Náttúrufræðingurinn - 1981, Qupperneq 43

og nemandi hans Fred Vine. Matthews
og Vine fengust báðir við hafsbotns-
rannsóknir, og Vine tók þátt í lciðangri
til að mæla segulsviðið yfir Carlsberg-
hryggnum i Indlandshafi árið 1962. Þeir
sátu á sömu skrifstofu, og eyddu löngum
stundum yfir hugmyndum Hess, og
mæliniðurstöðum sínum og annarra.
Þar kom m. a. fram, að jákvætt segul-
frávik er yfir heimssprungunni sjálfri,
nefnilega miðhafshryggjunum, eins og
Mið-Atlantshafshryggnum og Carls-
berg-hryggnum, og sömuleiðis hafði
komið i ljós í ferðinni á Indlandshafi, að
neðansjávarfjöll, guyots, utan í Carls-
berg-hryggnum væru öfugt segulmögn-
uð. Einnig var þeim kunnugt um
þær rannsóknir, sem verið var að gera á
aldri umskautana segulsviðsins. Túlkun
þeirra á öllu þessu byggðist á botn-
skriðskenningu Hess, og var svo einföld
sem framast mátti verða: Ný hafsbotns-
skorpa myndast í sífellu við miðhafs-
hryggina, og gliðnar út til beggja hliða.
Bergkvikan storknar og tekur á sig
segulstefnu ríkjandi segulsviðs. Jákvæðu
segulfrávikin myndast þar sem rétt-
segulmagnað berg er undir, og segul-
magn þess bætist við og styrkir jarð-
segulsviðið, en neikvæðu segulfrávikin
þar sem öfugt-segulmagnað berg er
undir. Þeir Vine og Matthews töldu því,
í samræmi við botnskriðskenningu
Hess, að öll hafsbotnsskorpan sé mynd-
uð við hryggina, en berist síðan til
beggja hliöa, og þannig sé segulskipta-
saga síðustu 200 milljón ára skráð í
hafsbotninn.
Ekki vildu fræðimenn fallast á þessa
skýringu þegar í stað, en hún birtist í
stuttri grein í tímaritinu Nalure árið
1963, enda þótti mörgum segul-
mælingagögnin of rýr til að geta talist
dásamleg sönnun. Svipað hafði raunar
átt sér stað rúmum 100 árum áður,
þegar Darwin kom með sína kenningu,
en báðar eiga kenningarnar það sam-
eiginlegt, að öll þau gögn, sem síðan
hafa komið fram, hafa rennt undir þær
frekari stoðum. Árið 1965 ritaði svo
Fred Vine aðra grein ásamt Kanada-
manninum Tuzo Wilson, þar sem gögn
frá Kyrrahafi voru lögð til grundvallar,
og létu þá flestir vantrúarmenn sann-
færast. Tuzo Wilson, sem nú var nefnd-
ur, hefur annars verið í hópi heldri spá-
manna nýju jarðfræðinnar frá upphafi,
og eftir honum er það haft, að nú þurfi
að endurskrifa allar kennslubækur i
jarðvísindum — svo gersamlega séu
hinar gömlu orðnar úreltar, enda er nú
að þessu unnið í sívaxandi mæli síðan
1970.
JARÐSKJÁLFTAR
Botnskriðskenningin varð að vísu til
án verulegs stuðnings frá jarðskjálfta-
fræði, en hins vegar á frekari þróun nýju
jarðfræðinnar, og flekakenningin, sem nú
er undirstaðan í hinni nýju heimsmynd
jarðfræðinnar, mest jarðskjálftafræð-
inni að þakka. Jafnskjótt og botnskriðs-
kenningin kom fram, sáu menn, hve
fagurlega jarðskjálftagögnin féllu inn í
myndina, jafnframt því, sem þau
renndu nýjum og styrkum stoðum undir
hana.
Menn höfðu lengi vitað, að flestir
jarðskjálftar, sem verða á jörðinni, og
allir þeir, sem upptök sín eiga á miklu
dýpi, eru tengdir djúphafsálum, og árið
1939 ritaði einn fræðimaður, David T.
Griggs: „Flestir jarðskjálftafræðingar
eru á því, að djúpskjálftarnir kringum
Kyrrahafið virðist eiga upptök sín á
37