Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1998, Qupperneq 30

Náttúrufræðingurinn - 1998, Qupperneq 30
SKYRINGAR : (Legend:) POM : Komaö lífrænt efni Húsönd 'iw Straumönd r&SU Bleikja *c£íS> Urriöi Lax /**»"> Rykmýslirfur Bitmýslirfur Bitmýspúpur Vorflugulirfur Vatnamaurar 11. mynd. Skýringarmynd afhelstu lífríkiseinkennum lindármeö upptök í stöðuvatni, Laxá í S-Þingeyjarsýslu. Rennsli er jafnt og mikið og árvatnið auðugt af lífrœnum ögnum allt frá upptökum. -A schematic representation of ecosystem characteristics in the lake-fed ríver Laxá in S-Thingeyjarsýsla (N-Iceland) (Group-A ríver). laxfiskar skipta milli sín íslenskum ám. Sjóbleikjan einkennir fremur snauðar og kaldar ár, laxinn fæðuríkar og heitar ár og sjóbirtingur er í ám sem liggja þar á milli (Sigurður Guðjónsson 1990). Þegar meðal- laxveiði í á er borin saman við eitthvert stærðareinkenni viðkomandi ár koma fram mjög skýr mörk milli áa eftir uppruna þeirra (Hákon Aðalsteinsson 1982). Ár sem eiga upptök í stöðuvötnum og grónum heiða- löndum skila margfalt fleiri löxum miðað við stærð vatnasviða en dragár og lindár af gróðursnauðum eða gróðurlausum vatna- sviðum (10. mynd). Ár sem koma úr stöðuvötnum og af grónu landi hefja vegferð sína með lífrænu reki úr stöðuvatninu og mótar það samfélög hrygg- leysingja sem nærast á því. Dýralíf í straumvötnum með upptök í stöðuvötnum einkennist af bitmýi sem síar agnir úr vatninu. Ganga fer á agnirnar þegar neðar dregur og eykst þá hlutur rykmýslirfa sem éta áfasta þörunga af botninum (11. mynd), en rykmýslirfur eru algengustu þörunga- ætur í íslenskum ám. I dragám án verulegra stöðuvatnsáhrifa eru þörungaætur ríkjandi og halda sinni hlutdeild niður ána (12. mynd). í samanburði á Laxá í S-Þingeyjar- sýslu og Svartá í Húnavatnssýslu er þessi munur mjög áberandi. Einnig er þéttleiki dýra í Laxá 10-50 sinnum meiri en í dragám á vatnasviði Blöndu (Árni J. Oðinsson 1988, Gísli MárGíslason 1991), en það márekja til mikillar lífrænnar framleiðslu í Mývatni. í jökulám er þéttleiki og fjölbreytni botndýra enn minni en í dragám (13. mynd). Annað einkenni á ám á íslandi og hánorrænum svæðum er að lítið berst í þær af grófgerðum lífrænum leifum, eins og sinu og trjálaufi, sem leiðir til þess að lítið er af botndýrum (t.d. vorflugum), sem brjóta niður stórar lífrænar agnir, en meira af þör- ungaætum, en þörungar vaxa vel á grýttum botni í ám þar sem laufþekja trjáa skyggir ekki á botninn (Petersen o.fl. 1995). 108
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.