Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1963, Side 24

að því að efni sem vitað er um
að gerir taugar óvirkar, stöðvar
vöxt vefja, þegar því er spraut-
að inn í þá á þennan hátt. Von-
ast er til, að frekari rannsóknir,
með þessari aðferð muni leiða
í ljós hlutverk og eðli tauga í
endurnýjun.
Áhrif tauganna fara ekki eft-
ir, því hverskonar taugar er um
að ræða, en fjöldi taugaþráð-
anna er áríðandi. 1 salamöndru-
lim, sem skorinn hefur verið í
sundur eru um 2500 taugaþræð-
ir í sárinu. Ef nokkuð af taug-
unum eru gerðar óvirkar og
taugaþráðunum fækkað um
helming, eða niður í einn fjórða
part, fer endurnýjun ekki fram.
Hæfilegur fjöldi taugaþráða
vinnur saman að endurvexti.
Einstakur þráður kemur engu
til leiðar.
Ef ákveðinn fjöldi tauga er
skilyrði fyrir endurnýjun í
froski, getur þá skeð að þeir
tapi hæfileikanum til endurnýj-
unar með aldrinum, þrátt fyrir
nægan taugafjölda, af því þær
tapi smátt og smátt áhrifamætti
sínum? Þetta getur hugsast, ef
vefirnir á þroskaskeiði frosks-
ins, verða ekki eins næmir fyrir
áhrifamætti tauganna og þurfi
þá orðið fleiri taugaþræði til að
geta endumýjast en um er að
ræða. Líka getur verið að tauga-
þræðimir í vaxandi froski fjölgi
ekki hlutfallslega eins mikið og
magn hinna ýmsu vefja vex.
Þannig getur hlutfall taugaþráða
minnkað og orðið minna en þarf
til þess að endumýjun geti átt
sér stað. Nýjustu rannsóknir
J. M. Van Stone við Princeton
háskóla benda til þess að fjöldi
taugaþráða í vaxandi froski
minnki í hlutfalli við vöxt ann-
arra vefja, og jafnmikið oghæfi-
leikinn til endurnýjunar minnk-
ar.
Okkur hugkvæmdist að finna
út, hvað kæmi fyrir, ef við fjölg-
uðum taugaþráðum til endahins
afskorna lims. Froskar eru sér-
staklega hentugur til slíkra til-
rauna; bolurinn er stuttur en
limir langir. Auðvelt er að ná
192
í taugar afturfóta og leiða þær
til framfóta og fjölga taugum
þar. Við losuðum aðaltaugina og
helztu greinar hennar frá að-
liggjandi vefjum og skárum
sundur við öklann. Síðan dróg-
um við þráð undir skinnið á
lærinu og kviðnum fram í stúf
á framfæti. Síðan var þráður-
inn festur við enda tauganna og
þær dregnar fram í stúfinn án
þess að samband þeirra viðmið-
stöð taugakerfisins rofnaði. í
hvert skipti endurnýjaðist lim-
urinn við tilkomu aukins fjölda
tauga. Vöxturinn varð mismun-
andi að gerð og stærð en auðséð
var að um lim var að ræða. Á
rangurinn styrkir þá skoðun, að
fjöldi tauga í fullvöxnum froski
sé orðinn of lítill til þess að end-
urvöxtur geti átt sér stað. Auk-
inn fjöldi taugaþráða bætir úr
því.
Við vorum ekki fyrstir til að
framkalla endurnýjun hjáfrosk-
um. L. W. Polezhayer frá Soviet-
ríkjunum og S. Meryl Rose við
Ulinoisháskóla, höfðu náð á-
rangri með því að ýfa upp sár
afskorinna lima með sterkri salt-
upplausn. Óreglulegur vöxtur
ATHDGASEMD
Framh. af bls. 185
við hvar sem er, öðrum verður
ekki komið við nema viss skil-
yrði séu fyrir hendi. Flest veið-
arfæri skaða stofnana eitthvað
og eru mismunandi kostnaðar-
söm og mannfrek.
Það er jafnvel gengið svo
langt, að veiddur er smáufsi og
smásíld, til þess að vinna úr
fiskimjöl. Já, og stutt er síðan
að mokað var upp í stóran tog-
ara smáfiski, til þess að vinna
úr fiskimjöl.
Þorskanet eru notuð gengdar-
laust með allt niður í 2” möskva.
Og á næsta leyti er að veiða
hvaða fisk sem er í nót, í stór-
um stíl, hvar sem er, án þess að
nokkrar reglur séu um rnöskva-
stærð, og gjarnan notaðar upp-
gjafa síldarnætur til ýsuveiða.
kom í ljós auðsjáanlega limur
Ef taugarnar voru skornar sund-
ur þá hætti vöxturinn. Vel get-
ur verið að miklar ýfingar gjöri
vefina næmari fyrir áhrifum
tauganna og að sá fjöldi tauga,
sem fyrir er geti valdið endur-
nýjun. Missir hæfileika til end-
urnýjunar má því kenna minnk-
uðum næmleika vefjanna fyrir
áhrifum tauganna og í hlutfalli
við það skorti á taugafjölda þar
sem limur er af tekinn. Fram-
köllun á endurnýjun lima á
froskum, styrkir þær vonir, sem
Spallanzini lét í ljós fyrir næst-
um tveimur öldum og styrkir
þann möguleika, að hægt verði
að framkalla endurvöxt lima hjá
æðri dýrum. En eru þá vonir
um að þetta kunni að takast á
mönnum, algjör fjarstæða? Gera
má ráð fyrir, að hvert einasta
líffæri hafi í sér fólginn hæfi-
leikann til að endurnýjast, en
þurfi einungis viss slcilyrði til
þess, að harm komi fram.
Höfundur Marcus Singer í
Octoberhefti Scientific American
1958).
Grímur Þorkelsson þýddi.
Ofan á allt þetta bætist svo, að
verið gætu í náttúrunni langt-
um stórtækari „veiðimenn“ en
við erum, með allri okkar tækni.
Að þessu athuguðu, held ég,
að allt gaspur um að banna
dragnót sé hávaði um lítið mál,
ef til vill það minnsta. Því ekk-
ert veiðarfæri er eins staðbund-
ið, þar sem henni er aðeins við-
komið á örlitlu broti fiskimið-
anna. Auk þessa er möskva-
stærðin lögákveðin og mjög
stórriðin.
Ólafur Bjömsson.
Grein þessi er of persónuleg, til þess
að ég nenni að svara henni. Hins vegar
hefur mér tekizt að koma á umræðum
um dragnótaveiði, sem væntanlega verð-
ur nokkurt framhald á í næstu blöð-
um. Við hér hjá Víkingnum munum
taka við greinum bæði með og móti
dragnót, en þetta stórmál er nauðsyn
að ræða i blaði sjómanna.
Ö. S.
VÍKINGUR