Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 36

80 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinimiiiiiii^
en rannsökum hvern einstakling fyrir sig, kemur það í l.iós, ao
hann er nákvæmlega svona, hann stendur ekki á hærra þróunar
stigi en þetta. Og mjög svipaða sögu er um holdýrin að segia, þótt
þau standi einu þrepi ofar. Aðalmunurinn á þeim og svömpunum
er í því fólginn, að bikarinn eða skálin, sem líkami þeirra er gerð-
ur úr, alveg eins og líkami svampanna, er ekki aðeins tvöfaldur,
heldur að nokkru leyti þrefaldur, þar sem nokkuð af sellunum
hefir losnað úr samhengi við umhverfi sitt og sezt að á milli ytra
og innra byrðisins og myndað þar drög að nýju lagi. Ef við lítum
nú aftur á fóstrið hjá æðri dýrunum, sjáum við að það hefir farið
alveg nákvæmlega eins að. Hjá fóstrinu taka þessar sellur að sér
sérstök störf, til dæmis á það að liggja fyrir sumum þeirra að
mynda bandvefinn, en aðrar eiga að mynda bein, ef um það er að
ræða. Einnig í þessu tilliti fer marglyttan að ráði sínu eins og
fóstrið, margar þessar sellur, sem slitna úr samhengi og komast
inn á milli ytra og innra lagsins, verða að mjög frumstæðum band-
vef eða beinagrind, ef að leyfilegt er að tala þannig um marglytt-
una. Hér er á ferðinni frumlegasta og ófullkomnasta „beinagrind-
in“ í heiminum.
Lirfur ormanna standa margar á sama þroskastigi eins og mar-
glittan og ættingjar hennar, enda þótt ormarnir sjálfir standi
mjög miklu ofar, og þá einkum þeir fullkomnustu, eins og liðorm-
arnir, en til þeirra telst skerinn og ánamaðkurinn. Af þessari á-
stæðu og mörgum fleiri, sem ekki er hægt að gera nánar grein
fyrir hér, telja dýrafræðingarnir að svamparnir og holdýrin séu
komin af frumdýrunum og ormarnir aftur af holdýrunum. Ef við
gerum ráð fyrir að frumdýrin hafi komið til sögunnar fyrir um
eitt þúsund milljónum ára, þá hafa holdýr og svampar verið að
myndast af þeim, og svo ormarnir, þeir ófullkomnustu, eins og
flatormarnir út frá holdýrunum á næstu fimm hundruð áramillj-
ónum, þannig að allir þessir flokkar hafa verið komnir til sög-
unnar fyrir um fimm hundruð milljónum ára. Allar þessar fylk-
ingar hafa orðið til í vatni eða öllu heldur sjó og þaðan hafa
holdýrin og svamparnir aldrei komizt. Á hinn bóginn hefir ormun-
um auðnazt að nema land og nægir þar að benda á ánamaðkinn.
Alveg sérstök hefir orðið saga þeirra orma, sem lögðu fyrir sig
sníkjulíf, saga þeirra og lifnaðarhættir eru einhver merkilegasti
kaflinn í dýrafræðinni.
Frá ormunum eru öll önnur dýr í heiminum komin, þó er ekki svo
að skilja, að sami ormaflokkurinn hafi myndað allar fylkingarnar,