Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 14

útreikningum áfram til þess að reikna út
heildarfjölda dýra sem yfirgefur friðlandið
en þá þarf að taka tillit jafnt til áætlaðra
heildarvanhalda og áætlaðra náttúrlegra
vanhalda. Þar með yrðu skekkjumörk mats-
ins enn víðari og því er ástæðulaust á þessu
stigi að halda útreikningum áfram.
Aður vorum við búin að áætla eftir öðrum
leiðum að 62-156 yrðlingar hlytu að yfirgefa
friðlandið á ári hverju miðað við 10-50%
vanhöld á fyrsta vetri. Því er þokkalegt sam-
ræmi milli þessara áætlana þótt forsendur
byggist að sumu leyti á ágiskunum vegna
skorts á gögnum. En skekkjumörkin eru enn
svo víð að óviðunandi hlýtur að teljast. Því
er ljóst að við eigum enn mikið starf fyrir
höndum ef þrengja á þessi mörk. Það verður
aðeins gert með betri þekkingu á náttúruleg-
um vanhöldum meðal refa og auknum eyma-
merkingum yrðlinga.
Hlutur refa úr friðlandinu í rffaveiði
á Vestfjörðum
Vegna tiltölulega jafns veiðiálags eru
skýrslur um fjölda veiddra refa þokkalegur
mælikvarði á sveiflurrefastofnsins (Páll Her-
steinsson 1987). Veiðiskýrslur tímabilsins
1958-1998 benda til þess að refastofninn
hafi sveiflast mikið á Vestfjarðakjálka á
þessum fjörutíu árum (6. mynd).
Árin 1997 og 1998 nam refaveiðin á V est-
fjarðakjálka að meðaltali 507 fullorðnum
refum. Hér að framan var reiknað út að 57±56
refir úr hverjum árgangi, sem fæðast í frið-
landinu, veiðist að lokum utan friðlandsins.
Þessi fjöldi nemur 11%±11% af skráðri
meðalveiði á Vestfjarðakjálka þessi ár.
■ SAMANTEKT OG
LOKAORÐ
Alls eru nú 172 greni þekkt í Homstranda-
friðlandi, eða 0,3 greni/km2 og 0,9 greni/km
af strandlengju. Sumarið 1999 varfarið á 170
þeirra og reyndust 39 greni vera í ábúð en
áætlaður heildarfjöldi í ábúð er þó meiri, eða
43^18. Meðalstærð óðala er samkvæmt þessu
á bilinu 12,1-13,5 km2 þótt dreifmg grenja
bendi til þess að óðul séu mun stærri að
sunnanverðu en norðanverðu. Að jafnaði
var strandlengja innan hvers óðals 4,0^1,5
km.
Fæðuleifar á grenjum sýna að fæðuval að
sumarlagi er mismunandi eftir svæðum
innan friðlandsins og er það í samræmi við
dreifingu fuglabjarga og reka.
Samanburður við veiðiskýrslur á tíma-
bilinu 1991-1994 bendir til að grenjum í ábúð
hafi fjölgað um innan við 50% síðan hætt var
að veiða refi í friðlandinu. Er þá tekið tillit til
ýmissa þátta sem gera það að verkum að
heildarfjöldi unninna grenja hlýtur að vera
vanmat á heildarfjölda grenja í ábúð.
Áætlaður fjöldi yrðlinga á lífi að haustlagi
í friðlandinu er talinn vera á bilinu 172-192.
Vanhöld dýra á fyrsta vetri geta verið af
ýmsum toga, svo sem vegna hraps í klettum
og annarra óhappa, bitsára og hungurs. Við
áætlum að þau séu meiri en 10% en minni en
50% og því nái 86-173 dýr eins árs aldri.
Þegar tillit er tekið til fjölda óðala sem losna á
ári hverju vegna vanhalda meðal grendýra,
áætlum við að 62-156 refir yfirgefi friðlandið
árlega.
Aðrir útreikningar, er taka mið af endur-
heimt yrðlinga sem voru eymamerktir sum-
arið 1998, benda til þess að árlega veiðist
57±56 þeirra í nærliggjandi sveitarfélögum.
Skekkjumörk eru alll of víð og verða ekki
þrengd nema með auknum merkingum yrð-
linga í friðlandinu og bættri þekkingu á
náttúrlegum vanhöldum meðal refa.
■ þakkir
Verkefni þetta var styrkt af Þjóðhátíðarsjóði,
Vísindasjóði, Veiðikortasjóði og Veiði-
stjóraembætti. Reimari Vilmundarsyni og
Guðmundi Jakobssyni fæmm við þakkir fyrir
flutninga milli staða í friðlandinu og aðra
aðstoð. Jóni Oddssyni, Ragnari Jakobssyni
og Sigurjóni Hallgrímssyni þökkum við fyrir
að vísa okkur á greni í Homstrandafriðlandi.
Hallvarði Guðlaugssyni þökkum við afnot af
húsi hans í Hlöðuvík. Eiríkur Gíslason,
Eyþór Stefánsson og Ástríður Pálsdóttir fá
þakkir fyrir aðstoð á Hornströndum.
140