Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 93

Grænlandi. Höl'undur hefur rannsakað
þessa sveppi í tvo áratugi, bæði í sínu
heimalandi og víða annars staðar, og ritað
ágætar greinar um þá í tímaritið Svampe og
víðar. Hann er því manna færastur um að
skrifa slíka bók.
í bókinni er lýst um 60 tegundum og
afbrigðum í myndum og máli. Ágætar
ljósmyndir í litum eru af hverri tegund,
teikning af gróum hennar og lítið
útbreiðslukort þar sem einn punktur er
settur á viðkomandi land ef tegundin hefur
fundist þar. Lýsingar eru glöggar og
greinargóðar og dálítil umfjöllun er um
hverja tegund, hvernig hún skilur sig frá
öðrum sem líkjast henni o.fl.
Breytileiki er oft mikill hjá hattsveppateg-
undum. Á síðustu áratugum hafa því margar
hefðbundnar tegundir verið „klofnar" niður
í smærri einingar sem lýst heíur verið sem
nýjum tegundum, oft með vafasömum rétti.
Hefur þessi klofningsárátta („splitting") leitt
til óstjórnlegrar fjölgunar tegunda sem engir
geta í mörgum tilvikuin aðgreint, nema þeir
sem lýstu þeim.
Höfundur þessarar bókar hefur valið aðra
og skynsamlegri leið, semsagt að lýsa
breytileikanum eða skipta tegundinni í af-
brigði. Þannig hefur viðurkenndum Hygro-
cybe-tegundum fremur fækkað en fjölgað
við tilkomu þessa rits.
Breytingar þær sem orðið hafa á bú-
skaparháttum í flestum löndum NV-Evrópu
síðustu áratugina hafa leitt til þess að
graslendi, blómskrýddar engjar og beitilönd
með fjölbreyttum gróðri verða sjaldséðari
með hverju ári sem líður. Þar með hverfur hin
mikla fjölbreytni sem áður var. Við þessu er
nú víða reynt að sporna og þá hafa
toppsveppirnir reynst mikilvægur
mælikvarði á verndargildi landsins. Er
tegundafjöldinn oftast lagður til grundvallar
en stundum er miðað við það hversu
fágætar tegundir vaxa á staðnum.
Þótt svipuð þróun sé víða að gerast hér á
landi höfum við lítið leitt hugann að því,
enda er gamalt og rótgróið graslendi hér
miklu útbreiddara en í grannlöndunum, ef
Færeyjar og ýmsar eyjar við Bretland eru
undanskildar.
Þess má geta að lokum að fáir toppsveppir
hafa verulegt matargildi en ekki er þó vitað
um neinar eitraðar tegundir meðal þeirra og
sumir eru étnir hráir eins og salat og jafnvel
notaðir sem skraul með mat.
Allar íslenskar tegundir hnúfusveppa og
toppsveppa eru í bók Boertmanns og mun
flestum reynast auðvelt að nafngreina
meirihluta þeirra eftir bókinni. Bókin er öll
hin vandaðasta, 184 bls„ heft í glanskápu
eins og aðrar sem hér hafa verið til umræðu
og kostar aðeins 198 d.kr. að viðbættum
sendingarkostnaði.
Hœgt er að panta þessar sveppabækur frá
fyrirtœkinu Svampetryk, Postboks 168,
2670 Greve, Danmark. (Postgironr. 8 48
93 35.)
Helgi Hallgrímsson.
155