Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1982, Síða 37

menni um borð í fiskiskipum. Til
dæmis vélmenni um borð í tún-
fiskbátum. Eru vélmennin útbúin
með stöng til þess að veiða túnfisk.
Færibönd, lyftur og kranar af
öllum stærðum og gerðum eru í
notkun í dag og er það vel. Og
vonandi er þess ekki lengi að bíða
að hægt verði að selja aflann í
gegnum talstöð eða tölvuskjá.
Mannskapurinn mun þá koma
aflanum fyrir í gámunum tilbún-
um til flutninga til fiskvinnslu-
stöðvanna. Og ef við höldum
áfram þróuninni með yfirbyggða
báta og skip þannig að mannskap-
urin geti nánast verið á inniskóm
við vinnu sína um borð þá höfum
við ekki aðeins aukið velferð sjó-
manna heldur einnig gæði aflans.
Svo mörg voru orð Jan Olofs
Traung og að lokum kemur erindi
Anders Endals en það hét: „Hvað
ber framtíðin í skauti sér —
Möguleikar vandamál.“
Það sem ógnar heiminum í dag
er yfirvofandi skortur á mat og
orku. Báðir þessir þættir skipta
miklu máli í valdatafli stórveld-
anna og enginn veit sín örlög og
ástandið getur breyst á skömmum
tíma. Báða áðurnefnda þætti þ.e.
mat og orku er að finna á land-
grunninu okkar. Og báðir þessir
þættir skipta miklu máli um af-
komu jarðarbúa. Á meðan
ástandið er slíkt í dag að
iðnvæddar þjóðir greiða
verð fyrir olíu sem fyrir aðeins
10 árum síðan var óheyrilega
hátt, þá hafa þeir sem þarfnast
matar allra mest ekki efni á því
að greiða það fyrir mann sem
kostar okkur að framleiða hann úr
hafinu. En þetta getur breyst á
skömmum tíma. Gamalt kínverskt
máltæki segir: „Mettur magi er
fullkomnun, allt annað er munað-
ur.“ Við sem búum í hinum vest-
ræna heimi gleymum oft í dagsins
önn hinum blákalda sannleika
þessara orða. Við gleymum því
líka að mannkynið tvöfaldast á
VÍKINGUR
næstu 20-30 árum, og möguleik-
arnir á aukinni matvælafram-
leiðslu eru örsmáir. Þó að orku-
vandamál heimsins séu að öllum
líkindum leysanleg getum við ekki
sagt hið sama um matvælavanda-
mál heimsins. Það er allt sem
bendir til þess að fiskistofnar
heimsins muni leika aðalhlut-
verkið í spilinu um takmarkaða
fæðu til handa mannkyninu. Þess
vegna er það mikilvægt að hugsa
sig vel um við ákvarðanatöku
þannig að við týnum ekki lyklin-
um að þeirri matarkistu sem hafið
er. En til þess að geta gert sér sem
besta mynd af framtíðinni er
nauðsynlegt að hafa innsýn í nútíð
og fortíð. Lítum því aðeins á
nokkuratriði í því sambandi. Ein-
faldir útreikningar sýna að fram-
leiðsluaukning pr. sjómanna við
nótaveiðar hefur 8-9 faldast síðan
um stríð og við togveiðar 4 faldast.
Þessar tölur gefa mjög einfalda
mynd af þróuninni sem þakka má
nýrri tækni, betri veiðarfærum,
tækjum og skipum. En þetta hefur
líka leitt af sér ofveiði mikilvægra
fiskistofna, sem við reynum nú að
byggja upp aftur.
Fjöldi veiðiskipa í Noregi í dag
er um 26000. Um 8000 eru yfir-
byggð og aðeins 3700 eru gerð út
allt árið. Það eru þessi skip sem
jafnframt taka stærsta hluta afl-
ans. Vinnudagur sjómanna er
langur og fjárhagslegur þrýstingur
gerir það að verkum að mörg
fiskiskip hafa meir en 300 út-
haldsdaga á ári. Þó að sjómenn séu
ekki á hafi úti allt árið um kring þá
er sjómennska þrælavinna með
langan vinnudag og er unnið við
feykierfiðar vinnuaðstæður. Sjó-
rnenn eru líka sú stétt sem hefur
hæstu sjúkdóma og slysatíðni.
Orsakir þessa segja sig sjálfar.
Fiskiskip er erfiður vinnustaður,
stöðug hreyfing og stór hluti flot-
ans eru gömul og óhentug skip.
Endurbygging og breytingar leiða
oft til þess að skipin verða óhent-
ugari og óöruggari bæði hvað
varðar vinnu og sjóhæfni.
Afli og veiðar
Fiskistofnarnir verða ávallt bit-
bein ólíkra hópa. Fiskifræðing-
arnir ætla að okkur muni í fram-
tíðinni takast að veiða 1,0 milljón
tonn þorskfiska (þorskur, ufsi, ýsa
og þess háttar). Þeir eru þó ekki
viljugir að gefa upp hvenær það
getur skeð. Við höfum enga
tryggingu fyrir því að svo verði og
því getur farið svo að aflinn haldi
sér á sama stigi og áður þ.s.
6-700000 tonn. Síldarstofnarnir
eru sem kunnugt er ofveiddir og er
óvíst hvort okkur tekst að byggja
þá upp. Kolmunni er fisktegund
sem býður upp á aukna veiði en
hér vantar nýja tækni svo hægt sé
að auka aflann. Það er mikilvægt
að undirstrika að uppbygging
fiskstofnanna og aukinn aðgangur
að fiskstofnunum eykur aflann og
þar með minnkar olíukostnaður-
inn og framleiðnin eykst.
George Pompidou fyrrum
Frakklandsforseti sagði að það
væru 3 leiðir til glötunar. Sú fyrsta
væri fjárhættuspil — það er sú
fljótasta, sú önnur væri kvenfólk
— það væri sú þægilegasta og sú
þriðja væri tæknivæðing — það
væri sú öruggasta. Það er mikið
rétt í þessum orðum, við sjáum
hvernig við höfum farið með síld-
arstofninn, tæknin bókstaflega át
upp síldarstofninn, og tæknin ger-
ir okkur kleift að gjöreyða hvaða
fiskistofni sem er í heiminum.
Tækniþróun innan sjávarútvegs á
að tryggja okkur matvæli í fram-
tíðinni, bæta vinnuaðstöðu, stytta
vinnutíma og tryggja sjómönnum
mannsæmandi lifibrauð.
Hvað varðar fiskitækni innan
Noregs erum við í fremstu röð og
getum við því ráðið ansi miklu um
það hvernig tækniþróunin verður.
Veiðarfæri og meðhöndlun
Ætla má að auka megi hag-
37