Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 31

stökktu Skotunum á flótta
dróst fyrirliðinn aftur úr og
Frakkarnir vógu hann með
lensum.
LANDVINNINGAR
í VESTRI
Yfirburðir hermanna á hest-
baki nutu sín óvíða betur en í
Vesturheimi. Þegar Kólumbus
og menn hans komu þangað
þekktu íbúarnir ekki hesta.
Drjúgur hluti af þróunarsögu
hestsins gerðist að vísu í
Ameríku en hinir síðustu
hurfu úr álfunni í ísaldarlokin.
Þykir nú trúlegt að menn hafi
átt þátt í að útrýma þeiin. Þegar
Spánverjar fluttu hesta til
Ameríku skelfdust indíánarnir
riddarana, sem sumir þeirra 8. mynd. Riddari af kynkvísl svartfeta. Teikning eftir sviss-
töldu í fyrstu furðuverur, sam- neskan listamann, Karl Bodmer, sem kannaði ameríska
settar úrmanni og dýri. Aztek- vestrið í fylgd með þýskum prinsi, Maximilian af Wied, á
arnir í Mexíkó voru vanir að árunum 1833 og 1834 (Denver Public Library, Western
blóta föngnum fjendum og History Department).
hengja upp höfuð þeirra líkt
og þegar stoltir veiðimenn koma hausurn
veiðidýra fyrir yfir arninum. Af riddurum
settu þeir upp tvo hausa, af manni og hesti
(7. mynd).
Indíánar komust snemma yfir hesta hvítu
mannanna. Einkum urðu norður-amerískir
rauðskinnar leiknir knapar og voru stundum
kallaðir „heimsins besta riddaralið" (8.
mynd).
Íbandarísku borgarastyrjöldinni 1861-65
herjaði riddaralið oft sjálfstætt og gerði
verulegan usla langt inni á yfirráðasvæði
óvinanna. Riddararnir héldu samt aldrei
neinum landsvæðum og urðu alltaf að
hverfa bak við eigin víglínu.
SAGAN OLL
Eftir því sem á nítjándu öldina leið urðu
hríðskotarifflar, vélbyssur og fallbyssur
skeinuhættari hestum og riddurum. Það tók
hershöfðingjana samt langan tíma að átta
sig á þessari staðreynd. í Krímstríðinu strá-
felldu Rússar til dæmis enska riddarasveit
(„Light Brigade") með fallbyssum í orr-
ustunni við Balaklava 1854, og Frakkar
sölluðu prússneska riddara og hross þeirra
niður með vélbyssum við Vionville 1870.
í báðum heimsstyrjöldunum voru ríðandi
hermenn enn sendir gegn stórskotaliði. í
fyrra stríði fylgdu 1,7 milljón hestar herjum
Þjóðverja á vígvöllinn. Ekki voru þetta samt
allt fákar riddara. Margir drógu fallbyssur og
annan herbúnað eða báru vistir.
Síðari heimsstyrjöldin var líkast til síðasta
stríðið sem riddarar börðust í. Meira að
segja Wehrmacht, hinn hátæknivæddi
herafli Þriðja ríkisins þýska, brúkaði 2,75
milljónir hrossa, að vísu fleiri til dráttar og
burðar en til reiðar, og óvinir felldu að
meðaltali 865 daglega (9. rnynd). Flestir
munu þessir hestar hafa verið sendir á aust-
urvígstöðvarnar þar sem vélknúin farartæki
93