Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1963, Blaðsíða 14

jarðlögum. Hann dró skoðanir
sínar. saman á eftirfarandi hátt:
„Með því að hlutirnir eru miklu
eldri en bókmenntirnar, er ekk-
ert að undra þó að á okkar tím-
um séu ekki til neinar sagnir
um að sjórinn hafi legið yfir
mörgum löndum. Þó nú að ein-
hverjar sagnir hefðu samt sem
áður verið skráðar, þá hefðu
stríð, brennur, syndaflóðið, mál-
breytingar og lagaboð eytt öllu
slíku. Fyrir okkur eru það nægi-
legar sannanir fyrir því sem
gerzt hefir endur fyrir löngu í
sjónum, botnleifarnar, er nú
finnast hátt uppi í fjöllum langa
vegu frá sjó.
Samhliða vatnsorku og jarð-
fræðiathugunum da Vincis voru
athuganir hans á loftinu. Hann
uppgötvaði margt um eðli þess
og eiginleika með því að horfa á
jafnalgenga hluti og fugla á
flugi, reyk og skýjamyndun í
lofti. Hann skilgreindi í raun-
inni reglur þyngdarlögmálsins
um 200 árum á undan Newton:
Hann sagði: „Hreyfing loftsins
gagnvart föstum hlut er jafn
sterk og hreyfing hlutar gagn-
vart loftinu, sem er óhreyfan-
legt“. Smíði hans á flugtækj-
um og tilraunir með þau, sýna
ástríðu hans og kapp að sigra
þessa fjórðu höfuðskepnu verald-
arinnar.
Að líkindum er mesta verk
hans um hin óþekktu náttúru-
öfl svo nefndar „Deluge dra-
wings“, myndir um syndaflóðið,
gerðar einhverntíma á árunum
milli 1515 og 1518, síðustu ævi-
ár da Vincis. Sérhver kynstofn
mannkynsins á öllum tímum hef-
ir viljað foiwitnast um hvernig
heimurinn er til orðinn. Þessi
forvitni er undirrót og upp-
spretta allra vísinda og allra
goðsagna um sköpun heimsins,
um flóðið mikla og um eyðingu
jarðar.
Leonardo reyndi að leysa þessa
gátu, ekki á undirstöðu goðsagn-
anna, heldur á grundvelli raun-
hæfra vísinda. Hann komst í
þessum hugleiðingum sínum að
þeirri niðurstöðu að alheimur-
38
Ingólfur Stefánsson:
Sjómannaskóli — Skólaskip
Aðalútflutningur okkar Is-
lendinga er sjávarafurðir og
mun svo verða enn um sinn. Af
þessu leiðir að athafnalíf til lands
og sjávar byggist á því, hvern-
ig aflabrögð eru hver.ju sinni og
hve vel við nýtum það, sem fæst.
Af þessu leiðir að leggja þarf
sérstaka rækt við undirbúning
sjómannaefna, svo nægilegur
hópur dugandi sjómanna sé fyr-
ir hendi hverju sinni.
Að undanförnu hafa æ færri
lagt fyrir sig sjómennsku, aðrar
starfsgreinar hafa orðið hlut-
skarpari á vinnumarkaðinum.
Til þess að ráða bót á vöntun
sjómanna vil ég leggja til, að
hver. fullfrískur karlmaður á
aldrinum 18—21 árs leggi fram
nokkra mánuði til sjósóknar á
fiskiskipum. Mætti kalla þetta
sjósóknarskyldu, og væri ungum
mönnum aðeins góð hvíld frá
skólabekknum.
Það er hugsanlegt að fleiri, en
nú gerist, gerðu sjómennsku að
lífsstarfi við það að kynnast
sjónum og störfunum þar. Jafn-
vel gæti verið að augu mennta-
manna opnuðust fyrir því, að
fleira er þarflegt að læra heldur
en lög og læknisfræði. Eins gerðu
ungir menn s,ér grein fyrir þeirri
staðreynd að sjósókn og afla-
brögð skera úr um það, hvort
hægt er að lifa mannsæmandi
lífi hérlendis.
En til þess að lífvænlegt sé í
landi voru, þarf vel æfða og dug-
mikla sjómannastétt.
Eins og að undanförnu mun
reynt að reka sjóvinnunámskeið
í vetur. Sjóvinnunámskeiðin
hafa unnið að því að kenna ungl-
ingum undirstöðuatriði í sjó-
vinnu. En í framhaldi af þess-
um námskeiðum þarf að vera
hægt að koma unglingum þeim,
sem á námskeiðunum hafa ver-
ið til framhaldsnáms.
Hvað er nú hægt að gera til
þess að undirbúningsnámið
komi að gagni? Dettur mér. í
hug, að skólaskip kæmi þarna að
gagni. I því sambandi verður rík-
ið að koma til, nógan á það skipa-
kostinn. Og vil ég gera það að
tillögu minni að gerður sé út
togari í þessu augnamiði. Um
borð í togara kemur að mestu
gagni sá undirbúningur., sem
piltarnir hafa fengið á sjóvinnu-
námskeiðunum. Störfin á togur-
unum eru alhliða, t. d. er unnið
að uppsetningu veiðarfæranna,
inn muiidi að lokum eyða sér
sjálfur. Þetta má ráða af áður-
nefndum teikningum, en þær eru
draumsýnir eða vitranir um
heimsendi gerðar af hugmynda-
flugi þessa frábæra vísinda- og
listamanns. Hamrarnir, sem eyð-
ast, hvirfilvindar og straumiður.
í vatni, eru sömu fyrirbrigðin
sem Leonardo uppgötvaði sem
einstaklingur í hinum mörgu til-
raunum sínum. Hér verða þau
honum hugsýnir óstjómlegra
afla. Sömu öflin sem sköpuðu
og stjórnuðu heiminum og gátu
einnig unnið að tortímingu hans.
En nú mætti spyrja, ef Leo-
nardo hefir skilið alla þessa
hluti, hvers vegna reyndi hann
ekki að notfæra sér þá? Af
þeirri einföldu ástæðu, að á
hans dögum voru ekki neinar
samanþjappaðar. aflvélar, eigi
heldur neinir málmar nógu harð-
ir til slíkra hluta. Hefði hann
haft nauðsynleg tæki til umráða,
er enginn efi á að honum hefði
tekizt að gera tæknileg krafta-
verk.
Þýtt eftir „The compass“.
Hallgr. J.
VÍKINGUE