Náttúrufræðingurinn - 1961, Qupperneq 16

10
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
10. mynd. Bevatróninn í Berkeley. Neðarlega á myndinni til hægri stendur
maður við hliðina á beina flýtinum (linear accelerator), sem skýtur prótónun-
um inn í bevatróninn.
þá langöflugasti kjarnkljúfur í heiminum1), og var hann byggður
m. a. í þeim tilgangi að freista þess að framleiða andprótónur.
Árið 1955, 28 árum eftir að Dirac konr fram með kenningu sína
um andagnir, tókst fjórum vísindamönnum við Kaliforníuháskól-
ann í Berkeley, þeim Emilio Sergré, Owen Chamberlain, Thomas
Ypsilantis og Clyde E. Wiegand, að framleiða andprótónur og sanna
I) Síðan hafa verið byggðir iillugri kjarnkljúfar. Árið 1957 tóku Rússar í
notkun 10000 milljón elektrónvolta prótónu flýti í kjarnorkustöð sinni í
Dubna, sem er 112 kni fyrir norðan Moskvu. Var það um skeið stærsti kjarn-
kljúfur í heimi. S. 1. ár var tekinn í notkun 28000 milljón elektrónvolta kjarn-
kljúfur í Genf í Svisslandi. Er hann eign Cern, sambands Vestur-Evrópuríkja
um samvinnu í kjarnorkurannsóknum. í júlí s. 1. tóku Bandaríkjamenn aftur
forystuna. Var þá tekinn í notkun 30000 milljón elektrónvolla prótónu flýtir
(alternating gradient synchrotron), sem byggður hafði verið við Brookhaven
National Laboratory, sem er á Long Island í New York fylki. Þess má geta
til fróðleiks, að slðastnefnt tæki var fimm ár í smíðum og kostaði 31 milljón
dollara.