Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 45

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 45
NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN 191 Engar hitamælingar haia verið gerðar í gosnrekkinum eða gos- skýinu, en að öðru jöfnu stígur það þeim mun hærra sem það er heitara. Mikil blöndun á sér stað við loftið umhverfis, og stækkar skýið því ört á leið sinni upp í gegnum gufuhvolfið. Við eitt tæki- færi var vöxtur gosskýsins áætlaður um 10 nrilljónir rúmmetra á sekúndu (Anderson o. fl. 1965), en áður nefnd upphitun ætti að nægja til að hækka hitastig þessa loftnragns unr svo sem 10°C. I heiðskíru veðri sást gosmökkurinn oft vel úr Reykjavík. Fyrstu vikurnar eftir að gosið lrófst var sjálfvirk myndavél höfð tilbúin í Eðlisfræðistofnun Háskólans og tók hún myndir á 10 sekúndna fresti af efri hluta gosskýsins þegar skyggni og birta leyfðu. Mvnd- irnar voru teknar á 8 mm kvikmyndafilnru, og með því að sýna þær sem kvikmynd, konra skírt franr allar hreyfingar í gosmekkinum. Fjarlægðin til gosstöðvanna er 114 knr og á milli liggur Reykja- nesfjallgarðurinn, 400 m hár, í 20 km fjarlægð frá Reykjavik. Ásamt bungumyndun jarðarinnar og ljósbrotinu í loftinu gerir þetta að verkum, að skýið getur ekki sést fyrr en það er komið í 3,3 km hæð yfir sjó. Sá hluti gosskýsins, sem sést yfir fjallsbrún- ina, lrefur verið mældur tit á nryndunr þessum, og má þannig fylgjast með hæð skýsins og hversu hratt það stígur. Fyrstu myndirnar eru frá morgni hins 16. nóvember 1963, eða tveinr dögum eftir að gosið sást fyrst. Á tímabilinu frá kl. 8:15 til 8:45 hefur toppur skýsins verið frá 5,6 til 6,5 km yfir sjávarmáli. Næsta dag er hæðin töluvert meiri, yfirleitt 7,2—8,2 knr á tíma- bilinu frá kl. 9 til kl. 11 að morgni. Nýir skýjabólstrar skjótast upp fyrir gamla skýið, oft á 4—5 mínútna fresti, en síga svo aftur nokk- ur hundruð nretra niður. 5. dag gossins, 18. nóvember, er hæðin svipuð og daginn áður, 6,7—8,4 km á tímabilinu frá kl. 11:30 til kl. 15:30. Nýir bólstrar sjást vel, þar sem þeir stíga upp í gegnum gufuhvolfið, og er hraði þeirra allt að 20 metrar á sekúndu. Yfir- leitt virðist heldur draga úr hraðanum eftir því sem ofar kenrtxr, þó rná sjá bólstur, sem stígur með jöfnunr hraða, 15 m/sek, allt frá 4,3 km og upp í 7,3 knr hæð. 22. nóvember er hæðin aftur minni og kemst aldrei yfir 7 knr á tímabilunum 8:45—9:30 og 13:30—14:30, en er þó alltaf yfir 4 kin. Þegar nryndatakan hefst að morgni lrins 23. nóvember er mikil hreyfing á gosskýinu. Laust eftir klukkan tíu hækkar það um
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.