Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 12

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 12
Fréttir Bláfiskur á bármi útrýmingár Bláfiskurinn, Latimeria chalumnae, sem fannst árið 1938 úti fyrir Suður-Afríku og reyndist lifa við strendur Kómoreyja á Indlandshafi, nærri norðurodda Mada- gaskars, er eina núlifandi tegund skúf- ugga. (Sjá grein í Náttúrufræðingnum 64 (3), bls. 193-202, 1995.) Raunar orkar tvímælis hversu lengi hug- takið „núlifandi“ á hér við. Eftir að heima- mið fiskanna fundust í árslok 1952 sóttust vísindamenn og söfn víða um heim eftir þeim. Þar kom að menn óttuðust að teg- undin væri í hættu vegna „vísindaveiða" og bláfiskurinn hefur verið alfriðaður síðan 1991. En hann er eftirsóttur á svört- um markaði þar sem fæst fyrir hann and- virði 500 til 2000 bandaríkjadala, en meðaltekjur á Kómoreyjum samsvara 430 dölum á ári. Við þetta bætist að eyjaskeggjar, sem til skamms tíma lifðu einkum á landbúnaði, hafa ofboðið landinu með tilheyrandi upp- blæstri og snúa sér því í vaxandi mæli að fiskveiðum. Hefðbundnar veiðar voru stundaðar af holum eintrjáningum, árabát- um sem komust skammt frá landi. Ráðgjafar Evrópubandalagsins, en það veitir eyjunum efnahagsaðstoð, komu til skjalanna 1989 og lögðu sjómönnum til báta úr trefjagleri með utanborðsmótorum, sem nota mátti við veiðar á túnfiski og fleiri tegundum allt að 10 km frá Iandi. Jafnframt fengu fiskimennirnir nýja gerð af línum sem lagðar voru út frá duflum og margfölduðu aflann. Framan af urðu þessar nýjungar blá- fiskinum til verndar, þar sem hann lifir nær ströndinni en duflin voru lögð. En þar kom brátt að utanborðsmótorarnir biluðu og evrópsku ráðunautunum láðist að kenna heimamönnum að halda þeim við. Þeir lögðu því fljótlega trefjaglersbátunum og hófu á ný að stunda fiskveiðar úr ein- trjáningunum - en með nýju línunum. Þótt ólöglegt sé að veiða bláfiska er ljóst að nýju veiðiaðferðirnar ganga stórlega á stofn þeirra. Um það vitnar Hans Fricke sem fylgst hefur með fiskunum úr köfunar- hylkjum og nefndur er í framangreindri ritsmíð minni. Vísindamenn sem bjarga vilja bláfisk- inum binda margir vonir við Alþjóðabank- ann. Jan Post, vistfræðingur og starfs- maður bankans, leggur til að fiskimenn á Kómoreyjum verði aðstoðaðir á þann hátt að fiskisókn þeirra breytist bláfiskinum í hag. Hann segir að hjálpin muni kosta nokkur hundruð þúsund dali. Ef þetta gengur ekki upp, segir Hans Fricke, verða engir „lifandi steingerv- ingar" [af þessari tegund] eftir árið 2000. New Scientist 146/1978, 28.5. 1995. MaLARÍÁ Á ÍSLANDl? Allt að tvær milljónir manna verða árlega malaríu að bráð, flestir í Afríku. A heitustu og rökustu svæðum hitabeltisins er sjúk- dómurinn landlægur árið um kring og banar einkum ungum börnum. Aðrir hafa öðlast ónæmi gegn veikinni. í útjöðrum útbreiðslusvæðisins, þar sem veikin herjar aðeins nokkra mánuði á ári, er ónæmi fágætara og dánartalan mun hærri. Nú hafa nokkrar alþjóðastofnanir lagt fram spár um hugsanlega útbreiðslu malaríu á fyrri hluta næstu aldar út frá gögnum um breytta veðráttu vegna gróðurhúsaáhrifa. Miðað er við meðalhita yfir 20°C og meira en 55% raka til þess að malaríu gæti. Samkvæmt einni af fimm spám megum við búasl við malaríu á íslandi af völdum gróðurhúsaáhrifa áður en 21. öldin er hálfnuð. New Scientist 146/1978, 28.5. 1995. Örnólfur Tltorlacius tók saman. 10
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.