Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
41
sjaldgæfara en albuminið, aðeins einn hundraðshluti eggjahvítusam-
eindanna eru fibrinogen-sameindir. Fibrinogen er miklu torupp-
leysanlegra en albumin, sameindir þessn eru svipaðar að gildleika
en sexfalt lengri en albuminsameindir, og einna líkastar nálum í
laginu, um 20 sinnum lengri en þær eru gildar, og er lögun þeirra
nátengd trefjum þeim, sem fibrinogenið rennur í þegar það storkn-
ar og stöðvar blóðrennsli úr skurðum og sárum. Elnafræðileg sam-
setning fibrinogensameindanna veitir efnum þeim, sem þær eru í,
sérstaka eiginleika teygju og festu, ekki ósvipaða eiginleikum ýmissa
efnafræðilegra plastic-efna. Himnur úr fibrinogeni hafa verið not-
aðar í staðinn fyrir dura, fóðurhimnu heilans, og einnig helir verið
hægt að móta plastic-efni úr fibrinogeni. Umbreyting uppleysta fi-
brinogensins í blóðvökvanum ýfir í torleystan blöðkökk hefir í för
með sér ýmsar efnabreytingar, sem gefa af sér annað eggjahvítuefna-
samband blóðsins er nefnist thrombin. Til þess að stöðva blóð-
rennsli við margar handlæknisaðgerðir er thrombinið eina nauðsyn-
lega efnið. Er þá liaft eitthvert burðarefni, sem haldið getur throm-
bininu á hinu blæðandi svæði þangað til blóðið er storkið. Slíkt
burðarefni, sem búið er til úr fibrinefni og nefnist fibrinogenfroða,
Jrefir verið notað í síðustu styrjöld í sambandi við taugauppskurði.
Auk þessara efna, sem þegar hafa verið talin, eru margs konar
önnur eggjahvítuefni í blóðinu, og nefnast þau sameiginlegu heiti
globulin. Eiginleikar þeirra eru margvíslegir, einn flokkur þeirra
leysir upp fitu og flytur hana í blóðvökvanum. Annar lítill flokkur
þeirra lírnir saman rauð blóðkorn ólíkra blóðflokka, og eru þau
efni notuð til flökkunar á blóði. — Þýðingarmestu globulinin frá
heilsuverndarsjónarmiði séð, eru gamma globulinin svokölluðu.
Þau eru varnaefni líkamans við smitandi sjúkdómum. Þótt öll varn-
arefni, sem unnin Iiafa verið úr blóðvökva manna, hafi ekki reynzt
haldgóð í viðureign við sjúkdóma, er þó ágæt reynsla fengin á þau,
hvort heldur sem um varnir gegn eða lækningu mislinga er að ræða,
og eins hefir nýverið fengizt ágætur árangur með þau gegn smitandi
gulu.
Öll þau efni, sem hér liafa verið nefnd, má vinna og aðgreina úr
sama blóðinu með efnafræðilegum aðferðum. Það er og þegar orðið
svo og mun verða svo framvegis, að læknavísindunum er næsta mik-
ilsvert að geta átt greiðan aðgang að hinum ýmsu efnum ltlóðsins,
til margvíslegra aðgerða og lækninga.
(Eftir Journal of Chemical Education). S. Þ.