Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1963, Blaðsíða 28

komu beint erlendis frá. Hér-
aðsbúar sáu fljótlega að meira
hagræði þurfti í verzlunina til
þess að fullkomnu gagni yrði
fyrir alla héraðsbúa, því að enn
urðu þeir er austan Mýrdals-
sands og Eldshrauns bjuggu að
sækja verzlun sína til „Víkur“
með gamla laginu, þótt leiðin
væri þá þegar mikið stytt frá
því er áður var, það er frá
Eyrarbakka.
Þá var hafin slátrun sauðfjár
í „Vík“ og kallaði það á nýjar
aðgerðir í samgöngumálum á
sjó.
Hugmynd kom nú /ram um
það, að eignast skip til vöru-
flutninga, til og frá héraðsbú-
um, og f jölga verzlunar- og upp-
skipunarstöðum. Framkvæmdin
varð sú að hlutafélagið „Skaft-
fellingur“ var stofnað af hér-
aðsbúum og verzlunarsamtökum
þeirra, og samningur gerður við
danska skipasmíðastöð um smíði
skips. Árið 1916 til 1917 var
svo m/b Skaftfellingur smíðað-
ur úti í Svenborg. Stofnfé hluta-
félagsins var kr. 60000 og skip-
stærðin ákveðin 60 smálestir. f
aprílmánuði 1917 var svo Skaft-
fellingur afhentur fullsmíðaður.
Áhöfn var ráðin á skipið, sem
sigla átti því heim og vera á því
til að byrja með. Mýrdælingar
lögðu til alla yfirmenn skipsins,
að undanteknum stýrimanni,
sem var frá Vestmannaeyjum.
Skipstjóri var Jón Högnason, 1.
vélst. Ormur Ormsson frá Kald-
rananesi, 2. vélst. Elías I-Iögna-
son, bróðir Jóns og stýrimaður
Finnbogi Finnbogason frá Norð-
urgarði, Vestmannaeyjum. Þess-
ir 4 menn sigldu svo Skaftfell-
ingi upp til íslands. Var þá
fyrri heimsstyrjöldin í algleym-
ingi, og mildir örðugleikar í
Danmörku af þeim sökum. Olíu
var enga að fá, svo að seglin
ein varð á að treysta, enda var
skipið byggt með það fyrir aug-
um að sigla því þá er gæfi, vél-
arafl var eigi nema 40 hestöfl.
Þeir félagarnir lögðu af stað
frá Svenborg 20. apríl. Siglt var
norður með Noregi, allt norður
undir Bergen, til þess að forð-
ast það að vera á algengum sigl-
ingaleiðum vegna hafbátahættu
og óþæginda, sem af styrjaldar-
aðiljum gat leitt. Ferðin gekk
slysalaust og án tíðinda. Til
Vestmannaeyja komu þeir svo
6. maí,. eftir 17 sólarhringa sigi-
ingu.
Nú var ákveðið að hefjavöru-
flutninga til Skaftáróss og Ör-
æfa að Ingólfshöfða. En Skaft-
ártungan og Álftaverð skyldu
sækja verzlun sína til Víkur,
eins og verið hafði frá því að
verzlun hófst þar. Sláturfé urðu
þó allir héraðsbúar að reka til
Víkur sem fyrr.
Skaftfellingur hóf svo strand-
siglingu strax og færi gafst
austur með ströndinni á fyrr-
greinda staði.
Gengu flutningarnir framar
öllum vonum, þegar fullt tillit
er tekið til allra aðstæðna.
Vöruhús voru engin við
Skaftárós eða Ingólfshöfða í
byrjun. Urðu því bændur að
sækja vöru sína beint í fjöruna
að lokinni uppskipun.
Vörur þær er Skaftfellingur
flutti til baka voru aðallega ull
og svo sláturafurðir eftir að
slátrun hófst á haustin í Vík.
Meðan á sláturflutningunum
stóð, voru teknir vélbátar á leigu
frá Vestmannaeyjum, sem önn-
uðust þessa flutninga ásamt
Skaftfellingi, en hraða þurfti
þessum flutningum sem mest þá
er sjóveður gaf á haustin.
Gunnar Ólafsson, sem áður
getur reyndist Skaftfellingum
raungóður og traustur liðsmað-
ur, þá er við Ægi þurfti að etja
af kappi, svo að afurðir
þeirra yrðu ekki innlyksa yfir
veturinn. Þetta fyrirkomulag
reyndist héraðsbúum mikil lyfti-
stöng, og það má fullyrða að án
Skaftfellings hefði vegur Skaft-
fellinga orðið minni á því ára-
bili, sem hans naut við. Gifta
fylgdi þeirri fleytu við hin erf-
iðistu skilyrði, og þeir þekktu
bezt er kynntust af eign raun.
Stjórnarfundir h/f Skaftfell-
ings voru árum saman haldnir
í Hlíð í Skaftártungu, venjulega
á vorin fyrir slátt. Mýrdalssand-
ur hafði um aldir reynzt Skaft-
fellingum er yfir hann þurftu
að sækja, þunglamaleg eyði-
mörk og torleiður eins og ald-
arfarið. Það var því vel til fall-
ið að halda aðalfundina í Skaft-
ártungu á gróandanum með
hárri sólargöngu.
Ferðamaðurinn, sem kom aí
eyðimörkinni er Katla hafði
skapað gat notið þess að teiga
að sér bjarkarilminn, líkt því er
hinir fyrstu landnemar höfðu
gjört þúsund árum áður. En í
suðri hillti undir sólblik og
hvíta bárufalda, þar sem Rán-
ardætur stigu dansinn við sand-
sorfna strönd, sem austrænir
Víkingar höfðu tileinkað sér í
öndverðu. Kynstofninn hafði
lifað af langa rökkurgöngu. En
nú hafði morgnað fyrir samstillt
átak niðjanna, er ávallt höfðu
boðið torfærunni birginn, voru
nú skörð brotin í skaflinn, sem
skildi landið og hið mikla haf,
brimi'ð.
Skaftfellingur er ennviðlýði,
og orðið aldrað skip á þeirra
mælikvarða, 46 ára. Það var
heillastund er þau ráð voru ráð-
in að smíða skipið og láta það
þjóna þessu hlutverki fyrir hér-
aðsbúa. Óreynt er enn, að aðrar
úrbætur hefðu komið að betri
eða gifturíkari notkun í land-
námi þeirra Reyni Björns og
Ketils hins fíflska.
Margur mun minnast þess er
reyndi, að hörð var sóknin oft
á tíðum í fangbrögðum við Æg-
isdætur við upp- eða útskipun á
vörum austur með söndunum.
En það var eggjandi að ýta á
flot út um sólglitið, og hvítum
báruföldum tókst eigi að buga
kjark né þrek þeirra er í raun-
inni stóðu.
Gunnar Magmússon
frá Reynisdal.
-x
Eitt sinn koin Lási inn í mat-
salinn, og voru þá hásetar í áköfum
samræöum yfir matnum. „Að kjafta
og kjafta, það er annað en framkalla.“
VÍKINGUK
196