Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 74

Fréttir
Glóptraustar ljósmyndafilmur
Þegar George Eastman setti fyrstu Kodak-
kassavélina á markað 1888 var slagorð
hans: „Þú ýtir á takkann, hitt gerum við!“
Það voru orð að sönnu. Myndavélin var
seld með filmu í. Þegar búið var að lýsa
allar hundrað myndirnar á henni var vélin
fengin umboðsmanni framleiðandans sem
framkallaði filmuna, gerði eftir henni
myndir og skilaði myndavélinni svo með
nýrri filmu. Fyrir svona myndavél greiddu
menn 25 dali, er samsvarar 400 dölum (um
25 þúsund krónum) á nútímagengi.
Þar kom brátt að ljósmyndarar þurftu
sjálfir að skipta um filmu í vélum sínum.
Flestar 35 mm myndavélar sem nú eru á
markaði eru raunar „sjálfþræðandi“.
Aðeins þarf að skorða enda filmunar á
upptökuspólu, svo færir vélin filmuna
sjálfkrafa áfram. Þetta virðist samt vefjast
fyrir sumum, sem marka má af því að 53
milljón myndavélar af þeim 70 milljónum
sem seljast árlega í Bandaríkjunum eru
einnota vélar.
Færri en 700 þúsund af þessum 70
milljónum, eða tæplega eitt prósent, eru
einnar linsu spegilmyndavélar, kerfisvélar
sem flestir fagljósmyndarar og framsæknir
áhugamenn nota. Langflestar taka þessar
vélar 35 mm breiða filmu, með 24 x 36
mm myndflöt.
35 millímetra filmur eru seldar í
hylkjum með tólf, tuttugu og fjórum eða
þrjátíu og sex 24 x 36 mm myndum.
Aðeins í örfáum 35 mm vélum er hægt að
skipta um filmu, lil dæmis úr lit í svart-
hvítt eða úr neikvæðri litfilmu í skyggnu-
filmu, nema með því að fórna þeim
myndum sem enn eru ólýstar.
Nú er í vændum breyting á þessu.
Bandaríska fyrirtækið Eastman Kodak
mun í samstarfi við fjóra japanska fram-
leiðendur, Canon, Fuji, Minolta og Nikon,
setja á markað nýja filmugerð (og þar með
nýja kynslóð ljósmyndavéla) sem leysa á
hefðbundnu 35 mm filmuna af hólini.
Kerfið, sem kallað verður APS (fyrir
Advanced Photo System), á að koma á
markað snemma árs 1996. Filmurnar
verða í plasthylkjum, lítið eitt minni en nú
tíðkast enda verða þær þynnri og haldast
jafnframt sléttari meðan myndin er tekin.
Hægt verður að velja um þrjár breiddir á
myndfleti og skipta um breidd hvenær sem
er.
Enn auðveldara verður að hlaða nýju
vélarnar en þær sjálfþræðandi 35 mm
myndavélar sem nú er völ á. Filmuhylkinu
er bara fleygt inn í vélina, henni lokað og
sjálfvirkur búnaður ýtir enda filmunnar út
úr hylkinu.
Núna eru 35 mm filmur dregnar út úr
hylkjunum fyrir framköllum og klipptar
sundur í búta áður en þeim er skilað. APS-
filmurnar verða afhentar úr framköllun
óklipptar og í hylkjunum. Utan á
filmuhylki verða merki er auðkenna hvort
filman sé ónotuð, hálfnotuð, fullnotuð eða
framkölluð.
Vilji myndasmiður skipta um filmugerð
í miðri filmu spólar hann filmunni einfald-
lega inn í hylkið. Síðar getur hann sett
filmuna aftur í vélina. Hún leitar þá uppi
staðinn þar sem síðustu töku lauk.
Upplýsingar, svo sem um tökutíma,
stærð myndflatar, ljósnæmi filmunnar og
sitthvað fleira, verða skráðar sem ljósboð á
rönd filmunnar. Sjálfvirkur stækkari í
framköllunarveri les þessi boð og styðst
við þau við val á pappír, lýsingu og fleiru.
Flóknari myndavélar munu auk þess færa
ýmsar upplýsingar á filmuna sem segul-
boð.
The Economist, 26. ágúst-1. sept. 1995.
Örnólfur Thorlacius tók saman.
72