Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 39

Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 39
Grímsnesi (hringir) á Suðurlandsundirlendi (A) og Húsavík (B). Þessi vensl má skýra með því að vatnið sé blanda af staðbundinni úrkomu annars vegar og tiltölulega söltu og tvívetnissnauðu ísaldarvatni hins vegar. áður gert sér grein fyrir og fyrri túlkun stenst ekki í öllum tilfellum (Árný E. Sveinbjörns- dóttir o.fl. 1995). Einnig er ljóst að þegar allar tiltækar jarðfræði- og jarðefnafræðilegar mælingar sem nú liggja fyrir eru túlkaðar saman, falla þær í fæstum tilvikum að líkani Trausta. Hin hefðbundna túlkun tvívetnis- mælinganna hefur ekki alltaf reynst sam- rýmanleg skilningi á öðrum jarðfræðilegum gögnum sem nú liggja fyrir um mörg jarð- hitakerfi, svo sem um lekt jarðlaga, hitastig og efnasamsetningu jarðhitavatns. KLÓR OG BÓR í vatni af lághitasvæðum á íslandi má nota hlutfall klórs við bór til að meta hvar þessi efni eru upprunnin. Um tvennskonar uppruna er að ræða. Annars vegar geta þessi efni verið komin úr berginu, sem vatnið hefur streymt um, við útskolun. Hins vegar geta þau verið ættuð úr sjó. Sjávarættað klór getur borist í jarðhitavatn með tvennum hætti, annars vegar með sjávarúða í úrkomunni og hins vegar með ístreymi sjávar í berggrunn (3. mynd). Á sumum láglendum lághitasvæðum landsins, svo sem á neðanverðu Suður- landsundirlendi, í Húnavatnssýslum og í Fljótum í Skagafirði, er sjávarættað klór í jarðhitavatninu allt að 50-falt hærra en í úrkomu á þessum stöðum. Klórið í þessu vatni hlýtur að mestu að vera ættað úr sjó sem hefur sigið inn í berggrunninn. Við núverandi aðstæður er ekki við því að búast að sjór geti streymt inn í þau jarðhita- svæði sem innihalda jarðsjó, jafnvel þótt í litlum mæli sé. Sem dæmi má nefna að á Skeiðum á Suðurlandsundirlendi er vatns- borð í borholum mun hærra en sjávarborð. Aðstæður hafa þó ekki alltaf verið með þessum hætti. I lok ísaldar voru þau lág- hitasvæði undir sjó sem nú geyma vatn með sjávarættað klór umfram það sem er í úr- komunni. Á sumum þessan-a svæða, t.d. í Flóa, var sjávardýpi þá allt að 50 m. Þess vegna er talið að sjór hafi borist í fyrrnefnd lághitasvæði á þessum tíma og sé því um 10.000 ára gamall. Athyglisverðast er þó e.t.v. að eftir því sem meira er af jarðsjó í jarðhitavatni á einstökum lághitasvæðum er tvívetnisinnihald vatnsins lægra (4. mynd). Þetta er talið benda til þess að jarðhitavatnið 117

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.