Sjómannablaðið Víkingur

Árgangur

Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1945, Blaðsíða 14

Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1945, Blaðsíða 14
Þegar dvergbafarnir réðust á Tirpitz Þýtt, lítið eitt stytt, úr The Saturday Evening Post. Það hefir í mörgum tilfellum komíð í ljós, að þróunin í herskipasmíði hefir farið hringinn, þannig, að eftir að stærðarhámarkinu hefir ver- ið náð, hefir þróunin snúizt til baka. Við eigum hliðstæð dæmi úr dýraríkinu. Eftir tímabil risa- eðiunnar hefst þróunin aftur til smærri dýra. Ein tegund herskipa er fundin upp, smíðuð, tekin í notkun. Óðar eru hafnar endurbætur. Skipið má endurbæta á þenna hátt eður hinn. Vopnabúnaðurinn er ekki nógu kröftugur, hrað- inn of lítill. Skipið ekki nógu sjóhæft til að mæta öllum veðrum. Endurbæturnar gera skipið betra, — en óhjákvæmilega stækkar það um leið. Hinir upphaflegu tundurskeytabátar voru lítil kríli, sem gátu hangið í skipsdavíðum og í rauninni ætlaðir til að flytjast þannig á hernaðarvett- vanginn. Ef þeir væru nú aðeins stærri yrðu þeir um leið sjóhæfari, og ennþá stærri tundur- skeytabátar gátu gengið hraðar, borið stærri fallbyssur og þannig ráðið niðurlögum hinna smærri, óvinanna. Þannig var kapphlaupið um hraða og vopnabúnað hafið. Undanfarin 70 ár hefir tundurskeytabáturinn stækkað úr „davíðubátkrílinu“ upp í nýtízku tundurspilli yfir 2000 smál., orustuhæfari en beitiskip síðustu kynslóðar og að burðarmagni jafnstór orustuskipum Nelsons. Þegar þessu stigi er náð, komast menn að raun um, að þessi tegund skipa er mjög kostn- aðarsöm, útheimtir stóra skipshöfn og mikinn útbúnað. Mönnum er orðið ljóst, að skip af þess- ari gerð má smíða hlutfallslega ódýrari, kraft- minni, stórum minni, í fjöldaframleiðslu, svo að tap eins eða fleiri er ekki tilfinnanlegt. Og nú rækja tundurskeytabátar, sem þjóta í stórhóp- um meðfram Bretlandsströndum, að nokkru leyti hlutverk tundurspillanna. Nú þegar verður vart endurtekinnar þróunar í þessari gerð skipa. Kemur það fram í sífellt stærri gerðum af tundurskeytabátum. Um þróunina í smíði kafbáta er svipaða sögu að segja. Upphaflega voru þeir langt innan við 100 smál. að stærð, notaðir til þess að verja hafnir. Þeim var ætlað nokkurra mílna athafna- svið, og úthaldstími þeirra var nokkrar klukku- stundir. Úr þessu hefst þróunarskeið kafbát- ii anna, sem hnígur í svipaðan farveg og tundur- skeytabátanna. Þyngri vopnabúnaður, stærri kafbátar. 1920 voru þeir orðnir ófreskjur á borð við Surcouf (franskur), og brezku X-gerðina, yfir 2000 smál., vopnaðir þungum fallbyssum, og voru að nafninu til taldir jafnokar tundur- spillanna. En nú tekur hjólið allt í einu að snú- ast. Þegar árið 1918 notuðu ítalir smáskip, svo- kallaða hálfkafbáta, sem ferðuðust hálfir í lcafi. 1940—41 reyndu þeir notkun þessara gerða, endurbætta, gegn Bretum á Miðjarðarhafi. Japanar höfðu einnig gert tilraunir með ó- dýra, liðlega smákafbáta og reynt að nota þá við Pearl Harbor, Sidney og víðar. Bretar voru einnig með hugleiðingar í þessa átt, — en eng- inn hafði hugmynd um það, þar til Tirpitz varð fyrir tundurskeytunum á Altenfirði. Rökfærslurnar gegn hinum risastóru kafbát- um voru sterkar og sannfærandi. Vélaútbúnað- urinn, sem útheimtist til að knýja þá áfram neð- ansjávar, tók svo mikið af hleðslurúminu, að kafbáturinn gat ekki fullnægt sömu skilyrðum og ofansjávarherskip sömu stærðar. Vopnabún- aðurinn varð kraftminni nær sjávarfleti. Tund- urskeyti, sem skotið var frá 1000 smál. kafbáti neðansjávar, var eins kraftmikið og því væri skotið frá 2000 smál. kafbát. Ef kafbátur af meðalstærð gat ferðast yfir hafið og haldið úti jafnlengi og líkamsþrek skipshafnarinnar entist, hafði hann rækt hlutverk „stóra bróður“. Tveir af meðalstærð gátu líka verið á 2 stöðum í einu. Að lokum voru rökin sterk fyrir því, að stóru kafbátarnii' væru lengur að fara í kaf, þyngri í vöfum, dragi stærri slóða og séu stærra skot- mark. En á kafbát af meðalstærð og dvergkafbát er reginmunur. Dvergkafbáturinn er auðsjáanlega ekki fær um að ferðast yfir hafið, hann verður að flytja á vettvanginn, ef óvinirnir eru fjar- lægir. Slíkt útheimtir annaðhvort alger yfirráð á hafinu eða að víkingaskip læðist með hann að athafnasvæði hans í skjóli myrkurs og að sjóndeildarhring að degi til, og sjósetji liann. Hætta er á, að „víkingaskipið“ verði uppgötvað og því sökkt, en það leiðir til þeirrar eftirtektar- verðu ályktunar, að dvergkafbáturinn sé vopn, VÍKINGUR

x

Sjómannablaðið Víkingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.