Náttúrufræðingurinn - 1946, Síða 14

8
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
nefna Tateratter. Þær voru að keppa við þorskinn um sandsílið,
steyptu sér argandi niður í sjóinn, en hófu sig samstundis til flugs
aftur með spriklandi sandsíli í nefinu. Þessi geysimikla þorsktorfa
var náttúrufyrirbrigði, sem ég mun aldrei gleyma. Daginn eftir var
kornið verra veður, rigning og stormur, og nú var ekki hægt að veiða
einn einasta þorsk á nákvæmlega sama stað og við höfðum getað veitt
það, sem við vildum daginn áður. Ritan var einnig farin veg allrar
veraldar.
Snemma á sumri, í maí og júní, hefi ég oft verið sjónarvottur að
jrví, jregar þorskurinn er að elta loðnuna. Þessi litli fiskur gengur
þá í stórurn torfurn alveg upp að fjörusteinunum, og Grænlendingar
ausa lionum upp með háfum, láta sólina þurrka hann á hleinunum
og geyma liann síðan til lmndafóðurs til Vetrarins. Ég liefi sjálfur
tekið þátt í jreirri skemmtilegu vinnu, að ausa loðnustöppunni upp
úr nót, sem dregin hafði verið að landi. Ennþá skemmtilegra er ]>að
þó að sjá þorskinn elta loðnutorfurnar. Ég liefi oftar en einu sinni
verið á ferð á vélbátnum mínum í fögrum lirði á Suður-Grænlandi
að næturlagi, í maí eða júní. Þó að við séum hér l'yrir sunnan ríki
miðnætursólarinnar, þá er vel bjart um ])et.ta leyti árs, einnig á nótt-
unni. Hafrænukulið frá því um daginn áður hefur dáið út og fjörð-
urinn er sléttur eins og spegilgler. Allt í einu l'er sjórinn að ókyrrast
á stóru svæði, rétt eins og ósýnilegur vindur ýfi yfirborðið. Ókyrrðin
færist fljótt í vöxt og óðar en varir er engu líkara en sjórinn sé farinn
að sjóða. Það er eins og það skíni í yfirborðið. Þarna eru þúsundir
af loðnu á fleygiferð í áttina til lands. Utan við torfuna heyrast um-
brot mikil og skvettur. Þar er á ferðinni torfa af stórþorski. Hann
ræðst áfram í blindni og stekkur stundum hátt upp úr sjónum. Hann
beitir vöðvunum og sporðugganum af alefli, rennir sér upp í loftið,
kastast áfram í loftinu örfá augriablik og fellur svo með skvettum og
gauragangi niður í sjóinn aftur. Það er engu líkara en þorskurinn
hagi árásinni eftir ákveðinni áætlun, sem hann hefur gert. Hundruð
og þúsundir af honum virðast synda hlið við hlið á eftir ioðnutorf-
unni og reka ltana smátt og smátt alveg upp undir land. Loðnan,
sem virðist vera skelfd af angist, gætir einskis nema að komast sem
fyrst undan, rnargar stökkva langt upp úr sjónum og lenda að lokum
lengst upp í fjöru, þar sem þær líggja spriklandi um stund, þangað
til þær deyja og verða hröfnum og tófu að bráð. Hrafnar og tófur
hafa nóg fyrir sig að leggja, meðan á loðnutímanum stendur.
Einu sinni, þegar ég kom í lítið þorp sem heitir Kapisigdlid, við
Godthaabsfjörðinn, var mikið um að vera. Hver, sem vettlingi gat
valdið, var kominn niður að sjó til að ausa upp loðnunni. Þetta var