Náttúrufræðingurinn - 2006, Qupperneq 19

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
gamenflora', útg. í Leipzig 19378 sem
hefur verið endurprentuð. Hún er
hins vegar aðeins með svarthvífum
teikningum. Handhægust fyrir
byrjendur er þó vafalaust Das Leben
im Wassertropfen, eftir Heinz Streble
og Dieter Krauter, sem út kom hjá
Kosmos-Verlag í Stuttgart 1973 og í
mörgum útgáfum síðan.9 Myndir úr
henni voru teknar upp í Veröldina í
vatninu, leiðarvísi minn um vatnalíf
á íslandi, sem út kom hjá Náms-
gagnastofnun 1979 og í 2. útgáfu
1990.10 Myndir úr henni birtast
einnig í þessari grein.
Rannsóknirá ÍSLENSKUM
DJÁSNÞÖRUNGUM
Tveir franskir landkönnuðir, Charles
Rabot og Gaston Buchet söfnuðu
allnokkrum sýnum af vatnalífi á
Islandi kringum 1890. Flest þeirra
voru af Vestfjörðum, en nokkur úr
öðrum landshlutum. Þeim var dreift
til ýmissa sérfræðinga í Frakklandi.
Kom það í hlut P. Hariot og Émile
Belloc að greina þörungana og
birtust greinar þeirra 1893 og 1895.11
Sá síðamefndi getur um 35 tegvmdir
djásnþörunga. (Því miður höfðu tvö
sýni frá Færeyjum ruglast saman við
íslensku sýnin og lækkar það töluna
um fimm tegundir.)
Árið 1899 birtist í Botanisk Tids-
skrift grein um ferskvatnsþörunga á
íslandi efhr F. Borgesen.12 Þar eru
skráðar 58 tegundir af djásnþörung-
um og þar af um 45 nýjar fyrir
landið. Sýnunum höfðu safnað:
Arthur Feddersen fiskiráðunautur,
L. K. Rosenvinge og Stefán Stefáns-
son, á Suðurlandi, Suðvesturlandi
og í Eyjafirði. Borgesen segist hafa
greint þau fyrir mörgum árum.
Daninn C. H. Ostenfeld ritaði grein
um svif í vatni á Islandi (1903)13 og
aðra með C. Wesenberg-Lund (1906)
um svifið í Mývatni og Þingvalla-
vatni14 og bættu þeir við nokkrum
tegundum, sömuleiðis Johanne s
Boye-Petersen (1928)15 og Gerhard
Schwabe (1936).16
Hollendingurinn Paid van Oye
safnaði djásnþörungum í Þingvalla-
sveit vorið 1938, þar á meðal í
Þingvallavatni, Öxará og Sogi. Hann
birti grein um þá 194117 þar sem
getið er 36 tegrmda og þar af voru 17
nýjar fyrir landið. Þetta er fyrsta
ritgerðin sem eingöngu fjallar um
þennan þörungaflokk á íslandi. Van
Oye undrast það hversu djásn-
þörungaflóra Þingavalla er fátækleg
en telur þó að fleiri tegundir bætist
við þegar hann hafi lokið greiningu
á sýnum úr bamamosa, en þær hafa
líklega ekki komist á framfæri. Með
ritgerð van Oye var fjöldi þekktra
djásnþörungategunda á íslandi
kominn upp í um 120. Greinar-
höfundur safnaði svifsýnum úr
mörgum vötnum á Vestfjörðum,
Norður- og Austurlandi á árunum
1970-1975 og ritaði smágrein um
djásnþönmga í Acta botanica islandica
árið 1976,18 þar sem getið er 13
tegunda, þar af voru 11 nýjar fyrir
flóru íslands.
Árið 1977 var Bretinn Paul A.
Broady við rannsóknir á jarðþör-
ungum (terrestrial algae) í Glerárdal
við Akureyri og lýsti þeim ýtarlega í
Acta botanica islandica 1978.19 Broady
fann 25 gerðir af djásnþörmrgum í
mosa- og moldarsýnum af dalnum,
en aðeins 18 tókst að greina til
tegundar. Þar á meðal voru átta
tegundir nýjar fyrir landið. Bretinn
David B. Williamson nafngreindi
djásnþörunga sem safnað var fyrir
hann úr tjöm (vatni?) í grennd við
Skaftafell, 27. júní árið 2000, og fann
þar 33 tegundir, þar af um 20 nýjar
fyrir landið. Sýnir það hversu ís-
lenska djásnþörungaflóran er ennþá
lítíð þekkt.20
Samkvæmt nýlegri skrá yfir ís-
lenska vatna- og landpörunga, sem
höfundur hefur tekið saman
(1998),21 er fjöldi þekktra djásn-
þörunga hérlendis nú kominn upp
í um 160 tegundir og 10 afbrigði.
Eflaust er eitthvað af þeim ranglega
greint. Skipuleg könnun þessa
4. mynd. Djásnpörungar I: 1 Xanthidium armatum, 2 X. antilopaeum, 3 Arthro-
desmus indentatus, 4 A. convergens, 5 Staurastrum punctulatum, 6 S. dickiei. (3
og 6 eru ófundnir á íslandi).9
19