Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1953, Blaðsíða 14

biblíusögumar voru mér sem gamlir vinir, sem
ég gat ekki hugsað til að yfirgefa. Mér var
ógerlegt að skilja það, að herra Hamel væri á
förum, og ég ætti aldrei að líta hann augum
framar. Allir duttlungar hans og refsigirni
var fymt og gleymt.
Vesalings Hamel. Hann hafði klæðzt helgi-
dagafötum sínum í tilefni síðustu kennslu-
stundarinnar. Nú varð mér það einnig ljóst,
hvers vegna gömlu þorpsbúarnir voru mættir.
Það var sökum þess, að þeir hörmuðu, að skól-
ans nyti ekki lengur við. Þeir vom komnir til
þess að tjá Hamel þakkir fyrir fjörutíu ára
dygga þjónustu. Þeir vildu votta virðingu sína
landinu, sem þeir höfðu átt — og misst.
Meðan ég var að íhuga allt þetta, heyrði ég
nafn mitt nefnt. Það var komið að mér að
lesa. Ég hefði viljað gefa mikið til þess að
geta sagt reglurnar fyrir hluttaksorðunum
hátt og greinilega, án minnstu mistaka. En ég
ruglaði öllu saman þegar í upphafi. Eg stóð
skjálfandi af ótta og blygðun og hélt mér í
borðið. Hjartað barðist 1 brjósti mér, og ég
dirfðist ekki að líta upp. Eg heyrði herra
Hamel segja við mig:
— Eg ætla ekki að ávíta þig, Franz litli, þig
mun taka þetta nógu sárt samt. Við ættum
heldur að reyna að athuga, hvað veldur þessu.
Daglega höfum við sagt við sjálf okkur: — Ég
hef nógan tíma. Ég læri þetta bara á morgun.
Nú fyrst sjáum við afleiðingar vanrækslu-
syndanna. Það er einmitt þetta, sem hefur
orðið Alsace að falli. Hún hefur frestað því
til morguns, sem henni bar að framkvæma í
dag. Það er sízt að ástæðulausu, þótt fjand-
mennirnir þarna úti beri okkur á brýn, að við
látumst vera Frakkar, án þess þó einu sinni
að kunna að tala eða rita þjóðtungu okkar. Þú
ert svo sem ekki verstur, Franz litli. Við höf-
um öll margs að iðrast.
— Foreldrum ykkar var það ekkert hugðar-
mál að setja ykkur til mennta. Þeir vildu mun
heldur reyna að fá ykkur starf á sveitasetrum
eða í verksmiðjum. Þannig hefði ykkur gefizt
kostur á því að afla nokkurs fjár. Ég get líka
að ýmsu leyti kennt sjálfum mér um, hvernig
nám ykkar hefur tekizt. Hef ég ekki oft og
tíðum látið ykkur vökva blómin mín, þegar þið
áttuð að lesa og læra? Gaf ég ykkur ekki líka
oft frí, þegar mig langaði til þess að bregða
mér á silungaveiðar?
Herra Hamel tók að ræða um móðurmálið
fram og aftur. Hann kvað frönskuna fegursta
mál í víðri veröld. Hann bað okkur umfram
allt að auka þekkingu okkar á þjóðtungunni og
gleyma henni aldrei. Þótt þjóðin yrði hneppt
í þrældóm, taldi hann hana hafa fangelsislyk-
ilinn í höndum sér, ef hún varðveitti mál sitt
óspillt. Síðan opnaði hann málfræðina og
tók að útskýra reglur hennar. Mig undraði,
hversu vel ég skildi þær nú. Allt, sem hann
sagði. virtist svo einfalt og augljóst. Aldrei
hafði ég veitt orðum hans slíka athygli fyrr.
Mér virtist einnig, að hann hefði aldrei út-
skýrt reglur málfræðinnar með annarri eins
kostgæfni. Það var eins og hann vildi miðla
okkur öllum fróðleik sínum, áður en hann
héldi á braut.
Þegar málfræðinni lauk, lét hann okkur
skrifa. Að þessu sinni gaf hann okkur nýja
forskrift, ritaða fagurri rithönd: — Frakkland,
Alsace, Frakkland, Alsace. Þú hefðir átt að
sjá, hversu allir voru kappsamir og þögulir.
Eina hljóðið, sem rauf kyrrðina, var risp
pennanna. Nokkrar bjöllur flugu inn í skóla-
stofuna. Enginn gaf þeim minnstu gætur.
Dúfurnar kurruðu dapurlega á húsþökunum.
— Skyldu fuglarnir einnig verða neyddir
til þess að syngja á þýzku eins og við? hugs-
aði ég með sjálfum mér.
Alltaf, þegar ég leit upp frá skriftinni, sá
ég herra Hamel sitja hreyfingarvana á stóln-
.um sínum og stara í kringum sig. Það var eins
og hann vildi skapa í huga sér ófyrnanlega
mynd af litlu skólastofunni okkar. f fjörutíu
ár hafði hann starfað hér, með garðinn sinn
utan við gluggann og nemendurna andspænis
sér. Skólaborðin og bekkimir voru hið eina,
sem breytzt hafði. Valhnotutrén í garðinum
höfðu einnig stækkað. Humalviðurinn, sem
hann hafði sjálfur gróðursett, náði nú allt upp
að þaki. Það hlaut að falla honum þungt að
verða að yfirgefa allt þetta. í herberginu yfir
höfðum okkar var systir hans í önnum við að
búa um farangur þeirra. Þau áttu að hverfa
úr landi strax að morgni.
Þegar skriftaræfingunni var lolcið, tók herra
Hamel að spyrja okkur út úr sögu Frakk-
lands. Hauser gamli sat enn í sæti sínu og
hafði sett upp gleraugun. Hann hélt báðum
höndum um frönskunámsbókina og grét af
geðshræringu. Hann var svo skringilegur í
háttum, að okkur var næst skapi að hlæja og
gráta í senn.
Þessari kennslustund mun ég aldrei gleyma.
Skyndilega tók kirkjuklukkan að slá. Um
sömu mundir hljómaði trumbusláttur prússn-
esku hermannanna utan við gluggann. Herra
Hamel reis á fætur. Andlit hans var náfölt.
Mér hafði aldrei virzt hann svo tígulegur fyrr.
— Vinir mínir, mælti hann skjálfandi röddu.
VÍKINGUR
202