Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 22

halda til baka, þótt lítil von væri tii að
þeir kæmust alla leið. Loewe varð að
skilja eftir, því hann var kalinn á báðum
fótum. Wegener tók ekki í mál annað en
að fara sjálfur og á fimmtugsafmæli
sínu, 1. nóvember 1930, lagði hann af
stað með eskimóanum Rasmus.
Hvorugur komst alla leið. Þann 8. maí
1931 fannst lík Wegeners nær miðja
vegu milli Eismitte og Vesturstöðvar. Er
líklegt talið, að hann hafi látist í tjaldi
sínu, og að banamein hans hafi verið
ofþreyta og hjartabilun. Hafði Rasmus
lagt félaga sinn til í svefnpoka á hrein-
bjálfa, merkt staðinn með skíðum hans
og tekið með sér dagbók hans, í því skyni
að koma henni til manna, en til þessa
trúa Grænlendings hefur aldrei síðan
spurst.
En enn þann dag í dag stendur á
kommóðu í stofu í Reykjavík stór inn-
römmuð mynd af Alfred Wegener og til
vinstri við hana mynd af ungum dreng,
syni Jóns frá Laug. Nafn drengsins er
Alfred Rasmus. Jón dáði Alfred
Wegener umfram alla aðra, er hann
hafði kynnst á Iífsleiðinni. Er mér
minnisstætt, hversu tíðrætt honum varð
um Wegener og síðasta leiðangur hans,
er við lágum saman í tjaldi á Vatnajökli
í hundasleðaleiðangrinum 1936. Vetur-
inn 1930/31 hafðijón miklar áhyggjur
af Wegener og félögum hans. í ritlingi,
sem hann birti þá um veturinn, taldi
hann það alltof mikla bjartsýni, að þeir
myndu allir lifa af veturinn á Eismitte
og áleit, að til hefði átt að koma alþjóð-
leg hjálp með einu eða öðru móti. Um
Wegener fórust honum þannig orð í
þessum ritlingi:
„Ég hygg, að Ieitun sé á öðrum eins
dreng eða meira valmenni en hann er.
Hefi ég aldrei unniö hjá öðrum eins
yfirmanni. Hann var í öllu sívakandi
yfir velferð okkar samverkamanna
sinna.“
Um vetrardvöl þeirra Georgi, Loewe
og Sorge á Eismitte skal ekki fjölyrt hér,
en erfið varð hún þeirn. Loewe lá lengi
illa haldinn af kali á fótum og varð sá
endir á, að félagar hans sörguðu af hon-
um átta tær með vasahníf án deyfilyfja.
Allir þraukuðu þeir þó af veturinn og
unnu mikilsverð rannsóknarstörf.
Leiðangrinum lauk sumarið eftir og
hafði Kurt Wegener þá tekið við stjórn-
inni.
Þótt Alfred Wegener ynni merkt
brautryðjandastarf með rannsóknum
sínum á Grænlandsjökli og dæi þar
hetjudauða, er það þó ekki nema að litlu
leyti þess vegna sem aldarafmælis hans
er nú svo víða minnst. Ekki er það
heldur vegna gagnmerkra rita veður-
fræðilegs efnis, svo sem kennslubókar
um eðlisfræði andrúmsloftsins og þá
sögu loftslagsbreytinga, sem hann
samdi ásamt tengdaföður sínum,
Köppen. Gleymd eru að mestu stjarn-
fræðileg rit hans, merk ritgerð um til-
komu tunglgíga, en þá taldi hann vera
ör eftir loftsteina — eins og tunglferðir
hafa nú sannað. Það sem öllu öðru
fremur heldur nú nafni Wegeners á
lofti, og aðallega er minnst á aldaraf-
mæli hans, er lítil bók, nánast kver, 94
bls. í smáu broti, sem kom út 1915 með
heitinu: Die Entstehung der Kontinente und
Ozeane, eða Tilkoma meginlanda og út-
hafa. Bókin stækkaði í síðari útgáfum,
upp í 231 síðu í þeirri fjórðu, er kom út
1929. Þessi bók fjallar um þá kenningu,
sem hér er venjulega nefnd landreks-
kenning Wegeners. Drög að þessari
kenningu setti Wegener fyrst fram
opinberlega í fyrirlestri á aðalfundi
16