Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1953, Blaðsíða 19

Júlíus Ólafsson:
Haf rannsóknir
Síðustu áratugi hafa efnisvísindin meira og meira
lagt undir sig heiminn. Fáar efnislegar framkvæmdir
eru taldár mögulegar án þeirra íhlutunar. Ein grein
efnisvísindanna er fiskirannsóknir. Þær þjóðir, sem
hagsmuna hafa að gæta — og eiga efnalega afkomu
sína að meira eða minna leyti undir fiskveiðum, leggja
nú aukið kapp á að kynna sér lifnaðarhætti og göngur
fiskjarins um úthöfin og við strendur landanna.
íslendingar, sem tvímælalaust eiga lífsafkomu sína
undir fiskveiðum, taka nú með ári hverju (á eigin
skipum), vaxandi þátt í fiskirannsóknum á hafinu og
þeim þingum, sem um þessi mál fjalla á alþjóðavett-
vangi. íslenzka þjóðin stendur einhuga um þessa vís-
indagrein og væntir sér mikils af henni. Þjóðin vill
fórna fé og fyrirhöfn til að skapa sér skilyrði til
að leysa sitt mikla hlutverk sem bezt af hendi. ís-
lendingar hafa haft og hafa í mörg hom að líta.
Kemur þá til álita, hverju beri fyrst að sinna. Full-
komið nýtizku hafrannsóknaskip hefir ekki verið
fyrir hendi fram að þessu, á borð við þau fiski-
rannsóknarskip, sem stærri og auðugri þjóðir hafa ráð
á að gera út, enda naumast til þess ætlast, með
neinni sanngirni, að fámenn þjóð geti keppt við þær
í þeim efnum. Samt þokast þessi mál öll í áttina að
því marki, sem stefnt hefir verið að, þannig, að full-
komlega útbúið og gott skip til fiskirannsókna er að
koma í þjónustuna og þegar lagður að nokkru grunn-
ur að fiskivísindahöll í höfuðstaðnum. Þetta eru áfang-
ar, sem vert er um að geta, því að ef vel er á haldið,
marka þeir tímamót.
Fiskirannsókna- og varðskipið María Júlía var hyggt
til þessarar starfsemi. Var sérfræðingur fiskirann-
sóknanna þar með í ráðum. Kom þetta skip til lands-
ins í aprílmánuði 1950. Eins og kunnugt er, var það
smíðað í Danmörku. Þegar farið var að nota skipið,
komu í ljós ýmsir annmarkar, skipið of lítið á fjar-
lægari rannsóknarsvæðum, ásamt öðru fleiru. Var nú
enn herjað á ríkisstjóm og alþingi að útvega stærra
og enn fullkomnara skip til fiskirannsóknanna. Mitt
í öllu fjármálaöngþveitinu og fjáraustrinum voru sum-
ir gætnustu og sparsömustu menn alþingis jafnvel
með tillögur um kaup á tveimur stórskipum til haf-
rannsókna. Skip, sem kosta myndu milljónatugi, ef
hyggja ætti og húa með öllum fullkomnustu rann-
sóknartækjum. Á þeim háa og virðulega stað, alþingi
íslendinga, var þannig litið á málin, að stórfé á þjóð-
armælikvarða var ekki talin of mikil fórn fyrir þetta
nauðsynjamál. Allt kapp er bezt með forsjá. Hvað
sem verða kann í framtíðinni um þessi skipakaup,
VÍKINGUR
þá varð það úr að þessu sinni, að varðskipið „Ægir“
varð fyrir valinu. „Ægir“ er um 500 smálesta skip,
byggður 1929 hjá skipa- og vélasmíðastöðinni Bur-
meister & Wain í Kaupmannahöfn. Þótt „Ægir“ sé
24 ára gamall, er hann eitt af traustustu skipum
flotans. Hann hefir það fram yfir mörg önnur skip
sömu tegundar, jafnvel þau, sem yngri eru en hann,
svo skiptir tugum ára, að aðalvélin hefir ekki fram
að þessu bilað, svo tjón hafi af hlotizt. Ég vona og
bið guð, að gifta skips og skipshafnar verði ekki
minni en verið hefir, þegar nú er farið inn á hið
veigamikla athafnasvið fiskirannsókna.
Hjá því varð ekki komizt að gera ýmsar breyting-
ar og endurbætur á „Ægi“. Eru þær ekki allar ennþá
komnar til framkvæmda. Samtímis þessum aðgerðum
fór fram 24 ára flokkun skips og véla; var þar
furðulítið ábótavant. Áður var ákveðið að skipta um
stýrishús á skipinu. Var það tréhús, sem alltaf lak
og auk þess óhæft og þröngt til að rúma þau mörgu
og fullkomnu tæki, sem koma áttu í skipið, þegar
breyta átti því í rannsóknarstöð. Var byrjað á þess-
um framkvæmdum í byrjun júnímánaðar. Þeim lauk
ekki fyrr en 20. ágúst, að skipið fór úr höfn. Útgerð-
arstjóri landhelgisgæzlunnar, Pétur Sigurðsson, lét
einskis ófreistað til að flýta framkvæmdum, svo að
skipið kæmist sem fyrst af stað út á síldarmiðin með
hið dýrmæta og þráða „Astictæki“, en hugir og óskir
síldveiðimanna, útgerðarmanna og raunar allrar þjóð-
arinnar höfðu bundið miklar vonir við þett áhald. Var
þessu mikla verki lokið nálægt tilteknum tíma. Með
Astictækinu komu til landsins tveir sérfróðir menn
til að sjá um niðursetningu á því. Gekk sú vinna öll-
um vonum framar. Var samtímis unnið að niðursetn-
ingu siglingatækja, svo sem radar, dýptarmæla, mið-
unarstöðvar, ljósaútbúnaðar og hraðamælis o. fl. Voru
að vanda drjúgar innansleikjumar. Þegar öllu nauð-
synlegu var lokið, var farin reynsluför út í flóa til að
reyna vélar og tæki. Gekk sú ferð vel eftir ástæðum.
Þegar að burtför leið, kom sérfróður maður frá
Astic-finnanu, sem kenna átti á tækið og fræða menn
um notkun þess. Til öryggis lét útgerðarstjóri annan
sérfróða manninn, sem var við niðursetningu tækisins,
fara með „Ægi“ í fyrstu ferðina, til að gera við og
greiða fyrir, ef eitthvað óhapp henti. Það var allt
gert, sem hægt var frá útgerðarinnar hendi, til þess
að hin fyrsta sjóferð „Ægis“ með Astic-tækið innan-
borðs gæti heppnazt.
Þegar farið var frá Reykjavík, töldu menn sjálf-
sagt, að annar eða báðir sérfræðingar og fulltrúar
207