Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1971, Blaðsíða 1

EFN ISYFI RLIT:
bls.
Ofveiði og mengun
Ingvar Hallgrímsson,
fiskifrœðingur 289
Landhelgin
Ijóð eftir
Trgggva Emilsson 293
Togarinn Iíópur strandar á
Ketilsnesi
Gunnar Magnússon
frá Reynisdal 294
Um mengun hafsins 296
Hin aldna kempa
Sigurpáll Steinþórsson
eftir Helga Hallvarðsson 298
Menntun sjómanna í
Vestmannaeyjum 302
Haust
eftir Jónas Friðgeir 307
Ernst Merek
Hallgr. Jónsson þýddi 308
Fréttir í stuttu máli
Þórður Jóhannes8on
tók saman 310
Vélskóli Islands settur 314
Um saltfisk
Bergsteinn Bergsteinsson
fiskimatsstjóri 322
Félagsmálaopnan
Ingólfur Stefánsson 326
Framhaldssagan Mary Deare
eftir Hammond Innes
G. Jensson þýddi 328
Frívaktin o. fl.
Forsíðumyndin er frá
Hafnarfirði.
Ljósm.: Snorri Snorrason
Afión
VIKIMGUR
Útgefandi F. F. S. 1. Ritstjórar: Guð-
mundur Jensson (áb.) og örn Steins-
son. Ritnefnd: Böðvar Steinþórsson,
formaður, Ingólfur S. Ingólfsson, vara-
formaður, Anton Nikulásson, Haf-
steinn Stefánsson, Henry Hálfdans-
son, Ólafur V. Sigurðsson, Sigurður
Guðjónsson. Blaðið kemur út einu
sinni í mánuði og kostar árgangurinn
500 kr. Ritstjórn og afgreiðsla er að
Bárugötu 11, Reykjavík. Utanáskrift:
„Víkingur“, pósthólf 425, Reykjavík.
Sími 1 56 53. Prentað í tsafoldarprent-
smiðju hf.
XXXIII. árgangur.
^SjómannalfaÉiÉ
VlKINGUR
ýt9cfandi: 3
armanna-
°9
3iiliu
iamLand 3iíandi
Ritstjórar: Guðm. Jensson áb. og öm Steinsson.
9. tbl. 1971.
Ingvar Hallgrímsson, fiskifrœðingur:
OFVEIÐI OG MENGUN
Erincii flutt á vegum Náttúru-
vemdarfélags Austurlands 29.
ágúst 1971.
Árið 1944 kom út lítil bók hér
á landi í þýðingu Árna Friðriks-
sonar og hét hún „Arðrán fiski-
miðanna". Þetta er þýðing Árna
á fyrirlestrum, sem brezki fiski-
fræðingurinn Russel hélt við
John Hopkins háskólann í Banda-
ríkjunum rétt fyrir síðasta stríð.
Þótt bók þessi fjalli á auð-
skilinn hátt um mál, sem ætti
að vera okkur íslendingum hug-
leikið, hlaut hún ekki þá út-
breiðslu, sem skyldi. Hér ætla ég
að rabba við ykkur um nokkur
þau vandamál, sem bókin m. a.
fjallar um, þ. e. ofveiði eða arð-
rán fiskimiðanna, eins og Ámi
Friðriksson nefndi þetta vanda-
mál.
Ef við hugsum okkur einhvern
fiskistofn, þá vex hann á hverju
ári — eða þyiígd hans vex á
hverju ári — sem nemur þyngd
þess fisks, sem bætist í hópinn,
auk þeirrar þyngdaraukningar,
sem verður á stofninum sem fyr-
ir er. Hins vegar rýmar stofn-
inn á ári hverju sem nemur þeim
fiskum, sem deyja eðlilegum
dauða, auk þeirra, sem veiddir
eru. Sé heildar þyngdaraukning-
in jöfn rýrnuninni, stendur stofn-
inn í stað, er í jafnvægi. Sé nú
heildarþyngdaraukningin meiri
en rýrnun vegna dauða og veiði,
vex stofninn, en hafi heildar-
þyngdaraukningin ekki við rým-
un vegna eðlilegs dauða og veiða,
gengur á stofninn og hann
minnkar. — Þetta er auðskilið,
en svo vandast málið og er nú
orðið svo flókið, að stundum
virðist tæpast leysanlegt, þótt
miklar breytingar hafi orðið á
skoðunum manna síðan 1883, er
Thomas Huxley lýsti því yfir
við opnun alþjóðlegu fiskisýn-
ingarinnar, að auðævi hafsins
væru óþrjótandi.
Af því, sem hér hefur verið
sagt, er því ljóst, að fjórir meg-
inþættir ráða stærð fiskistofns:
þyngd eða stærð nýliðanna, sem
í stofninn bætast, þyngdaraukn-
ing þess fisks, sem fyrir er,
rýmun vegna eðlilegra dánaror-
saka og vegna veiða. Einnig er
augljóst, að við ráðum aðeins
við síðasta þáttinn, þ. e. veiðarn-
ar. Við skulum athuga fyrst,
hve grátt veiðarnar hafa leikið
nokkra fiskistofna.
Ýsustofninn við ísland var
áður fyrr talinn sígilt dæmi um
ofveiddan stofn. Eftir að ýsu-
stofninn hafði hlotið verðskuld-
aða hvíld á stríðsárunum 1914—
1918 var meðaldagsveiði enskra
togara af ýsu um 1000 kg árið
1920 en var komið niður í 250
kg 1937. Þrátt fyrir stóraukna
sókn og bætta veiðitækni féll
heildarýsuveiðin við ísland á
tímabilinu 1928—1937 úr 60
þúsund tonnum á ári í 28 þúsund
tonn, og ýsuafli íslendinga
sjálfra féll úr 11 þúsund tonnum
á ári niður í 4 þúsund tonn á
sama tíma. Sú aukning, sem varð