Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 44

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 44
190 náttOrufræðingurinn í kraítmiklum goshrinum hreyfist allur gosmökkurinn upp á við í 10—20 sekúndur. Síðan fellur grófgerðari hluti gosefnanna til jarðar, en fíngerð aska berst áfram upp með gosskýinu. Loftið í gosskýinu hefur liitnað við hina nánu snertingu við gosefnin og heldur því áfram að stíga upp, þangað til eðlisþyngd þess er orðin jöfn eðlisþyngd loftsins umhverfis. Við þessar aðstæður má ætia að megnið af varmaorku gossins leiðist beint út í gufuhvolfið, en orkuframleiðslan hefur verið áætluð út frá framleiðslú fastra gos- efna fyrstu mánuði gossins, um 1018 erg/sek (Thorarinsson og Vonne- gut 1964), eða sem svarar 100 milljón kílówöttum. Upphitun þessi er viðlíka og upphitun sú, sem sólin veldur á heiðskírum sumardegi á svæði, sem er 10 km á kant, og getur ekki hjá því farið að slík upphit- un geri áþreifanlega vart við sig í gufuhvolfinu þegar hún kemur fram á einum stað. Mikið vatn í gígnum getur hindrað nána snertingu milli gos- efnanna og loftsins. Undir slíkum kringumstæðum getur gosið legið alveg niðri á milli goshrinanna, sem hefjast með því að vatnsflöturinn lyftist og blanda af vanti og gosefnum spýtist upp í loftið. Þessi grautur fellur svo aftur niður í gíginn eða á gíg- barmana, en gufuskýið, sem umlykur gosmökkinn, er svo þungt og vatnsmikið, að það sígur niður og veltur eftir jörðinni og sjón- um, þangað til það hefur losnað við nokkuð af þunga sínum og stígur upp. Við þessar aðstæður fer megnið af gosorkunni í að Iiita upp vatnið í gígnum. Þegar vatnið minnkar í gígnum, kemur að því, að upp úr honum streymir eingöngu gosefni og vatnsgufa, sem er ósýnileg vegna þess að hitastigið er svo hátt að engir vatns- dropar ná að myndast. Gosstrókurinn er því dökkur á að sjá, en eftir því sem mökkurinn stígur hærra og breiðist út, lækkar hita- stig hans og að því kemur, að gufan fer að þéttast. Þetta skeður oft um svipað leiti og hin grófgerðari gosefni taka að falla, og getur gosmökkurinn þá skyndilega skipt um lit og orðið að ljósleitu gos- skýi, en steinar, sem falla til jarðar, draga á eftir sér þokuslóða. Loks getur svo vatnsrennslið að gígnum stíflazt svo að hann verður þurr og þeytir án afláts þurri gosösku. Gosmökkurinn er þá allur dökkur neðantil, einnig hinn fallandi hluti hans, en ofar Jréttist gufan og stígur upp. Þetta eru oft kröftugustu gosin og fylgja þeim eldingar.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.