Skinfaxi - 01.12.1995, Page 78

Hlutverk^
Náttúrufræbistofnunar Islands
Náttúrufrœbistofnun íslands á rœtur sínar ab rekja til
ársins 1889 þegar Hib íslenska náttúrufrœbiféiag var
stofnab „. . .meb þab sérstaklega fyrir mark og mib
ab koma upp náttúrugripasafni hér í Reykjavík, því
vér erum sannfcerbir um, ab slíkt safn hlýtur meb tím-
anum ab verba abaluppspretta alls náttúrufróbleiks
hér á landi, og fá stórmikla vísindalega þýbingu, auk
þess sem þab yrbi til mikils sóma fyrir land vort og
þjób," en svo segir í áskorun um stofnun fétagsins frá
9. júií 1889.
Ábur runnu þær upplýsingar sem afl-
að var af innlendum og erlendum vís-
indamönnum um náttúru landsins til
útlanda og náttúrugripir voru fluttir
úr landi til geymslu á erlendum söfn-
um. Aðstaða og hvatning fyrir inn-
lenda vísindamenn var lítil sem engin
en þetta breyttist eftir stofnun Nátt-
úrugripasafnsins. Loks höfðu íslenskir
náttúrufræðingar eignast sameiginlega
stofnun. Safnið var í eigu Hins ís-
lenska náttúrufræðifélags þar til árið
1947 er ríkið tók vib rekstri þess. Það
var svo árið 1965 ab nafninu var
breytt í Náttúrufræðistofnun íslands.
En hvert er gildi svona stofnunar,
gæti einhver spurt. Er þetta ekki bara
fyrir einhverja vísindamenn, kemur
þetta almenningi eitthvað til góða?
Nú á dögum gerum við okkur grein
fyrir ab okkar eigin tilvera og um-
hverfið eru ein órofa heild. Náttúran
hefur verið og er okkar gnægtar-
brunnur, hvort sem um er að ræða
fæði eða klæöi, orkugjafa eða bygg-
ingarefni. Þaö er okkur því lífsnauð-
syn að nýta náttúruna skynsamlega
og vernda hana fyrir komandi kyn-
slóðir. Hlutverk Náttúrufræðistofnun-
ar íslands er að vera vísindalegur
bakhjarl náttúruverndar og ráðgjafi
um skynsamlega nýtingu náttúrunnar.
í lögum um stofnunina segir að eitt
af meginverkefnum hennar sé að skrá
kerfisbundið einstaka þætti íslenskrar
náttúru og sjá um gerð og útgáfu
korta, m.a. um jarðfræði og útbreiðslu
jurta- og dýrategunda. Jafnframt er
stofnuninni gert að varöveita náttúru-
gripi, ritsmíbar og önnur gögn á vís-
indalegum heimildasöfnum og byggja
upp abgengilegt gagnasafn með sem
fyllstum heimildum um íslenska nátt-
úru. Stofnunin skal m.a. varðveita
skýrslur íslenskra og erlendra vísinda-
manna um rannsóknir á náttúru
landsins og halda saman upplýsing-
um um náttúruna sem aðrar opinber-
ar stofnanir geta látið í té. í lögunum
er kveðið á um skyldu stofnunarinnar
til að veita aðgang að gögnum. Þar er
einnig gert ráð fyrir að hún leiðbeini
við hóflega nýtingu náttúrulegra aub-
linda og aðstoði við mat á verndar-
gildi vistkerfa og náttúruminja og
áhrifum landnotkunar á náttúruna.
Þörfin fyrir öflugan og aðgengilegan
gagnabanka um náttúru landsins hef-
ur aukist verulega á undanförnum ár-
um og fer vaxandi. Nægir í því sam-
bandi að minna á skipulagsskyldu
sveitarfélaga, ný lög um mat á um-
hverfisáhrifum og þá áherslu sem nú
er lögð á að nýting náttúruauðlinda
byggist á vísindalegum upplýsingum
um ástand þeirra. Hlutverk Náttúru-
fræðistofnunar er að skaffa áreiðan-
legar upplýsingar um náttúru íslands
sem aflað er með rannsóknum og
annarri skipulegri heimildasöfnun. í
þessu felst sérstaða hennar. Engin
önnur stofnun hefur það hlutverk
lögboðið að skrásetja íslenska náttúru
kerfisbundið og byggja þannig upp
aðgengilega gagnabanka fyrir al-
menning, sveitarfélög og stofnanir
ríkisins.
Náttúrufræðistofnun ber einnig
skylda til að styðja við uppbyggingu
sýningarsafna um náttúrufræði fyrir
almenning. Umhverfisverkefni eru
unnin fyrir fyrirtæki, stofnanir og
sveitarfélög og marvísleg þjónusta
veitt almenningi svo sem greining á
skordýrum. Ekki má gleyma sýningar-
Ljósmyndir Cuttormur Sigbjarnarson, jaröfrceöingur, framkvœmdastjóri Náttúru-
frœöistofnunar íslands.