Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 43

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 169
.... ........
leið er Jökulsá í Lóni, auk fjallanna, slæmur þröskuldur. Þar sem
dalurinn er svo afskekktur, hefir jafnan verið fáförult þangað,
bæði af mönnum og fénaði. Bærinn stóð á grund að norðanverðu
í dalnum. Þar er skjólsamt, og hlíðar vita vel við sól. Mun því
oft verða allhlýtt þar, enda þótt dalurinn liggi allhátt yfir sjó,.
eða um 440 metra1), en hitasveiflur munu vera þar allmiklar.
Á fyrri hluta 19. aldar og fram undir miðja öldina var öðru
hverju lítilsháttar byggð í Víðidal, en ekki munu bændur þeir hafa
verið fjármargir eða fengizt þar mikið við ræktun. Má því ætla,
að byggð þeirra hafi næsta lítil áhrif haft á gróðurfar dalsins.
Gróður í Víðidal 1882 og 1894.
Árið 1882 heimsótti Þorvaldur Thoroddsen Víðidal á rannsókn-
arferð sinni um Austurland. 1 fylgd með honum var þá Sigfús
Jónsson frá Hvannavöllum í Geithellnadal. Thoroddsen miklað-
ist mjög yfir frjósemd dalsins og lýsir gróðri hans svo: Víði-
dalur var um miðjuna niður við ána (þar sem bærinn var síðar
reistur) ákaflega grösugur, svo að ég hefi varla séð þvílíkt á
íslandi, hestarnir óðu alstaðar grasið, víðinn og blómgresið í hné
og þar yfir. Innan um uxu há hvannstóð, er tóku manni undir
hönd. Mest áberandi tegundir voru: gulvíðir (Salix phylicifolia),
grávíðir (S. glauca), blágresi (Geranium silvaticum), smjörgras
(Bartschia alpina), ætihvönn (Archangelica officinalis) og sóley
(Ranunculus acer), og margar plöntur aðrar. Á gömlum tóftum
er jurtagróðurinn mestur, ei ósvipað og í Slúttnesi í Mývatni, þó
eru hríslurnar eigi eins háar, en grasið meira, tóftirnar voru
allar vaxnar hvönn og víði. Út úr veggjunum, upp af gömlum
hlóðum, voru vaxnar gulvíðihríslur um tveir metrar á hæð og
stofninn 3—4 cm. í þvermál"2).
Ári síðar flutti Sigfús Jónsson, er fyr getur, byggð sína í
dalinn, ásamt syni sínum. Litust honum þar landkostir góðir.
Þegar hann hafði búið þar eitt ár, ritar hann blaðinu Austra
bréf, þar sem hann gefur allnákvæma lýsingu af dalnum. Sá hluti
lýsingar hans, er um gróðurinn fjallar, hljóðar svo: Ég tók ekki
til heyskapar fyrr en í 17. viku (sumars). Varð heyið um 50
hestar og var þó mest engi notað. Það er rauðbreyskingur (Erio-
1) Þ. Th.: Ferðabók IV, bls. 142.
2) Þorv. Thoroddsen: Ferðabók I, bls. 77—78, og The Physical Geography
of Iceland, Botany of Iceland I, bls. 227. Hvorugu þessara rita er fylgt orð-
rétt, en það haft úr hvoru um sig' er framar greindi.