðinga að halda við það verk því hann hefði
reynslu sem tengdist húsbyggingum.
Það er ljóst að hér er á ferð svipuð hugsanavilla og
skaðað hefur íslenskt samfélag árum og áratugum
saman. Hugsanavilla sem felur í sér að sú reynsla sem
við búum yfir á tilteknum vettvangi geri okkur fær um
að sinna krefjandi sérfræðistörfum á þeim vettvangi.
Rökum af þessum toga er ítrekað hampað hér á landi
þegar skyldleiki eða pólitísk tengsl virðast raunveruleg
ástæða þess að tiltekinn einstaklingur er ráðinn í eft-
irsótt starf. Dæmi um þetta er þegar reynsla úreltra
stjónmálamanna er sögð gera þá öllum öðrum fremri
til að takast á við hvert það starf sem hugur þeirra
girnist. Skiptir þá engu hvaða sérfræðiþekkingu talið
er nauðsynlegt að aðrir hefðu þurft að hafa til brunns
að bera til að geta sinnt starfinu á viðunandi hátt. Um
þessar mundir ber hæst fyrrverandi stjórnmálamann í
yfirstjórn seðlabankanns í þessu sambandi. Úreltur
stjórnmálamaður sem leysti af annan úreltan stjórn-
málamann í yfirstjórn þeirrar stofnunar sem veitti fjár-
málageiranum aðhald og eftirlit þar til hann hrundi yf-
ir börn þessa lands. En einnig velti ég fyrir mér og
eflaust fleiri hvort sú staðreynd að utanríkisþjónustan
er maðkétin af úreltum stjórnmálamönnum sé ein
ástæða þess að Ísland hefur staðið sig illa í kynning-
arhlutverki og tengslum út á við á þessum síðustu og
verstu tímum.
Hvorki grunnskólinn á Haítí né íslenskt efnahagslíf
eru fyrstu mannanna verk sem verða fyrir skakkaföll-
um af þessum ástæðum. Ef það er eitthvað sem reynsl-
an hefur að færa okkur er það sú staðreynd að enginn
er til allra hluta bestur.
Að reka seðlabanka á Íslandi og grunnskóla á Haítí
Sigurgrímur Skúlason er próffræðingur.