Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 43

Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 43
og nemandi hans Fred Vine. Matthews og Vine fengust báðir við hafsbotns- rannsóknir, og Vine tók þátt í lciðangri til að mæla segulsviðið yfir Carlsberg- hryggnum i Indlandshafi árið 1962. Þeir sátu á sömu skrifstofu, og eyddu löngum stundum yfir hugmyndum Hess, og mæliniðurstöðum sínum og annarra. Þar kom m. a. fram, að jákvætt segul- frávik er yfir heimssprungunni sjálfri, nefnilega miðhafshryggjunum, eins og Mið-Atlantshafshryggnum og Carls- berg-hryggnum, og sömuleiðis hafði komið i ljós í ferðinni á Indlandshafi, að neðansjávarfjöll, guyots, utan í Carls- berg-hryggnum væru öfugt segulmögn- uð. Einnig var þeim kunnugt um þær rannsóknir, sem verið var að gera á aldri umskautana segulsviðsins. Túlkun þeirra á öllu þessu byggðist á botn- skriðskenningu Hess, og var svo einföld sem framast mátti verða: Ný hafsbotns- skorpa myndast í sífellu við miðhafs- hryggina, og gliðnar út til beggja hliða. Bergkvikan storknar og tekur á sig segulstefnu ríkjandi segulsviðs. Jákvæðu segulfrávikin myndast þar sem rétt- segulmagnað berg er undir, og segul- magn þess bætist við og styrkir jarð- segulsviðið, en neikvæðu segulfrávikin þar sem öfugt-segulmagnað berg er undir. Þeir Vine og Matthews töldu því, í samræmi við botnskriðskenningu Hess, að öll hafsbotnsskorpan sé mynd- uð við hryggina, en berist síðan til beggja hliöa, og þannig sé segulskipta- saga síðustu 200 milljón ára skráð í hafsbotninn. Ekki vildu fræðimenn fallast á þessa skýringu þegar í stað, en hún birtist í stuttri grein í tímaritinu Nalure árið 1963, enda þótti mörgum segul- mælingagögnin of rýr til að geta talist dásamleg sönnun. Svipað hafði raunar átt sér stað rúmum 100 árum áður, þegar Darwin kom með sína kenningu, en báðar eiga kenningarnar það sam- eiginlegt, að öll þau gögn, sem síðan hafa komið fram, hafa rennt undir þær frekari stoðum. Árið 1965 ritaði svo Fred Vine aðra grein ásamt Kanada- manninum Tuzo Wilson, þar sem gögn frá Kyrrahafi voru lögð til grundvallar, og létu þá flestir vantrúarmenn sann- færast. Tuzo Wilson, sem nú var nefnd- ur, hefur annars verið í hópi heldri spá- manna nýju jarðfræðinnar frá upphafi, og eftir honum er það haft, að nú þurfi að endurskrifa allar kennslubækur i jarðvísindum — svo gersamlega séu hinar gömlu orðnar úreltar, enda er nú að þessu unnið í sívaxandi mæli síðan 1970. JARÐSKJÁLFTAR Botnskriðskenningin varð að vísu til án verulegs stuðnings frá jarðskjálfta- fræði, en hins vegar á frekari þróun nýju jarðfræðinnar, og flekakenningin, sem nú er undirstaðan í hinni nýju heimsmynd jarðfræðinnar, mest jarðskjálftafræð- inni að þakka. Jafnskjótt og botnskriðs- kenningin kom fram, sáu menn, hve fagurlega jarðskjálftagögnin féllu inn í myndina, jafnframt því, sem þau renndu nýjum og styrkum stoðum undir hana. Menn höfðu lengi vitað, að flestir jarðskjálftar, sem verða á jörðinni, og allir þeir, sem upptök sín eiga á miklu dýpi, eru tengdir djúphafsálum, og árið 1939 ritaði einn fræðimaður, David T. Griggs: „Flestir jarðskjálftafræðingar eru á því, að djúpskjálftarnir kringum Kyrrahafið virðist eiga upptök sín á 37
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.