Náttúrufræðingurinn - 1998, Side 15

2. mynd. Lauslegt kort af Orkneyjum og Hjaltlandi. - Map of the Orkney and Shetland
islands.
6,74%, magnesíum 0,6% og rokgjörn efni
3,03%. Þessa samsetningu má bera saman
við þá sem Genth (1848) birti á grófari gjósku
úr sama Heklugosi, sem safnað var af R.
Bunsen í skafli nálægt gígnum 1846. Þar er
kísill 56,89%, ál (Thonerde) 14,18%, járn
13,35%, mangan 0,54%, kalsíum 6,23%,
magnesíum 4,05% og alkalímálmar saman-
lagt 4,99%. Jameson hafði umsjón með miklu
náttúrugripasafni (nú Royal Scottish Mu-
seum) og er ekki útilokað að öskusýni frá
Orkneyjum fyrirfinnist þar ennþá. Connell
(1846) vitnar neðanmáls í ótilteknar heimildir
um að öskufall það, sem Barry (1808) lýsir,
hafi stafað frá Heklugosi (svo!) 1783.
Fréttirnar um þetta Heklugos tóku raunar
nokkurn tíma að berast til Kaupmannahafn-
ar; í Berlingske Tidende (1845) hinn 2. októ-
ber er sagt frá öskufallinu í Orkneyjum og
daginn eftir er m.a. nefnt að hvítt sauðfé á
Sandey og Suðurey í Færeyjum hafi orðið
dökkgrátt.
Franski jarðfræðingurinn A. Descloizeaux
(1846) segir í bréfi, sem hann ritar m.a. um
mælingar sínar og Bunsens á hæð Heklu, að
frá henni hafi í september 1845 borist mikið
magn ösku (cendre) til Orkneyja og að öll
skip þar í grennd hafi verið þakin nokkurra
93