Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1977, Qupperneq 3

Því hefur jafnan verið haldið
fram að Kínverjar hafi, fyrstir
manna, hafið björgunarstarfsemi
fyrir sjófarendur, með því að hafa
björgunarskútur á Yang-tse fljóti,
útbúnar tækjum til þeirra hluta.
Þessi skip kölluðu þeir „Rauðu
bátana“. Þeirra hlutverk voru þó
fleiri en að bjarga skipum og
mannslífum. Þeir keyptu aflann,
gerðu við veiðarfæri og veittu aðra
aðstoð, en öll þessi þjónusta var
vel þegin af fiskimönnum. Það
tíðkaðist þá, eins og reyndar enn,
að fjölskylda fiskimannanna bjó
að staðaldri um borð í bátunum.
Það var ekki fyrr en um miðja
átjándu öld, að evrópubúum, varð
ljóst að eitthvað raunhæft varð að
gera til þess að minnka þann toll,
sem sjórinn tók af mannslífum.
Maður sá, sem átti þá ósk heitasta
að hefja þessa baráttu var Georg
William Manby.
Á unglingsárunum ráfaði Man-
by, einsamall, um í Yarmouth.
Hann hlustaði á sögur gömlu sjó-
aranna, sem ekki voru lengur
gjaldgengir til sjómennsku, en
sátu með bjórkolluna sína og
reyktu úr krítarpípum, alveg eins
og Raleigh og Drake höfðu gert,
áður fyrr. Niðinn frá hafinu hafði
hann ætíð fyrir eyrunum, en fann
enga löngun hjá sér til þess að
verða sjómaður.
Manby var fæddur í Denver,
nálægt Downham Market í Nor-
folkhéraði í Englandi, árið 1765,
en fjölskyldan var komin frá Lin-
colnshire héraði og sæmilega stætt
miðstéttarfólk. Faðir Georgs, —
Matthew, Parker Manby — var
höfuðsmaður í herdeild í Welsh.
Thomas var uppáhaldsbróðir Ge-
orgs, en hann var sá eini í fjöl-
skyldunni, sem lagði fyrir sig sjó-
mennsku og náði því að verða
vara-aðmíráll, í breska flotanum.
Georg stundaði nám við skóla í
Downham, þar þroskaðist með
honum mikill áhugi á stærðfræði
og eðlisfræði, jafnvel á yngri ár-
VlKINGUR
Frumherji
skipulegrar
björgunarstarfsemi
( mðrg ár hefur björgunarstólllnn lltl-
um breytlngum teklð.
Georg
William
Manby
um, var hann, eftir því, sem skráð
er í skólaskýrslur, „alltaf að setja
fram nýjar hugmyndir. Á þessum
árum komst hann í kynni við
Horatio Nelson, þótt samband
þeirra á milli, yrði minna með ár-
unum og Nelson yrði fræg sjó-
hetja, þá hélst sá vinskapur ætíð,
uppfrá því.
Áð loknu námi við unglinga-
skólann í Downham, settist Georg
í framhaldsskóla í Bromley, og að
loknu námi þar í Hinn konung-
lega herskóla í Woolwich. Eftir
nam og æfingar þar gekk hann í
herinn og var settur í herfylki
Cambridge-héraðs og varð her-
búðastjóri í Yarmouth. Þetta
fyrirkomulag hentaði honum
mjög vel, því að þarna gat hann
gengið fjörur og klifið kletta, alveg
eins og á bernskuárunum.
I kringum árið 1801 giftist hann
dóttur læknis nokkurs, Preston að
nafni. Samvistir þeirra urðu væg-
ast sagt brösóttar og eftir eins eða
tveggja ára stöðugt rifrildi, skildu
þau og Manby fór að heiman og
bjó um tíma í Clifton nálægt
Bristol. Þar ritaði hann og gaf út
nokkrar bækur um sögulega staði
o.þ.h.
Þegar hér var komið sögu, hafði
Manby gengið úr hernum, en
heimsótti þó alltaf öðru hvoru
Yarmouth, staðinn sem honum
var ætíð kær, en þar var hann
staddur í febrúarmánuði árið
1807, þegar briggskipið Snipe
strandaði. Þarna fórust 67 menn,
aðeins um 60 faðma frá landi, en
147 var bjargað, lengra meðfram
ströndinni. Manby hafði, um
nokkurt skeið, verið að velta þeirri
hugmynd fyrir sér, að skjóta línu
frá einum stað til annars, með
rakettu. Þegar hann horfði á hið
hryllilega slys, þegar Snipe fórst,
sá hann að mikilvægast í slíkum
tilfellum, væri fyrst og fremst, að
samband yrði komið á milli skips
og lands. Hann fékk lánaða fall-
byssu hjá herstöðinni í Yarmouth,
387