Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 91

Aðalhlutar hattsvepps eru í færeysku
nefndir: hattur,flíggj (fanir), leggur (stafur)
og hold. Bragð er á færeysku smakkur og
lyktin roykur. Hattsveppir kallast flíggja-
soppar, belgsveppir poknusoppar, kólf-
sveppir keppasoppar og asksveppir posa-
soppar.
Færeysku sveppanöfnin eru yfirleitt
samsett af tveimur orðum eins og í dönsku
og sýnast flest vera mynduð með hliðsjón af
dönsku nöfnunum. Til dæmis heitir ber-
serkjasveppurinn Reyður flugusoppur
(danska: Rpd fluesvamp).
Lerksúlungur og furusúlungur eru helstu
matsveppirnir í Færeyjum eins og hér á landi
og eru báðir innfluttir með barrtrjám, en auk
þeirra vaxa þar ætisveppir (kampignonar),
hnefasveppir og glætusveppir sem eru
góðir til átu. Vaxfönungar (Hygrophor-
aceae) eru sérlega áberandi í grasmólendi,
sem er algengasta gróðurlendi Færeyja, en
margar tegundir þeirra eru með áberandi
sterkum litum. Annars er kverið ekki stílað
upp á matsveppi sérstaklega og ekkert er um
það efni í inngangsköflum þess.
Veðrátta Færeyja er mild og rök og hentar
því að jafnaði vel fyrir sveppavöxt. Segir
Jóhannes að sumar tegundir geti vaxið þar
árið um kring. Næstum allar sveppategundir
sem lýst er í bókinni, vaxa einnig hér á landi
og eru flestar þeirra nokkuð algengar hér.
Má því segja það sama um þessa flórubók
og þá grænlensku hvað varðar gagnsemi
hennar hér.
Jens H. Petersen:
SVAMPERIGET
Det naturvidenskabelige Fakultet - Aarhus
Universitet.
Rpdovre, Danmark, 1995.
Þessi glænýja kennslubók í almennri
sveppafræði barst mér nýlega frá
háskólaforlaginu í Árósunt. Hún er einkum
ætluð til grunnkennslu í sveppafræði við
háskóla og aðra samsvarandi skóla en getur
augljóslega líka gagnast þeim sem lengra
eru komnir í fræðigreininni.
Höfundur hennar er ungur sveppa-
fræðingur og kennari við háskólann. Hann
hefur tekið virkan þátt í rannsóknum á
stórsveppaflóru Danmerkur, Færeyja,
Grænlands og fleiri landa, eins og fram
kernur í ofangreindum ritfregnum, og er
snjall Ijósmyndari.
Af einhverjum ástæðum hefur það sjaldan
gerst að þeir sem fást við hina stærri sveppi,
svo sem hattsveppi, belgsveppi eða
vanfönunga, hafi lagt í það erfiða
viðfangsefni að skrifa yfirlitsrit um ríki
sveppanna eða kennslubækur unt almenna
sveppafræði. Það hefur jafnan verið
hlutverk þeirra sem grúska í smásæjum
sveppum, enda má ætla að þeir hafi að
jafnaði betra yfirlit yfir allt sveppakerfið.
Fyrir bragðið hafa stórsveppirnir oftast
orðið að láta sér nægja lítinn hlut í þess
háttar bókum sem á engan hátt samsvarar
fjölbreytni þeirra og tegundaauðgi.
Það er því sérstakt ánægjuefni að nú hefur
stórsveppafræðingur haslað sér völl á
þessu sviði og sent frá sér þessa vel gerðu
og á margan hátt nýstárlegu kennslubók þar
sem hinir ýmsu flokkar stórsveppa njóta
loks sannmælis á við smælingjana í
svepparíkinu og hafa fengið það rými sem
þeim hæfir. Og það sem ýmsum mun kannski
þykja meiri tíðindi: Höfundur hefur
„sparkað" nokkrum smásveppaflokkum út
úr svepparíkinu. Það eru ilokkar sem nú eru
almennt taldir skyldari jurtum eða dýrum, en
þeirra helstir eru slímsveppir (slímverur) og
eggsveppir. Þessir flokkar fá að vísu svolitla
umfjöllun í viðauka bókarinnar en eru að
öðru leyti útilokaðir. Síðarnefnda flokkinn
kallar höfundur Ægsporealger (Oophyceae)
sem myndi útleggjast „egggróþörungar“
eða eggþörungar.
Bókin skiptist í tvo meginhluta. Fyrri
hlutinn, um helmingur bókarinnar, er almenn
sveppafræði en í þeim síðari er yfirlit um
sveppakerfið, flokka, fylkingar, ættir o.s.frv.
í almenna hlutanum er fjallað um eðlishætti
og byggingu sveppa og sérstöðu þeirra
meðal lifandi vera, vistfræði þeirra og hlut-
153