Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1998, Page 42

Náttúrufræðingurinn - 1998, Page 42
6. mynd. Tengsl 5,K0 og SD í jarðhitavatni úr Mosfellssveit (punktar) og Laugarnesi (hringir). Hin nýskilgreinda úrkomulína fyrir Island er sýnd til samanburðar. Öll gildin liggja ofan hennar og bendir það til þess að jarðhitavatnið sé að uppruna úrkoma sem fallið hefur við önnur veðurfarsskilyrði en ríkja í dag. Ef sú tilgáta er rétt má ekki nota úrkomukort Braga Arnasonar til að rekja uppruna jarðhitavatns þessara svœða (Arný E. Sveinbjörnsdóttir 1988.) Mosfellssveit Lághitasvæðið í Mosfellssveit er við jaðar gosbeltisins skammt frá Reykjavík. Fjöldi borhola er á svæðinu og hæsti hiti sem þar hefur mælst er 120°C. Fyrir nýtingu jarð- hitans í Mosfellssveit (um 1940) voru um- merki hans mikil á yfirborði, en nú eru allir hverir horfnir. Hitastigsmælingar í borholum benda til þess að neðan 200 m dýpis sé hitastig stöðugt vegna hræringar í kerfinu (5. mynd C). Hitastig neðan 1000 m dýpis er lægra en búast mætti við út frá hitastigli vegna grunnvatnsstreymis í ungum sprung- um. Styrkur stöðugra samsætna í jarðhita- vatninu er lægri (hærri mínustölur) en í úrkomu á svæðinu í dag. Það hefur verið túlkað á þann veg að jarð- hitavatnið sé að uppruna úrkoma sem fallið hafi í fjöllum norðaustur af jarðhitasvæðinu, allt norður í Langjökul. í úrkomu þar finnast svipuð tvívetnisgildi og í jarð- hitavatninu í Mosfellssveit (Bragi Árnason 1976). Vensl 8I80 og 8D í jarðhitavatn- inu í Mosfellssveit eru sýnd á 6. mynd. Til samanburðar er einnig sýnd nýja úrkomulínan fyrir ísland (Stefán Arnórsson og Árný E. Sveinbjörnsdóttir 1998; sjá 3. mynd). Af 6. mynd má sjá að jarð- hitavatnið fellur allt ofan línunnar, og því er tvívetnisauki (d) (d=8D- 88l80) þess hærri en í úrkomu í dag. Það bendir til þess að jarð- hitavatnið sé að uppruna úrkoma frá tímum þegar veðurfar var annað en það er nú eða að það sé blandað slíkri úrkomu. Hægt er að nota tvívetnis- aukann (d) í jarðhitavatni í Mos- fellssveit til að skipta svæðinu niðuríþrjú mismunandi vatnskerfi. Tvívetnisauki jarðhitavatnsins liggur á bilinu 10-14%o en í köldu grunnvatni á svæðinu er hann 10- 11 %o. Vegna þess hve hitastig vatnsins er lágt (120°C) hafa sam- sætuhvörf rnilli bergs og vatns ekki átt sér stað, þannig að hið upprunalega d-gildi úrkomunnar endur- speglast enn í jarðhitavatninu. 7. mynd sýnir að lægstu d-gildin (d <1 l%c) mælast í vatni af syðsta hluta svæðisins, en þar hefur kalt staðbundið grunnvatn náð að flæða inn í jarðhitageyminn. d-gildin hækka síðan til norðurs. Nyrst á svæðinu eru þau öll >11%0 og í norðausturhlutanum (Helgadalur) eru þau enn hærri, eða >13%o. Gildin á 8180 og 8D eru mjög breytileg á milli svæðishluta og er alls ekki hægt að nota þau til að skilgreina fyrmefnd vatnskerfi. Hár tvívetnisauki jarðhitavatnsins bendir til að það hafi fallið sem úrkonta við önnur veðurfarsskilyrði en ríkja í dag. 120

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.