Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1963, Side 18

FJORÐA DRAGNÓTAVEIÐIN HEFST
Veiðileyfi byggð á ummœlum fishfræðinga,
meðan vísindaleg gögn geymast óunnin.
Þann 14. júní síðastliðinn
barst til okkar útvarpsfrétt frá
sjávarútvegsmálaráðun. um að
veiðileyfum með dragnót hefði
verið úthlutað og veiðar mundu
geta hafist 18/6, eða daginn
eftir fullveldisdaginn.
Eitthvað fannst mér þetta
ekki fara vel saman, að rninn-
ast okkar frelsisbaráttu og siv-
urdagsins, og hefja svo drag-
nótaveiðar, því frelsi og rán-
yrkja eiga ekki samleið, en vit-
anlega skiptir það ekki máli
hvort veiðarnar hefjast 17, 18
eða 19 dag mánaðarins.
Þetta varð til þess, að ég fór
að rifja upp sögu þessa leiðinda
máls, og sjá einu sinni enn, með
hvaða hætti það mátti verða, að
þessar veiðar skyldu aftur upp
teknar, eftir þá örlagaríku
reynslu sem fékkst af þessum
veiðum á fyrsta tímabili þeirra
hér við land, sem endaði með
því að fólk til sjávar og sveita
reis upp og mótmælti rányrkj-
unni.
Þegar þjarkað var um þetta
mál á alþingi 1958, voru það
ein megin rökin hjá þeim er
eftir veiðunum óskuðu, að mörg
lög af kola væru komin í Faxa-
flóa, og fyrir þessum kola lægi
það eitt, að látast úr hor eða
elli, engum til gagns, og ekki
nóg með það, heldur átti þessi
óskaplega kolamergð, að spilla
lífsskilyrðum annarra fiskja í
„flóanum." Þá voru og rök, að
þarna væri sú gullnáma, sem
ein væri þess megnug að rétta
við hinn bága fjárhag þjóðar-
búsins, aðeins ef menn vildu
notfæra sér það. Þetta var ákaf-
lega glæsilegur málstaður.
En þessi spilaborg hrundi til
grunna, eins og þær gera yfir-
186
leitt. Þess skal getið, að fiski-
fræðingar hafa nú nýlega, lýst
því yfir, að sagan um mörgu
lögin af kola í Faxaflóa, sé ekki
frá þeim komin, og er það vel,
þótt flestir munu hafa vitað það
áður, því fiskifræðingur, sem
héldi slíkum fjarstæðum fram,
gerði fiskirannsóknum greiða
með því að velja sér aðra at-
vinnu.
Svo fór á hinu háa Alþingi,
að meirihluta þingmanna fannst
það ótækt, að láta kolann verða
ellidauðan, og einnig að láta
slíkan fjársjóð liggja á hafs-
botni ónýttan. Þess vegna urðu
til iög no. 40, 1960. um leyfi til
veiða með dragnót, og þau lög
sett samkv. lögum frá 1948 um
vísindalega vernd fiskimiðanna.
Samkvæmt þessum lögum,
voru það ekki stjórnmálamenn-
irnir einir sem réðu um leyfis-
veitingar á hverjum stað, held-
ur áttu það að vera sveita-
stjórnir, samtök sjómanna, út-
vegsmanna, og verkamanna. At-
kvæðisbærir voru allir þeir að-
ilar, er töldu sig hafahagsmuna
að gæta, varðandi viðkomandi
veiðisvæði.
Sú nýbreytni var tilkynnt
með þessari atkvæðagreiðslu, að
þeir fyrrtaldir aðilar sem ekki
greiddu atkvæði, væru taldir
með málinu. Ekki er mér kunn-
ugt um, hve mikið þetta er not-
að, eða hvort það hefir nokkuð
verið notað, því það er yfirleitt
hljótt um þessa atkvæðagreiðslu
og talningu atkvæða, útvarp og
blöð eru um það hljóðlátari en
kosningarnar almennt, það er þó
ekki ófróðlegar fréttaefni en
margt annað, að heyra hverjir
eru með málinu á hverjum stað,
og hverjir á móti, og hvað marg-
ir eru úrskurðaðir með málinu,
af því að þeir hafa ekki greitt
atkvæði.
Ekki minnist ég þess, að hafa
heyrt þetta nýmæli í atkvæða-
greiðslu tilkynnt varðandi önn-
ur mál, en mætti þó vera, því
það hlýtur að hvetja menn til
að hafa skoðun.
Þegar til veiðanna kom,
reyndust lögin af kola við Faxa-
flóa, og víðar, mun færri en
ætlað var, eða sennilega tæp-
lega eitt. Þetta mun hafa orðið
stjórnmálamönnum og útgerðar-
mönnum, þeim er veiðanna ósk-
uðu nokkur vonbrigði, en sú var
þó huggunin að bolfiskur var á
veiðisvæðunum við beztu heilsu,
en af honum næst ekkert veru-
legt magn, ef dregið er fyrir
föstu, nema mikill fiskur sé fyr-
ir. En það var einmitt ákveðið,
þegar leyfin voru veitt, að dreg-
ið væri fyrir föstu.
Útgerðarmenn fóru því fram á
það að draga fyrir lausu. Rann-
sókn fór fram á því hvort meira
fengist af bolfiski, ef dregið
væri fyrir lausu, því veiðarnar
voru leyfðar fyrst og fremst til
að ná flatfiskinum og hagnýta
hann. Niðurstaðan varð sú, að
því er útvarpsfrétt hermdi, að
minna fékkst af bolfiski ef dreg-
ið var fyrir lausu, en meira af
kola. Ekkert var þá því til fyr-
irstöðu að veita leyfi til þess,
og var það gert 1961.
Ekki er mér kunnugt um
hverjir framkvæmdu rannsókn-
ina, en mörgum sem til veiðanna
þekkja mun hafa orðið á að
brosa að útkomunni.
Er hér var komið með leyfin,
höfðu þeir er veiðarnar stunda
fengið óskir sínar svo til upp-
fylltar, þeir voru frjálsir að
draga sínar vörpur með þeim
hraða sem vélaorka hvers báts
leyfði meðan nótinni var lokað,
en einmitt það gaf og gefur bol-
fiskinn. Auk þess var nú auð-
YÍKINGUS