Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 59

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 59
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 205 ist mjög í aukana (Einarsson 1965). 1. desember byrja sveiflurnar um kl. 13:10, samfara því að sprengigos hefjast eftir nokkurra stunda goshlé. Mjög virðist draga úr sveiflunum um það bil sem sprengigosin hætta og hraungos tekur við. Sveiflurnar koma aftur í ljós um það bil sem gosið í Syrtlingi hefur náð hámarki sumarið 1965. 4. september 1965 var gerður nákvæmur samanburður á gos- inu í Syrtlingi og jarðskjálftalínuritum frá Reykjavík. Virðast sveifl- urnar fylgja einstökum goshrinum og liristingi, sem þeim er sam- fara í Surtsey. Þar sem hinar háttbundnu sveiflur halda álram á meðan ekkert gos er sjáanlegt, þegar Syrtlingur er hættur að gjósa, geta þær ekki eingöngu orsakast af yfirborðshreyfingu gossins. Ef til vill getur hraunrennslið neðanjarðar skapað svona titring. Ýtarlegri upplýsingar um jarðskjálftana er að finna í skýrslum eftir Hlyn Sigtryggsson og Eirík Sigurðsson, og Guðmund Pálmason, sem birtast munu í ársskýrslu Surtseyjarnefndar fyrir árið 1965, en þeir hafa góðfúslega leyft mér að gera útdrátt úr skýrslum sínum áður en þær voru birtar. Hiti hraunsins og aðrir eiginleikar. í upphafi bar mjög lítið á bjarma lrá gosinu, og glóð sást yfirleitt ekki í gígnum eða gosmekkinum í fullri dagsbirtu, heldur aðeins eftir að dimma tók. Þá sáust glóandi hraunflygsur þeytast upp úr gígnum, og einkum var glóð þeirra áberandi er þær féllu niður á gígbarmana og splundruðust. Eftir að hraunið tók að renna, varð bjarminn frá gígnum mjög áberandi. Endurskin lians frá gufuský- inu, sem myndaðist yfir gígnum, gerði vel ratljóst í Surtsey að nóttu til, og glóð hraunsins var greinileg um hábjartan dag eins og glöggt má sjá á mörgum litmyndum. Á meðan á öskugosinu stóð mældi Trausti Einarsson prófessor nokkrum sinnum liitastig hraunflygsanna, með því að bera glóð þeirra saman við glóðarþráð í peru, og reyndist það 650—700°C. Eftir að hraunið tók að renna mældi hann einnig hitann í gígnum og hrauninu á sama hátt. Fáum dögum eftir að hraunrennslið byrjaði, mældist hitinn í gígnum um 900°C, fjórum mánuðum síðar 1000°C og aftur tveirn mánuðum síðar, eða um miðjan október 1964, 1070°C. Þá mældist hitinn við hraunjaðarinn einnig 1070°C. Um leið og Trausti mældi hitastigið við hraunjaðarinn með geislunarliitamæli, mældi ég það einnig með snertihitamæli, sent
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.