Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 76

3000
1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996
4. mynd. Heildarvelta rannsóknarstofnana atvinnuveg-
anna og Orkustofnimar í milljónum króna (Mkr) eftir
árum, samkvæmt upplýsingum frá Rannsóknarráði
Islands. Miðað er við verðlag í janúar 1996. Fyrir
tímabilið 1981-1986 er miðað við meðalvísitölu hvers árs
en frá og með 1987 við vísitölu fjárlaga.
Orkustofnun
1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996
Rannsóknastofnanir utan Orku-
stofnunar og Hafrannsóknastofnunar.
5. mynd. Fjárveitingar af fjárlögum til rannsóknarstofn-
ana atvinnuveganna í milljónum króna (Mkr) eftir árum
miðað við vísitölu fjárlaga 1996, samkvœmt upplýsingum
frá Rannsóknarráði íslands. Á síðasta áratug hafa beinar
fjárveitingar til Orkustofnunar lækkað um hartnær
helming en um rúm 40% til annarra rannsóknarstofnana
(Hafrannsóknastofnun undanskilin). _____________________
rannsókna, nytjarannsókna
og þróunarstarfsemi, en það er
slík starfsemi sem er
ómissandi hlekkur í ný-
sköpun.
Athyglisvert er að hlutur
ríkisins til rannsóknarstofn-
ana hefur farið minnkandi
undanfarinn áratug. Á það
sérstaklega við um Orkustofn-
un og rannsóknarstofnanir at-
vinnuveganna aðrar en Haf-
rannsóknastofnun (5. mynd).
Þessar stofnanir hafa spornað
gegn samdrætti með aukinni
þjónustustarfsemi (6. niynd),
en þessi þjónustustarfsemi
felur ekki nema að litlu leyti í
sér rannsóknir og þróun
heldur fyrst og fremst athug-
anir og ýmiskonar prófanir,
mælingar og greiningar. Þannig
sýnist ljóst að rannsóknar-
starfsemi í landinu hefur dregist
verulega saman á undan-
förnum árum. Ekki hefur þó
alls staðar orðið sambærilegur
samdráttur í fjárveitingum
hins opinbera og til rannsókn-
arstofnana. Til fróðleiks eru
sýndar fjárveitingar til Alþing-
is á verðlagi í janúar 1996 (7.
mynd). Líklega fylgir niður-
skurður ríkisútgjalda hér á
landi sömu reglum og giltu í
Bretlandi í ríkisstjórnartíð
Margaret Thatcher: Þeir sem
hafa það embætti að skera
niður ríkisútgjöld skera eins
langt frá sér og unnt er.
Oft er ógerningur að meta
eftirá fjárhagslegan ávinning
af rannsóknum og athugunum
á náttúruauðlindum. Hver er
t.d. fjárhagslegur ávinningur
af starfsemi Hafrannsókna-
stofnunar í krónum talið? í
öðrum tilfellum er þó auðveld-
ara að gera samanburð t.d.
með nýtingu jarðvarma. Mið-
138