Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 13

Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 13
fiskdauða af völdum þörungsins frá Færeyjum (Mortensen 1985) og víðar. Talið er að eitrið sem þörungurinn skilar út í um- hverfið geti drepið fiskinn (Ogata o.fl. 1987). ■ NIÐURLAG Af framansögðu er augljóst að í sjónum umhverfis ísland eru nokkrar svifþörunga- tegundir sem vitað er að eru eitraðar, t.d. Alexandrium- og Dinophysis-tegund'n, eða geta verið eitraðar við sérstök umhverfis- skilyrði eins og Pseudonitzschia-tegundir. Þessar tegundir eru gamalgrónar í flóru íslandsmiða og hafa fundist hér frá því að plöntusvif var fyrst rannsakað um alda- mótin (Paulsen 1904, 1909) og æ síðan. Fáar sögur hafa farið af eitrunum af völdum þessara tegunda hér. Skýringin er líklega sú að nýting á skelfiski hefur hingað til verið sáralítil en með vaxandi nýtingu, bæði þar sem fólk fer meira til skeljatínslu og með auknum veiðum og útflutningi, má eiga von á vandamálum af völdum eitraðra svifþörunga. Nú þegar hefur eitrana orðið vart í skelfiski og lax og silungur hefur drepist í sjóeldi. Til að sporna við eitrunum af völdum svifþörunga eru fyrirbyggjandi aðgerðir, eins og vamir gegn aukningu næringarefna í sjó frá landbúnaði og eftirlit með kjölvatni skipa er koma erlendis frá, nauðsynlegar. Einnig er mikilvægt að rannsaka fyrirfram þau svæði þar sem fyrirhuguð er nýting á skelfiski og/eða eldi sjávardýra. Það fyrsta sem þarf að gera í slíkri rannsókn er að athuga hvaða tegundir svifþörunga eru til staðar og í hversu miklu magni. Athuga þarf hvort heimildir séu um skaðlegar tegundir, hvort straumar geti borið svifþörunga annars staðar frá og hvort dvalagró eitraðra svifþörunga sé að finna í sjávarseti. Reynist umrætt svæði ákjósanlegt sem eldis- eða veiðistaður þarf að hafa reglubundið eftirlit með svæðinu hvað varðar tegundir svifþörunga og magn skaðlegra tegunda, séu þær til staðar. Þar sem hægt er að koma því við, eins og þegar um skelfisk er að ræða, þarf að mæla eiturefni í honunt reglulega. Reynist magn eiturefna yfir hættumörkum þarf að loka svæðinu fyrir veiðum og/eða annarri nýtingu þar til hættuástand er gengið um garð. Þar sem ekki er hægt að sjá eða finna á bragði hvort sjávarafurðir eru eitraðar af völdum svifþörunga og matreiðsluaðferðir hafa engin áhrif á eiturmagnið, verður með áðurnefndum aðgerðum að fyrirbyggja að eitraðar afurðir komi á borð neytenda. ■ ÞAKKIR Höfundar þakka Karli Gunnarssyni fyrir yfirlestur handrits og Agnesi Eydal og Birni Gunnarssyni fyrir aðstoð við gerð mynda. ■ HEIMILDIR Bates, S.S., Bird, C.J. & De Freitas, A.S.W. 1989. Pennate diatom Nitzschia pungens as the primary source of domoic acid, a toxin in shellfish from eastern Prince Edward Island. Can. J. Fish. aquat. Sciences 46. 1203-1205. Bates, S.S., De Freitas, A.S.W. & Milley, J.E. 1991. Controls on domoic acid production by the diatom Nitzschia pungens f. multiseries in culture: nutrients and irradiance. Can. J. Fish. aquat. Sciences 48. 1136-1144. Bjergskov, T., Larsen, J., Moestrup, 0., Sprensen, H. & Krogh, P. 1990. Toksiske og potentielt toksiske alger i danske farvande. Fiskeriministeriets industritilsyn, Kpben- havn, Danmark. Dahl, E. 1993. Skadelige alger langs kysten. Norsk Fiskeoppdrett 3. 40^12. Gilgan, M. W., Burns, B.G. & Landry, G.J. 1990. Distribution and magnitude of domoic acid contamination of shellfish in Atlantic Canada during 1988. í: Toxic Marine Phytoplankton (ritstj. Granéli, E., Sund- ström, B., Edler, L. & Anderson, D.M.) Elsevier, New York. Bls. 469-474. Guðrún G. Þórarinsdóttir 1987. Dyrkning af blámuslinger (Mytilus edulis) i Hvitanes, Hvalfjprdur, lsland. Cand. scient.-ritgerð við Árhus Universitet, Danmark. 61 bls. Hallegraeff, C.M. 1993. A review of harmful algal blooms and their apparent global in- crease. Phycologia 32 (2). 79-99. Lembeye, G., Yasumoto, T., Zhao, J. & 75
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.